Ўзбекистонда ўсиб бораётган аҳоли сони: нега туғилиш даражаси юқори эканлиги, аёллар ишсизлиги ва олий таълимнинг фарзанд кўришга таъсири ҳақида

Ўзбекистонда 2030 йилгача бўлган давр учун кутилаётган аҳоли сони прогноз қилинди ва бунинг ижтимоий соҳага таъсири ўрганилди. Бу ҳақда «Дарё»га Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (ПМТИ) хабар бермоқда.

Тадқиқот давомида қуйидагилар аниқланди:

• 2030 йилга борганда мамлакат аҳолиси 41 миллион кишидан ошиши кутилмоқда;
• 2030 йилгача бўлган даврда ҳар йили ўрта ҳисобда 900-950 минг гўдакнинг дунёга келиши кутилмоқда;
• Бир аёлга тўғри келадиган болалар сони 3,17 ни ташкил этади;
• 3—6 ёш оралиғидаги болаларни мактабгача таълим муассасалари билан қамраб олиш даражаси 81 фоиз бўлиши кутиляпти ва бунинг учун мактабгача таълим муассасаларида 1 миллион 400 минг нафар бола учун янги ўринлар ташкил этиш зарур.

Олий таълим билан қамраб олиш даражаси 50 фоизга етади ва бунда ОТМларнинг ҳозирги салоҳиятини 8 йил ичида 1,5—1,8 марта ошириш талаб этилади.

2030 йилгача амбулатория-поликлиника муассасалари сонини 7041 тага етказиш лозим. Бу кўрсаткич 2021 йилда 6676 та бўлган.

Унда Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида истиқомат қилувчи 25-45 ёш оралиғида бўлган ва 3 нафар ва ундан кўп фарзандлари бор 200 нафар аёл иштирок этди.

Сўров натижаларига кўра, қуйидагилар маълум бўлди:

Саломатлиги (43,8 фоиз) ва оилавий шароитининг яхшиланиши (47,9 фоиз) фарзанд кўришга қарор қилишдаги асосий сабаблардир.

Оилаларнинг 36,2 фоизи яна бир фарзанд кўриш, 19 фоизи ўғил фарзандли бўлиш, 14,3 фоизи эса қиз фарзандли бўлиш истагини билдирди. Оилаларнинг 33,4 фоизида гўдак режалаштирилмаган ҳолда дунёга келган.

Шунингдек, аёлларни олий таълим билан ва болаларни мактабгача таълим билан қамраб олиш даражасининг ошиши туғилиш даражасининг пасайишига олиб келиши маълум бўлди.

Тадқиқот натижаларига кўра, қуйидагилар таклиф этилади:

• Давлат қарзи ортиб бораётган шароитда фискал юкни енгиллаштириш мақсадида таълим ва соғлиқни сақлаш бозоридаги хусусий иштирокчилар билан тизимли иш олиб бориш, уларга лицензия ва бошқа рухсатномалар бериш тизимини осонлаштириш;
• Халқ депутатлари вилоят Кенгаши аъзолари бюджет маблағларини тақсимлашда ва ҳудудларнинг ижтимоий инфратузилмасини ўрта муддатли режалаштиришда демографик ривожланиш прогнозларини ҳисобга олиш;
• Таълим ва соғлиқни сақлаш бозорининг халқаро ва маҳаллий иштирокчилари, шунингдек, тегишли технологияларни етказиб берувчилар таълим ва соғлиқни сақлаш хизматларига ўрта муддатли юқори талаб мавжуд эканлигига ишонч билан қараши ва Ўзбекистонга сармоя киритиши тавсия этилади.

Ниҳоят, прогноз натижалари энергия, сув ва ер ресурсларидан самарали фойдаланишга қаратилган мувофиқлаштирилган ва тадрижий ислоҳотларни амалга ошириш муҳимлигини кўрсатади.