Ўзбекистонда ҳафталик иш кунларини тўрт кунга ўзгартириш таклиф қилинмоқда.

Маълумотларга кўра, ҳафтада беш кунлик, кунига эса саккиз соатлик меҳнат тизими ХХ асргача босқичма-босқич шаклланиб келган. Тизим америкалик автомобиль магнати Генри Форд томонидан йўлга қўйилган, деган қараш мавжуд. 1914 йил 5 январда у ўз корхонасида иш кунини 9 соатдан 8 соатга қисқартириб, бир смена учун уч доллар қилиб белгиланган маошни беш долларга кўтаради.

МДҲ давлатларидаги Меҳнат кодексига кўра беш кунлик ҳафтада иш кунининг узунлиги саккиз соат ва тушлик учун қўшимча бир соатдан ошмаслиги керак.

Ўзбекистон Республикаси президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси ректори Адҳам Бекмуродов жорий йилнинг 5 июль куни Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлигига мурожаат қилиб, Ўзбекистонда амалда бўлган ҳафталик иш кунларини тўрт кунга ўзгартириш бўйича таклиф берди. Бу ҳақда Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлигида бўлиб ўтган жамоатчилик кенгаши йиғилишида айтилди.

Адҳам Бекмуродовнинг сўзларига кўра, бутун дунёнинг кўплаб мамлакатларида ҳафтасига тўрт кунлик иш режимига ўтиш бўйича тадқиқотлар олиб борилмоқда. Унинг таъкидлашича, тегишли мутахассислар меҳнат унумдорлигини ошириш бўйича бош қотирмоғи лозим.

Ректорнинг маълумот беришича, марказий давлат идоралари ва унинг ҳудудий бошқармалари ўртасида 500 дан ортиқ бир-бирини такрорлайдиган функционал вазифалар бор.

«Давлат идораси ходими 8 соатда қандай ишларни бажариши керак эди ва у ўша иш кунида нима қилди, деган савол билан ўрганиш олиб боришимиз керак. Тўғри, бу саволни ўртага ташлаганимизда тезда эътироз билдиришиб, ўзи шу ўтирган одамларнинг фойдаси борми, деб сўрашади. Шундай сўровномалар орқали биз фойдаси бор ёки йўқлигини баҳолашимиз керак-да», — дейди Адҳам Бекмуродов.

Бошқа мамлакатларда вазият қандай?

Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти маълумотларига кўра, меҳнат рекордчилари Колумбия (ҳафтасига 47,6 соат) ва Туркияда (46,4) истиқомат қилади. Мексика (49,9) ва Коста-Рика (43,6) улардан бироз ортда қолади.Лекин ҳамма ҳам бу рекордни янгилаш иштиёқида эмас — OECD маълумотларига кўра, дунёда ўртача иш куни 37 соатни ташкил қилади.

Ўзбекистон Республикаси меҳнат кодексининг 115-моддасида белгилаб қўйилган нормага кўра, ходим учун иш вақтининг нормал муддати ҳафтасига қирқ соатдан ортиқ бўлмаслиги керак. Олти кунлик иш ҳафтасида ҳар кунги ишнинг муддати етти соатдан, беш кунлик иш ҳафтасида эса саккиз соатдан ортиб кетмаслиги лозим. Корхонада иш вақтини жамлаб ҳисобга олиш жорий қилинган тақдирда, ушбу Кодекснинг 123-моддасига биноан, ҳисобга олинадиган даврдаги иш вақтининг муддати иш соатларининг нормал миқдоридан ошиб кетмаслиги шарт.