Нима учун россиялик миллиардерлар, тиктокерлар ва тадбиркорлар Қозоғистонга интилмоқда?
Яқин-яқингача минглаб норозилик намойишлари макони бўлган Қозоғистон энди россияликлар учун диққатга сазовор жойга айланди.
Йирик шахслар бу ерга кўчиб ўта бошлади, чунки Қозоғистонда ижтимоий тармоқлар эмас, балки технология ва молиявий компаниялар блокланади. Бу эса янги тадбиркорлар учун имкониятдир.
Forbes нашри россиялик ишбилармонлар нега Қозоғистонга кўчиб ўтаётганини таҳлил қилди.
Миллиардерлар ва тиктокерлар
Freedom Holding компанияси асосчиси миллиардер Тимур Турлов ўтган ҳафта Қозоғистонда 10 йилдан ортиқ яшаб, ўша давлат фуқароси бўлишга қарор қилганини эълон қилди. У Қозоғистон фуқаролигида мажбурий бўлган Россия паспортидан воз кечди.
Бу ерда эркин нафас оляпман ва ишонаманки, Қозоғистон ўзининг тинчликсевар ва меҳмондўст сиёсати туфайли янги, бойроқ, самаралироқ, адолатли давлат қура олади, — деб ёзди у Instagram’даги саҳифасида.
Турлов биринчи марта 2021 йилда Forbes глобал рўйхатига кириб, 2,1 млрд доллар бойлиги билан 1517-ўринни эгаллаган, 2022 йилда у 2,4 млрд доллар билан Россия рўйхатида 36-ўринни эгаллади. Қозоғистонда эса у худди шундай кўрсаткичлар билан бешинчи бўлган.
Қозоғистон ҳозирда ўйиннинг жуда аниқ қоидалари, давлат идоралари томонидан қўлланилаётган очиқ АPI ҳамда молиявий ва давлат ташкилотлари ўртасидаги ишончнинг анча юқори даражаси туфайли финтечни амалга ошириш учун энг яхши муҳит ҳисобланади. Бу эса шахсий маълумотларни интеграциялаш ва қонуний равишда қайта ишлаш имконини беради, — деди Тимур Турлов.
Сўнгги пайтларда ҳукуматнинг истеъфоси ва кенг кўламли сиёсий ўзгаришларга сабаб бўлган халқ норозиликлари авж олган Қозоғистонда энди нафақат финтеч компаниялари асосчилари, балки бошқа соҳа тадбиркорлари ҳам пул тикишмоқда.
inDriver хизмати Россия жамоасининг бир қисмини Қозоғистонга олиб кетмоқда. Ярослав Андреев Россияда ижтимоий тармоқлар блокланганидан кейин бу ерда ўзининг TikTok империясининг филиалини очмоқда.
Росстатга тегишли EMISS платформаси маълумотларига кўра, 2022 йилнинг биринчи чорагида Россиядан Қозоғистонга 204 947 киши жўнаб кетган, уларнинг аксарияти (120 872 киши) ташриф мақсади сифатида «шахсий саёҳат»ни кўрсатган.
Россия фуқаролари киришда ўзларининг узоқ муддатли мақсадларини эълон қилишлари шарт эмас. Чегарани кесиб ўтиш учун виза керак эмас, Россия фуқаролари Қозоғистонда 30 кун давомида визасиз қолишлари мумкин.
Миграция хизматида рўйхатдан ўтиш орқали бу муддатни 90 кунгача оширишингиз мумкин, аммо агар сиз Қозоғистонда бундан ҳам кўпроқ қолишни режалаштирмоқчи бўлсангиз, яшаш учун рухсатнома олишингиз керак бўлади.
Маҳаллий қонунларга кўра, визасиз Россия фуқаролари Қозоғистонда 180 календарь кунидан кўп бўлмаган муддатда қолишлари мумкин.
15 июнь куни Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев мамлакат Россия олдидаги иттифоқчилик мажбуриятларидан воз кечмаса-да, Ғарбнинг Россияга қўйган чекловларига амал қилиши кераклигини айтди:
Санкциялар бу санкциялар, биз уларни бузмаслигимиз керак.
Минтақавий марказ
Қозоғистоннинг афзалликлари орасида кўплаб тадбиркорлар технологик ривожланишга эътибор қаратиш, IT-компанияларни қўллаб-қувватлаш дастурлари ҳамда Astana Hub – IT стартаплари учун халқаро технопарк ва Астана халқаро молия маркази (АIFC) каби сайтларнинг мавжудлигини таъкидлайди.
МДҲ мамлакатларидаги inDriver компаниясининг PR-менежери Сергей Авакян-Ржевскийнинг айтишича, Олма-ота улар учун «маҳаллий макроминтақавий марказ» бўлиб, ундан МДҲнинг бошқа мамлакатларидаги бўлинмаларни бошқариш қулайроқдир.
Қозоғистонда биринчи inDriver офиси бир неча йил аввал очилган ва унинг негизида янги марказ ташкил этилгани боис, очилиш билан боғлиқ ҳуқуқий муаммолар бўлмаган.
Қозоғистондаги ишбилармонлик муҳитининг камчиликлари қаторида тадбиркорлар кадрлар етишмаслиги ҳам айтиб ўтилади.
Аввалроқ қозоғистонлик давлат ходимларининг Ўзбекистонда кўчмас мулклари борлиги маълум бўлган эди.
