Қатар собиқ амирининг рафиқаси томонидан молиялаштирилган Qatar Genome Programme лойиҳаси тадқиқотчилари Форс кўрфази давлатларининг генетик жиҳатдан «Яқин Шарқдаги Исландия»га айланишини исташини маълум қилди. Бу ҳақда The Economist журнали хабар бермоқда.
Минг йил давомида исландияликлар ҳар бир кишининг бошқалар билан қандай боғлиқлиги ҳақида батафсил ёзувларни сақлаб қолишган.
Бу оила дарахтлари ва мамлакатнинг генетик бир хиллиги Исландияга геномикада етакчи бўлишга ёрдам берди.
Тахминан бир хил аҳолига эга бўлган Қатар (чет элликлар бундан мустасно) ҳам генетик кучга айланишга умид қилмоқда. Қатарнинг қўшнилари ҳам унга эргашиши кутилмоқда.
Qatar Genome Programme аллақачон ҳар ўн нафар қатарликнинг геномларини тартиблаб чиққан.
Дастур 2026 йилга бориб ҳар учдан бир геном секвенсиялашни мақсад қилган. Саудия Арабистони ва Бирлашган Араб Амирликлари (БАА) ҳам ўз схемаларини кенгайтирмоқда.
Геномика — бу геномларнинг тузилиши, функцияси, эволюцияси, хариталаш ва таҳририга қаратилган биологиянинг фанлараро соҳаси.
Геном — бу организмнинг барча генларини, уч ўлчовли структуравий конфигурациясини ўз ичига олган ДНКнинг тўлиқ тўплами.
Аммо тадқиқот бутун дунё бўйлаб бир хилда олиб борилгани йўқ. Кўплаб кетма-кетлик Европа келиб чиқиши бўлганларда амалга оширилди.
Секвенсияланган геномларнинг 1 фоиздан камроғи Яқин Шарқ аҳолисига тўғри келади, аммо улар дунё аҳолисининг тахминан 5 фоизини ташкил қилади. Араб геномларини секвенсиялаш дунё маълумотларини бойитади.
Қатар ва саудияликларнинг ярмидан кўпи ўз қариндошларига турмушга чиқади. БААда улуш бундан ҳам юқори.
Қариндоши билан турмуш қуриш кўпинча аёлнинг яхши биладиган одам билан тўй қилишнинг ягона имкониятидир.
Қариндошлик бир қатор ирсий касалликларни келтириб чиқаради. Қариндошлар генетик мутацияларни баҳам кўриш эҳтимоли кўпроқ ва агар бола геннинг иккита мутацияга учраган версиясини (ҳар бир ота-онадан битта) мерос қилиб олса, у касалликдан азият чекиши мумкин.
Баъзи генетик касалликлар минтақада шунчалик кенг тарқалганки, шифокорлар уларни маълум бир қабила ёки оила билан боғлашади.
Қатар, Кувайт ва Саудия Арабистонида турмуш қурмоқчи бўлган эр-хотинлар биринчи навбатда талассемия, қон касаллиги каби бир нечта ирсий касалликлар билан боғлиқ мутациялар учун тестдан ўтишлари керак.
Арабларнинг геномларини кетма-кетлаштириш одамларни соғломлаштириши мумкин. Беморларнинг генетик кетма-кетлигини билиш бир кун келиб шифокорларига улар учун энг яхши дори ва дозаларни танлашга ёрдам беради.
Минтақанинг генетик ландшафти ҳақида яхшироқ тасаввурга эга бўлиш никоҳдан олдинги генетик тестларни тўлиқроқ ва тегишлироқ ўтказишга олиб келиши мумкин.
Бугунги кунда Қатар яқинда турмуш қурмоқчи бўлган жуфтликдан фақат бир нечта касалликларни текширишни талаб қилади.
Аммо келгуси икки йил ичида мамлакат олимлари юзлаб одамлар учун мўлжалланган арзон синовни амалга оширишга умид қилишмоқда. Саудия Арабистони ҳам синовларни кенгайтиришни режалаштирган.
Изоҳ (0)