Шафқатсиз ва қонли деб даъво қилинадиган кўплаб бокс жанглари мавжуд. Бироқ улар орасида 1910 йилда АҚШда ўтказилган енгил вазн тоифасидаги жаҳон чемпионлиги учун кураш алоҳида ўрин тутади. 40 раунд давомида америкалик Ади Волгаст ва Беттлинг Нелсон бир-бирини уриб, рингни қонга белаб ташлайди. Ҳакам жангни томошабинлар илтимосига кўра тўхтатади, улар бу ваҳшийликни томоша қилишга ортиқ тоқат қила олмайди. Жанг оқибатлари ҳар икки боксчи учун ҳам ачинарли бўлади. Уларнинг соғлиғи кескин ёмонлашиб, охир-оқибат иккаласи ҳам руҳий касалликлар шифохонасига тушиб қолади. Қуйида бир асрдан кўпроқ вақт олдин бўлган жанг ва унинг иштирокчиларининг фожиали тақдири ҳақида сўз юритилади.
Бундан 112 йил аввал Ади Волгаст Беттлинг Нелсонни техник нокаут билан мағлуб этганди. Рингда росмана қирғин бўлган
ХХ аср бошларида бокс ҳозиргидан анча фарқ қилган. Уни ҳар қанақасига аташ мумкин эди, аммо фақат спорт деб эмас. Жанглар 40 раундлаб ёки ундан ҳам узоқроқ давом этарди, ҳатто айрим мамлакат ва минтақаларда бокс тақиқланганди.
Оскар Матеус Нильсен Копенгагенда туғилганига қарамай, АҚШда ўсади. У фаолиятини 1896 йилда, 14 ёшида бошлаган. Унга «эгилмас даниялик» номи берилади. Қайсидир вақтга бориб эса «жанг қилувчи Нелсон»га айланади. Тарих гувоҳки, ўша пайтларда кўпчилик ринг учун шундай номлар танларди. Матбуот ҳам бу жараёнга ўзининг «ҳисса»сини қўшарди, шунингдек, жамоатчилик эслаб қолиш осонроқ бўлиши учун ҳам, эҳтимол, шундай йўл тутилгандир. Мисол тариқасида, ўша давр енгил вазн тоифаси жангчилари орасида энг яхшиларидан бири бўлган Жо Ганснинг паспортда Жозеф Гант эканлигини айтиш мумкин.
Ўз вақтида Ганс ва Нелсон ўртасидаги жанг ҳақида ҳатто фильм суратга олинган ва АҚШнинг турли шаҳарларидаги кинотеатрларда намойиш этилган. Эрнест Ҳемингуэй ҳам жанг ҳақида нималардир қоралаган. Madison Square Garden фоесида Жозеф Гантнинг бронза ҳайкали ҳам ўрнатилган.
1906 йилда Нелсон Ганс томонидан калтакланади, камига белдан пастга зарба бергани учун дисквалификация ҳам қилинади, аммо у икки йил ўтганидан сўнг рақибини 17-раундда нокаутга учратиб, реванш олишга муваффақ бўлади. Бир неча ой ўтгач эса 21-раундда яна бу ишни такрорлайди.
Бир пайтлар бокс ҳаками Чарли Уайт айтганидек, Нелсон аксарият рақибларини зарбаларни «еб ташлаш» эвазига мағлуб этган. Матбуот эса унинг асаб тизими оғриқни ҳис қилмаслиги ва мияси оддий одамларники каби чайқалмаслиги (зарбалар натижасида) ҳақида ёзади. Бу, албатта, нотўғри маълумот эди. Бунга унинг 1910 йилда Адолф Волгастга қарши ўтказган жанги исбот бўла олади.
Ади Волгаст 16 ёшида уйдан бош олиб кетган фермер фарзанди эди. У дастлаб оёқ кийимларни тозалаш, газета сотиш каби кун кечиришгагина ярайдиган ишлар билан машғул бўлади. Кейинчалик эса ўзини боксда кашф қилади. Айниқса, унинг чап ҳуки ва танага йўлланадиган кучли зарбалари машҳур эди. У кабилар туфайли 1901 йилда Нью-Йоркда бокс тақиқланганди ва Калифорния Қўшма Штатлардаги жанглар марказига айланганди. Шу тариқа Волгаст ҳам у ерга йўл олади. У ва Нелсон илк марта 1909 йилда учрашади. Жек Лондон «Ёвуз ҳайвон» лақабини берган даниялик жангчи рақибини жиддий қабул қилмагани аниқ – у ўзидан 6 ёш кичик ва унчалик машҳур эмасди — 10 раунддан сўнг Волгаст ғалабани тантана қилади. Жанг чемпионлик учун эмасди, лекин Нелсон бундан яхшироқ жанг қила олишини биларди. Иккала жангчи услубининг ўзига хос хусусиятларини билган промоутерлар реванш беллашувини «охиригача давом этадиган жанг» деб атайди. Жанг расман 45 раундга мўлжалланади, аммо уларнинг сўнгги раундларгача етиб боришига ишонадиганларни топиш жуда мушкул эди.
Порт-Ричмонддаги жанг узоқ вақт давомида бокс рингида содир бўлган жангларнинг энг шафқатсиз қирғини сифатида тарихда қолади. Дастлабки раундларданоқ Нелсоннинг синган бурнидан қон оқа бошлайди. Тери ёрилишлари, кўз атрофидаги гематомалар ва оғиздан ҳам қон кела бошлайди. Аммо даниялик авваллари бўлгани каби жуда оғир зарбаларга ҳам бардош бера олди. 22-раундда унинг ўнг кросси рақибни қийин аҳволга солиб қўяди. Волгаст ўрнидан туради ва жаҳон чемпионини у бурчакдан бу бурчакка таъқиб қила бошлайди. Ушбу режимда давом этган бир неча соатлик жанг Нелсонни ҳолдан тойдиролмайди, лекин унинг кўзлари кўрмай қолади. 40-раундда ҳакам қирғинни тўхтатишга қарор қилади — ринг атрофидаги томошабинлар ҳам буни сўраганди, жуда ҳам аянчли манзара юзага келади. 45-раундгача озгина етмай қолади.
«Нимадир дейишнинг ҳожати йўқ, тан олинг, барча даврларнинг энг кучли жангчисиман», — деганди Волгаст жангдан кейин.
Шундан сўнг Адолф Волгаст мексикалик Жо Риверс билан жанг қилади ва улар 1912 йилда бир-бирини нокаутга учратади. Адолф олдинроқ туришга ҳаракат қилгани учун ғалаба унга берилади.
Кейинчалик ҳам рингда унинг исми ултразўравонлик сўзига синоним сифатида қўлланилишда давом этади, аммо Волгастнинг танаси бунга дош беришга қийналади. Аппендицит, синган қўллар ва қовурға ҳамда организмдаги жуда хавфли (заҳарли) моддалар.
Нелсон 1916 йилда рафиқаси, рассом Дей Кинг билан ажрашади. Шу вақтдан бошлаб, Волгаст ўтказиб юборилган зарбалар туфайли асаб тизимининг бузилиши натижасида хавотирли аломатларни бошдан кечиради.
1917 йилда Ади руҳий хасталиклар шифохонасига тушиб қолади. 1918 йилда унга касалхонадан ёки жавоб берилади, ё қочиб кетади. Шундан сўнг унинг бир мунча вақт ўрмонда яшагани айтилади. У 32 ёшда эди ва боксдаги фаолиятини қайта тиклаш ҳақида жиддий ўйлай бошлайди. Қайтганидан кейинги илк жанг кўнгилдагидек бўлмайди, баҳс дуранг натижа билан якунланади, томошабинлар эса уни ҳуштакбозлик билан кузатиб қўяди. Волгаст рингни кўз ёшлар билан тарк этади.
У шундан кейин бошқа чиқиш қилмайди. Промоутер Жек Дойл унга таклифлар тайёрлайди, бироқ руҳият билан боғлиқ бузилишлар уни яна руҳий касалликлар шифохонасига олиб келади. Волгаст у ерда коридорларда соялар билан жанг қилар, тартибсизликлар келтириб чиқарарди. 1927 йилда санитарлар ҳатто (тасодифан тинчлантириш мақсадида) унинг бир нечта қовурғасини синдириб қўяди. Камига унинг ўша ерда вафот этгани ҳақида ҳам ёзилади, бироқ якунда бу ҳақиқат бўлиб чиқмайди.
Адолф Волгаст 1955 йилга келиб, 67 ёшида вафот этади. Руҳий муаммолардан ташқари, юрак касаллиги ҳам бунга сабаб бўлади. Шунингдек, умрининг охирига бориб, унинг кўзлари кўрмай қолади. Айтишларича, у сўнгги кунларида гўё Нелсон билан навбатдаги жангга тайёргарлик кўраётгандек, (онгсиз ҳолатда) вақтини ҳавога зарбалар бериш билан ўтказган...
Нелсоннинг тақдири ҳам шунга ўхшаб кетади. У ҳам ақлдан озади ва бир неча ой руҳий хасталиклар шифохонасида ётиб, 1954 йилда 72 ёшида вафот этади. Рақибидан фарқли ўлароқ, Нелсон умрининг охирида ўзини ёлғиз ҳис қилмаган, шуҳратидан фойдаланиб, машғулотларда қатнашган ва ёш спортчиларга маслаҳатлар берган.
Изоҳ (0)