Фотогалерея: «Менинг режиссёрлик фаолиятим — бир мағлубиятдан кейин иккинчисини оддий ҳазм қила олишдан иборат» — Такеши Китанонинг кинодаги йўли

18 январда япониялик режиссёр ва актёр Такеши Китано 75 ёшни қаршилади. У кинодаги фаолиятини комик сифатида бошлаган ва режиссёрлик курсисида жаҳон миқёсида муваффақиятга эришган, классикага айланган «Фейерверк», «Затоийчи», «Қўғирчоқлар», «Якудза ака» каби фильмларни суратга олган. «Коммерсантъ» дунё киноси тарихидаги энг муваффақиятли япон режиссёрларидан бири ҳақидаги фотогалереяни тақдим этди.

Такеши Китано 1947 йил 18 январда Токиода таваллуд топган. Унинг ота-онаси ўғил фарзандга бамбук пояси (япончада «таке») каби енгилмаслиги ва барча қийинчиликларни енгиб ўтиши учун Такеши деб исм қўйган. Мактабни тамомлаганидан кейин у Мейдзи университетининг муҳандислик факультетига ўқишга кирган, аммо таълимни ташлаб 1960 йилларда оммалашган жаз-барларда ишлай бошлаган. Кейинчалик такеши бир неча марта ўз ишини алмаштирди: ҳаммолликдан тортиб то телевидениега ишга киргунига қадар барда официант бўлиб ҳам ишлади. Комедия дуэти таркибида Китано бир нечта кўрсатувда бошловчилик қилган, сўнгра 1986–1989 йилларда ТВда ўз шахсий шоусига эга бўлди.

Такеши Китано режиссёрлик карьерасини 40 ёшдан кейин бошлаган. Бу вақтда у бир нечта тўлиқ метражли фильмларда бош ролларни ижро этишга улгурганди. Мамлакатдан ташқарида япониялик режиссёр ҳақида 1997 йилда у Венеция фестивалида «Фейерверк» фильми билан қатнашиб соврин олганидан кейин гапира бошлашди.

1990 йиллар ўрталарида Такеши Китано автоҳалокатга учради ва узоқ вақт давомида соғлиғини тиклаш билан банд бўлди. Ушбу вақт давомида у тасвирий санъат билан шуғилланди ва Китано чизган суратлар китобларга илюстрация, саундтрекларга муқова сифатида ҳам ишлатилди. Режиссёрнинг сўзларига кўра Китанонинг рассомликдаги бадиий услуби унинг режиссёрлик ишларида ҳам ўз аксини топган. Бу айниқса «Кикудзиро» фильмида ёрқин намоён бўлган. 1999 йилда ўтган Канн фестивалида томошабинлар ва киноарбоблар ушбу фильмни ўн дақиқа давомида тик турган ҳолда олқишлаб асарни жуда юқори баҳолаган.

Мен умуман таснифланмайдиган кино суратга олишни истайман. Томошабинлар залдан фильм ҳақида нима дейишни ва нима ўйлашни билмай чиқиб кетишларини хоҳлайман.

Такеши Китано

Мен тасвирга олган фильмда кимдир калтакланса, томошабин ушбу оғриқни ўзида ҳис этиши шарт.

Такеши Китано

33 йиллик режиссёрлик фаолияти давомида Такеши Китано 19 та фильмни суратга олган. Унинг картиналарида бош мавзу ғайрихтиёрий зўравонлик, фильмлар қаҳрамонлари кўпинча якудза жиноий гуруҳига алоқадор қилиб тасвирланади. Режиссёрнинг фильмларидаги одамлар муаммоларни «бошга ўқ узиб» ҳал этади, бунинг оқибатида уларнинг яқинлари хавотир исканжасида яшашга маҳкум. Танқидчилар ушбу услубни «Китано алтриузми» деб атаган. Алтриузм – бошқаларнинг манфаати учун ўзлигинида унутиб ҳаракат қилиш.

Ғарбда Китано фильмлари танқидчилар томонидан юқори баҳоланиши анъанага айланган. 2003 йилда «Затоичи» фильми Венеция кинофестивалида тўртта: жумладан режиссёрлик иши учун махсус мукофот ҳамда томошабинларга манзур бўлган картина учун совринни ютиб олган.

Мени бошқа режиссёрлар ва фильмлар таъсирлантира олмайди. Фақат ўз хатоларимдан хулоса чиқараман.

Такеши Китано

Такеши Китано адабиётчи сифатида ҳам эътироф қилинган ижодкорлардан бири. У ўнлаб китоблар муаллифи, шеърлар тўпламлари, кинотақризлар ва автобиографик асарлар шулар жумласидан. У ёзга романлардаги сюжет линиялари бошқа япон режиссёрларининг фильмларига пойдевор бўлиб хизмат қилган.

Бир неча ой аввал Москвада бўлдим. У ерда очиқчасига ҳашамдорлик гувоҳига айландим, катта юк машинаси узунлигидаги лимузин, ойналари қорайтирилган Mercedes. СССР даври билан солиштирилса жуда катта фарқ сезилади! Бу таассуротлар мен учун янада ёрқинроқ бўлди, сабаби саёҳат вақтида Солженицинни ўқигандим.

Такеши Китано

2008 йилда япониялик режиссёр Москва кинофестивалида меҳмон сифатида қатнашди ва бу ерда унга «Дунё киномототграфияси қўшган ҳиссаси учун» махсус мукофот топширилди.

Такеши Китано математика фани бўйича бакалавр илмий даражасига эга. 2007 йилда у бир вақтлар ўзи ҳайдалиб кетган Мейдзи университетини тамомлаган ва мазкур илмий унвонга сазовор бўлган. Шунингдек, Китано Токио миллий университетида тасвирий санъат ва мусиқа бўйича талабаларга дарс беради.

Биз – японлар учун бахтиёр бўлиш — ҳар қандай ёшда ҳам инсоннинг ўзига ёқадиган машғулот билан шуғилланишни англатади.

Такеши Китано

Барча фильмларимни ўзим монтаж қиламан. Суратга олиш вақтида қандай саҳналарни олиб ташлаш юзасидан қарор қабул қиламан, сабаби улар мен учун керакмасдек туюлади. Бироқ кейинчалик монтаж вақтида айнан ўша саҳналар менга кераклигини тушунаман. Кейин нима қиламан? Бошқа саҳналардан бўлакларни олиб, захира сифатида улардан фойдаланаман. Мен шундай тартибда ишлайман: «Руль қилишни унутиб қўйдикми! Келинг унда рул ўрнига захира ғилдирагини ўрнатиб қўямиз».

Такеши Китано

Режиссёр ўзи олган фильмларда тез-тез роль ижро этади. Хусусан, 2010 йилда «Зўравонлик» фильмида бош қаҳрамонни ўйнаган. Актёрлик карьерасида Китано Бит Такеши тахаллуси билан ижод қилади.

2016 йилда замонавий санъатга қўшган ҳиссаси учун режиссёрга Фахрий легион ордени берилди. Бундан аввал у Франция санъати ва адабиёти орденининг командорлигага тайинланган.

Ўз ғояларингни амалда татбиқ қилишни бошқа бировга ишониб топширма!

Такеши Китано

2017 йилда режиссёрнинг айни вақтгача охирги фильми бўлиб турган «Охирги ғазаб» криминал драмаси фильми катта экранларга чиқди.

2020 йил охирида Китано Netflix сервиси билан шартнома тузди, компания Такеши ҳақида биографик фильм тасвирга олишни режалаштирган. Режиссёрнинг ўзи «Бўйин» деб номланган тарихий фильм устида ишламоқда. Хабарларга кўра лойиҳа Китанонинг охирги режиссёрлик иши бўлади.