«Кинг Конг» фильми Мериан Купер ва Эрнест Шодсак томонидан 1933 йил суратга олинган. Фильм илк премьера қилинган кундан, томошабинлар томонидан кутилганиданда яхшироқ қабул қилинган. Ретро фильмнинг ўзидан қолдирган меъроси эса беқиёс ҳисобланиб, кинематография ривожи учун улкан ҳисса қўшгани билан ажраб туради. 1933 йилги фильмдан сўнг, «Кинг Конг» 3 марта – 1976, 2005, 2017 йилларда шу ном остида қайта суратга олинган. Сўнгги қайта ишланган фильмнинг давоми сифатида эса, 2021 йил 24 март куни «Годзилла Конгга қарши» фильми премьера қилинади.
Шу муносабат билан «Дарё» колумнисти Фаррух Адҳамжонов классик фильм ҳақида ҳикоя қилади.
Сюжет
Нью-Йорклик кинематографист Карл Денхем (Роберт Армстронг) сирли оролда фильм суратга олиш учун ижодий гуруҳ йиғишни бошлайди. Бош қаҳрамон учун актриса топилмаётган вақт, Денхем Энн Дэрроу (Фей Рей)ни учратиб қолади. Вақтинча ишсиз бўлган Дэрроу фильмда суратга тушишга рози бўлади ва ижодий гуруҳ сирли орол томон йўл олишади. Кема йўлга чиққач, актриса капитан ёрдамчиси бўлган Жек Дрисколл (Брюс Кэбот)ни ёқтириб қолади.
Кема оролга борганида экипаж аъзолари у ернинг туб аҳолиси – аборигенларга дуч келишади. Аборигенлар гўзал актрисани ўғирлаб, улкан деворлар орасидаги дарвозага боғлаб қўйишади. Кутилмаганда, улкан махлуқ – Конг актрисани олиб кетади. Ижодий гуруҳ актрисани қутқариш учун Конгнинг ортидан йўл олишади, бу вақтда эса Конг ўз асирасини сақлаш учун баҳайбат тироназавр, плезиозавр ва птеродактил каби махлуқлар билан жанг олиб боради. Вазиятдан фойдаланган Жек, актрисани Конг чангалидан олиб қочади. Уларни таъқиб қилган Конг эса соҳилда ҳушидан кетади. Вазиятдан фойдаланган ҳолда, кинематографист Конгни ўзи билан Нью-Йоркка олиб кетишни ва у ердаги инсонларга томоша кўрсатишни режа қилади. «Дунёнинг саккизинчи мўъжизаси» номи остидаги томошада занжирланган Конг, юзлаб инсонлар олдида ҳушига келади. Конг занжирларни узиб юборганидан сўнг эса, гўзал актриса Дерроуни яна ўғирлаб кетади. Шаҳар ичини вайронага айлантиришни бошлаган Конг, ўз асирасини чангаллаганча осмонўпар Empire State Building’га чиқишни бошлайди. У ерда ҳаво ҳужумига учраган ва қаттиқ яраланган Конг ерга қулайди ва ҳалок бўлади. Унинг ўлик танаси олдида Денхем якуний иқтибосни айтади – «Унинг ўлими сабабчиси самолётлар эмас, балки – гўзаллик эди» .
Таҳлил
«Кинг Конг» – замонавий фильмларга мустаҳкам пойдевор вазифасини бажариб бера олган ретро классикадир. Ўзининг инқилобий кўриниши билан фильм томошабинларга янги ва ўзгача тажриба тақдим қила олган. Фильм сценарийси кўплаб машҳур асарлар ва фильмлардан илҳомланиб яратилган, энг муҳим ролни эса Артур Конан Дойлнинг «Йўқолган дунё» романи ўйнаган.
«Кинг Конг» – АҚШ фильмларини дунёга тарқалиш анъанаси бошлаб берган илк кинолардан ҳисобланади. Буюк депрессия вақтида дунё кинотеатрларини забт эта олган фильм ўзидан йирик феноменал мерос қолдирган.
1930 йилларда фильмларга саундтреклар ёзиш ҳали одатга айланиб улгурмаган эди. «Кинг Конг» эса фильм муваффақиятининг асосий омилларидан бўлган махсус саундтреклар ишлашни одатга айланишига ёрдам берган.
Ўз жанрида энг биринчилардан бўлиб, қойилмақом визуал эффектларни трагедик драма билан уйғунлаштира олган «Кинг Конг» – дунё бўйлаб юздан ортиқ режиссёрларни фильмлар суратга олишга илҳомлантира олган.
Фильмнинг ягона камчилиги деб танқидларга учровчи сабаб – ўзида ирқий камситиш элементлари борлиги ҳисобланади. ХХ аср бошларида илмий томонлама «ирқий устунлик» деб кўрилувчи хато тушунча сценарийга ҳам ўз таъсирини ўтказмасдан қолмаган.
Фильм аллегорик кўринишда, дунёни қутқарувчи гўзаллик, ҳалокатга етакловчи омил бўла олиши мумкин эканини кўрсатган. Шу билан бирга, ҳатто энг қўрқинчили махлуқ ҳам гўзалликни ҳис қила олишини ва сева олишини намоён қилган.
Танқидий аллегория сифатида анти-колониализм ва табиатга дўст бўлиш каби хабарлар бор. Кинг Конг – мустамлакачиликнинг доимий озодликка интилувчи символизми ҳисобланади. Бу йўлда эса кимнингдир асири бўлишдан кўра ўлим устунроқ қўйилган. «Кинг Конг» – инсонлар ўзининг чексиз эҳтиёжларини қондириш учун табиатга зарар етказишни тўхтатиши, бошқа ҳайвонларни цирк ва зоопаркларда сақлашни қораловчи, оламнинг табиий механизмини бузмасликка чорловчи кучли хабарларни тақдим этган.
Фильм 1991 йил ўзининг улкан маданий, тарихий ва эстетик меъроси туфайли Қўшма Штатларнинг National Film Registry рўйхатидан жой олган. «Кинг Конг» – тарихдаги энг муҳим деб ҳисобланган 100 фильмларнинг биринчи элликталигидан ўрин олган.
Хулоса
Кўплаб кино танқидчилар ва машҳур актёрларнинг энг севимли фильмларидан бири бўлган «Кинг Конг» – махлуқ қалбини очиб бериб, томошабинларни қўрқувдан бақириш ва трагедик қисматидан йиғлашга ундай олади. Салкам бир аср олдин яратилган фильмда замон ўзгариши ҳисобига, баъзи ижтимоий вазиятдаги камчиликлар кўзга ташланиши мумкин, лекин фильм қолдирган улкан тарихий ва эстетик меърос барча камчиликларни ювиб кета олади. Табиат ва гўзалликнинг соф ифодасини яратиб, даҳшатли махлуққа севги ҳиссини тақдим этган трагедия ўзида турли талқинлар учун очиқликни мужассам этган. Кинематография учун беқиёс ҳисобланган «Кинг Конг» фильмини бемалол – «дунёнинг саккизинчи мўъжизаси» деб аташ мумкин.Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.
Изоҳ (0)