Омбудсман: Маҳкумлар иш вақтида белгиланган нормани бажаролмаганлиги учун жавобгарликка тортилмайди

Тошкент вилоятидаги 13-сонли жазони ижро этиш муассасасидаги цехда маҳкумга кунлик норма тўлиқ бажарилган тақдирда кунига 29 минг сўм иш ҳақи ҳисобланади. Бу ҳақда Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) матбуот хизмати раҳбари Фотима Мадраҳимова «Дарё»га маълум қилди.

Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) ҳузуридаги Миллий превентив механизм доирасида фаолият олиб борувчи қийноққа солиш ва бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ҳамда жазо турларини қўллашнинг олдини олиш бўйича жамоатчилик вакилларидан иборат эксперт гуруҳи 29 январь куни Тошкент вилоятида жойлашган 13 ва 7-сонли жазони ижро этиш муассасаларига мониторинг ташриф буюрган.

«Тошкент вилоятидаги 13-сонли жазони ижро этиш муассасасида ҳозирда 1100 га яқин маҳкум жазо муддатларини ўтамоқда. Муассаса ҳудудида тикувчилик, дурадгорлик, юмшоқ мебель ясаш ва бошқа касб-ҳунарга ихтисослашган жами 14 та цех мавжуд. Маҳкумларга ишбай асосда ҳақ тўланиб, кунлик норма тўлиқ бажарилган тақдирда уларга кунига 29 минг сўм иш ҳақи ҳисобланади. Нормани ошириб бажарганларга кўпроқ ва аксинча, кам ишлаганларга камроқ кунлик маош ҳисобланади. Муҳими белгиланган нормани тўлиқ бажара олмаганлик учун жавобгарлик белгиланмаган», — дейилади Омбудсман ахборотида.

Муассасада 8 йилдан буён жазосини ўтаётган маҳкум билан яккама-якка суҳбатлашилганда, ҳафтада 6 кун ишлаши ва якшанба дам олиш куни ортиқча мажбурий меҳнатга жалб этилмаслигини, меҳнат шароити ва иш ҳақи бўйича ҳеч қандай эътирози йўқлигини билдирган. Иш ҳақлари ҳақида сўралганида эса «Буюртмага қараб 900 мингдан 1 миллион сўмгача» деб жавоб берди маҳкум.

Таъкидланишича, маҳкумларнинг узоқ муддатли оилавий учрашувлари учун қулайликларга эга 16 та хона ажратилган. Колонияда 5 та телефон ўрнатилган бўлиб, график асосида маҳкумлар 10 дақиқагача яқинлари билан пуллик асосда гаплашишлари мумкин.

Масъулларнинг сўзларига кўра, яқин кунларда маҳкумлар учун онлайн видеомулоқот қила олишлари учун ҳам имконият яратилади.

«Қийноқларнинг олдини олиш, инсон ҳуқуқларини таъминлаш мақсадида муассасага 80 та кузатув камераси ўрнатилган бўлиб, яқин кунларда яна 640 дан ортиқ нуқтага видеокузатув мосламалари ўрнатилиши режалаштирилган», — деди 13-сонли жазони ижро этиш муассасаси ходими.

Мониторинг давомида маҳкумлар билан яккама-якка ўтказилган суҳбатларда ҳам мазкур муассасаларда уларга нисбатан қийноқ, руҳий камситилиш каби ҳолатлар бўйича мурожаатлар келиб тушмаган. Маҳкумлар, асосан, афв этилиш, озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазо турлари билан алмаштириш каби илтимослар билан мурожаат этган.

Маълумот учун, Жиноят-ижроия кодексида белгиланган тартибга кўра, ҳар бир маҳкумга:

• жазони ижро этувчи муассаса ёки орган маъмуриятига, бошқа давлат органлари ва жамоат бирлашмаларига ўз она тилида ёки бошқа тилда мурожаат этишлари;
• соғлиғини сақлаш, шу жумладан, тиббий хулосага кўра амбулатория-поликлиника ва стационар шароитда тиббий ёрдам олишлари;
• жазони ижро этиш муассасасининг психологик хизмат кўрсатиш ходимлари томонидан кўрсатиладиган психологик ёрдам олишлари;
• меҳнат тўғрисидаги қонун ҳужжатларига мувофиқ хавфсиз меҳнат шароитлари яратилиши керак.