Фарғонанинг Боғдод туманидан келиб, Тошкент вилоятидаги пахта кластерларидан бирида уч ой меҳнат қилган аёллар иш ҳақини ололмай, ўта оғир шароитда қолиб кетган. Аёлларнинг мурожаатига асосан «Дарё» мухбири Мусулмонбек Иброҳимов вазиятни ўрганди.
Маълум бўлишича, боғдодлик бир гуруҳ хотин-қиз Чинозда Textile Technologies Group компанияси муассислигидаги APK Chinoz пахта-тўқимачилик ишлаб чиқариш кластери дала майдонида оғзаки шартнома асосида уч ой ишлаган (ушбу кластер 2019 йили органик пахта етиштиргани билан танилган эди). Далада ишлаб, иш ҳақини ололмаганлар орасида ёши катта аёллар ҳам, ҳомиладор аёллар ҳам, шунингдек, янги келин-куёв ҳам бор — улар «карантинда бекор ўтирмайлик» деб келган.
Алоҳида қайд этишларича, май бошида ишга олиб келинган вақтларида уларнинг паспортларидан ксеронусха олиниб, қандайдир қоғозларга қўл қўйдириб олинган, лекин меҳнат шартнома ҳақиқатда тузилганми ёки йўқ — улар аниқ билмайди, «бундай ишларда келишув одатда оғзаки бўлади».
«Пахта даласида 6 майдан буён бир мартадан ягана ва чеканка, уч марта чопиқ қилдик. Оғзаки келишувимиз бўйича ишни уч ойда тугатишимиз, улар ҳар гектар учун бир миллион сўмдан иш ҳақи бериши керак эди», — дейди аёллардан бири Манзура Ўсарова. Далада иш 5 август куни тугаган, унинг 3,5 миллион сўм иш ҳақини «эртага берамиз, индинга берамиз» дейишганига эса 10 кундан ошган.
«Лекин пулдан ҳали ҳам дарак йўй. Бугун энди 20 августда берамиз дейишяпти. Сувчилар ва бригадирларга пул бериб бўлинган, бизга келганда банкда пул қолмабди», — дейди у. Манзура Ўсарованинг таъкидлашича, у ҳар йили мавсумий иш излаб, Тошкент вилоятига келади ва пахта далаларида меҳнат қилади, бироқ бу каби муаммога биринчи марта дуч келмоқда.
Унинг куйиниб айтишича, уйда уч яшар фарзанди иситмалаб, бетоб бўлиб қолган, лекин иш ҳақини ололмагани боис уйига кетолмаяпти. «Ишлатганларга шуни айтсам ҳам эътибор беришмаяпти. Боз устига, кредит олган жойимдан келиб, тўловни вақтида қилмаганим учун молимизни олиб кетмоқчи бўлишибди. Онам бечора йиғлаб-сиқтаб олиб қолибди», — дейди у.
Улар пулсизликдан ижара ҳақини тўламагани учун яшаб турган уйларидан чиқариб юборилган, кунлик харажат учун иложсизликдан маҳаллаларда қўшимча иш билан шуғулланишга мажбур. Ёлланма ишчилардан яна бири, Манзура Ўсарованинг синглиси Севара Ўсарова ўзи билан бирга беш аёл ва бир эркакни ишга олиб келган, лекин на ўзи, на у билан келганлар иш ҳақини ололган.
«Кластернинг Неъмат ака деган ходими ‘одам йиғиб келайлик’ деганди. Кечаси билан уйма-уй юриб одам тўплаганмиз. ‘Ҳозир карантинда бўлса, безовта қилманглар’, деб аччиқ қилганлар ҳам кўп бўлди. ‘Уйда бекор ўтирамизми, пул ишлаб келамиз’, деб ҳамқишлоқларни ишонтириб олиб келгандим... Менинг ҳақимни бермаса ҳам, менга ишониб келган олти кишига пулларини беришсин», — деди у кўзида ёш билан.
Севара Ўсарованинг таъкидлашича, ўтган уч ой давомида унинг тушлик қилмай ишлаган вақтлари ҳам бўлган, «ўт босиб кетган, трактор ҳам юрмайдиган ерларни тозалаб, ишлаган». «Ўша вақтда кечаси билан бирга одам йиғиб юрган кластер ходимига ҳозир салом берсам, алик ҳам олмаяпти... Эрим: ‘Кечаси эркаклар билан нима қилиб юрибсан!’, деб мен билан жанжаллашиб қолганди», — дея қўшимча қилди у.
Ишчиларга ошпазлик қилган 54 ёшли Гулхумор Аҳмедованинг сўзларига кўра, улар оғир шароитда ишлаган — овқатга масаллиқ уч кунда бир олиб келинган, бир сафар пиёз берса, кейинги сафар картошка берилган, шунда ҳам кам миқдорда. «Бирортаси ‘ош-овқатинглар борми?’ деб хабар ҳам олмади. Қачонки ўзим телефон қилсам, шундан кейин масаллиқни олиб келиб беришди», — дейди у.
«Кўпчиликка ецин деб фақат суюқ овқат қилдим, қуюқ овқат деярли қилганим йўқ. Ичимлик сувига ёнимдан пул сарфладим, бошқа нарсаларга ҳам қўшимча пул сарфладим. Шуни айтганимда, ‘ишнинг охирида ҳисоб-китоб қилиб берамиз’, дейишганди. Ҳозир бухгалтердан сўрасам, индамай турибди. Чет элда эмас, ўз юртимизда туриб шу аҳволга тушганимизга ачиниб кетяпман», — деди Гулхумор Аҳмедова.
Гулхумор опанинг айтишича, можаро бошлангач, «шуни ўйлайвериб, қон босими кўтарилиб, қанд касали қўзғаган», икки марта тез ёрдам чақиришган. Иш ҳақини ололмаганларнинг яна бири — Фотима Мадраҳимова шундай дейди: «Менга 4 миллион сўм беришлари керак. II гуруҳ ногирони бўлган эримнинг мазаси қочган, борай десам йўлкирага пулим йўқ. Уйдан олиб берай десам, уйда ҳам пул қолмаган».
Вазият юзасидан изоҳ олиш учун APK Chinoz’га мурожаат қилинди, бироқ кластер мутасаддилари қўнғироқларга жавоб бермади. Шунингдек, хотин-қизларнинг ҳуқуқлари ҳимояси учун масъул ҳисобланган Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ҳам ушбу ҳолат юзасидан «Дарё» сўровларига жавоб бермади.
Айни вақтда Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги меҳнат инспекторлари жойига чиқиб, мурожаатни ўрганишини билдирди. Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳам мурожаат юзасидан ўрганиш бошлаганини маълум қилди. Тошкент вилояти ҳокимлиги эса мутасаддилар воқеа жойига чиққанини маълум қилди.
«Тошкент вилояти ҳокимининг биринчи ўринбосари Ботир Алимбеков 18 август куни воқеа жойига чиқди, масалани ўрганмоқда ва бугуннинг ўзида меҳнаткашларга иш ҳақлари берилади. Тошкент вилояти ҳокимлиги фуқаролар ва иш берувчилардан меҳнат қонунчилига мувофиқ ишлашларини сўраб қолади», — деди вилоят ҳокимлиги ахборот хизмати раҳбари Беҳзод Қобулов.
«Дарё» воқеалар ривожини кузатиб боради.
Изоҳ (0)