Шифокор отаси вафот этган қиз бошқаларнинг отаси ўлмаслиги учун жим ўтирмоқчи эмас
28 июнь куни тармоқдаги саҳифамга аввалдан оз-моз таниш бўлган қиз «Отам COVID-19’дан вафот этди, менга ёрдамингиз керак» деб мурожаат қилди ва телефонимни сўради.Шаҳноза Ҳасанова (тинмай йиғлайди): «Оғир жудолик юз берди. Отам Алишер Уралов 52 ёшда эдилар. Яккасарой туман тиббиёт бирлашмасида ишлардилар. 14 июнь куни Ўртасаройдаги карантинга олинган беморларга қараш учун ишхоналари томонидан мажбурий жўнатилганлар. Отам ишдан қочмасдилар. Ёшлари катта, гипертония, қандли диабет, оғир вазнда бўлганлари учун ҳам касалликни оғир ўтказиши мумкин бўлган хавф гуруҳида эдилар. Икки марта рад жавобини берганлар. Лекин кадрлар бўлимининг ‘бормасангиз, ишдан ажраласиз’ деган гапи ортидан боришга мажбур бўлганлар — ишларини жуда яхши кўрардилар-да.
Ўртасаройда шифокорлар учун шароит яхшимас. Тез-тез алмаштириладиган ҳимоя воситалари етмаётганини айтгандилар. Отам менга расм жўнатганда ‘қўлқоп ва бахилам йўқ’ деганлар. Хуллас, борганларидан тўрт кун ўтиб иситмалари чиқа бошлаган. Коронавирусга тест топширганларида юклама кўплиги учун СЕС жавобни куттирган. 20 июнь куни тест жавоби мусбат чиққан. Одатда қатъий ташхис қўйиш учун қайта-қайта текширилади. Яна иккинчи тестнинг жавобини кутишган.
21 июнь куни отам билан бирга ишлаётган ва бир хонада ётган шифокор Яккасарой туман тиббиёт бирлашмаси штабига икки томонлама пневмония ташхиси билан сигнал хати жўнатган. Тез ёрдам машинасига жойлаштирган. Аҳволлари оғирлашган. Вирусга шубҳа остида ўзларининг карантин зонага айланган ишхоналарига олиб боришган. Энг даҳшати, ўша ўзлари ишлайдиган Яккасарой туман тиббиёт бирлашмаси отамни қабул қилмаган, ‘жой йўқ’ деб ‘отказ’ берган. Вақт йўқотилган. Ҳозир бўлса ишхоналаридаги ходимлар ва раҳбарлари ҳам ‘биз отангизнинг касал бўлганини билмагандик’ дейишяпти.
Отам ўшандан кейин Зангиотадаги юқумли касалликлари шифохонасига жўнатилганлар. У ерда тайинли тиббий ёрдамни ололмадилар. ‘Ҳамма менга қарашдан қўрқяпти’, деб ҳансираб, оғир аҳволда телефон қилганлари қулоқларимда жаранглаб турибди, опа... Шунинг учун ўлим тез содир бўлди. Отам ‘Liteратурнийъдаги юқумли касалликлар шифохонасида вафот этдилар. 26 июнь куни отамни СЕС ходимлари ёрдамида ерга қўйишди... Дардимдан ёниб кетяпман, опа!
Фотиҳага келган ҳамширалар ‘ахир жой бор эдику, нега ўзимизнинг врачни киргазишмади?’ дейишяпти. Нега отамнинг ҳамроҳ касалликлари кўп бўлса ҳам, истамасалар ҳам босим билан Ўртасаройга жўнатишди? Нега шахсий ҳимоя воситалари билан тез-тез таъминлаб турилмади? Нега коронавирус аниқланганидан сўнг салоҳиятли, тўғри даволай оладиган шифохонага жўнатилмадилар? Нега?».
28 июнь куни туш пайти Шаҳнозадан бу гапларни эшитганимда ҳали отасининг ўлими ССВ томонидан эълон қилинмаган эди. Ҳолбуки, ўлим ҳолати икки кун аввал бўлган. Шу фактнинг ўзиданоқ талмовсираб турганимда орадан икки соатча ўтиб, ижтимоий тармоқларда шифокорнинг ўлими расман эълон қилинди.
Албатта, Шаҳноза ҳалигача стресс ичида ва оловдек дардда қовриляпти. Вазиятга баҳо беришда ошириб юбориши мумкин. Айтган сўзларига фактлар сўрадим. У менга отасининг Ўртасаройда тушган ҳимоя воситалари билан тўлиқ таъминланмаган расмини, шунингдек, мозорда узоқдан тасвирга олинган марҳум шифокорнинг тобутини олиб тушишаётгани ва унга қўшимча тахминан яна иккита тобут кўриниб турган фото ва видеоларни жўнатди.
Шаҳноза отасини йўқотди. У ўзини ўққа-чўғга ургани билан у кишини ортга қайтара олмайди. Касби шифокор бўлган бу қиз бошқа докторларни ҳам мажбурий босим билан, ўзлари истамаса-да вирус ўчоқларига жўнатилаётганини, юборилаётган шифокорларнинг ёши ва саломатлиги умуман инобатга олинмаётгани, боргач эса керакли таъминот йўқлиги туфайли коронавирус инфекциясини юқтириш хавфи юқорилигини тушунтиришга уринди.
Ҳар қанча таъсирланмай, иккинчи манба бу вазиятни тасдиқламагунча жим турдим. 29 июнь куни Алишер Уралов билан Ўртасаройда битта хонада яшаган ва бирга карантин зонасида хизмат қилган, ҳозир ўзи ҳам қатъий карантинда бўлган шифокор билан суҳбатлашдим.
«Ҳақиқатан ҳам врачларга ‘давка’ кетяпти. Бу ерга келмаганлардан ҳам сўраб кўринг, шундай дейишади. Шахсан ўзим ҳам 54 ёшли врачман ва бу ерга мажбуран келганман. Эҳтиёжларимизга керак бўладиган нарсаларни яхши таъминлаб беришолмади. Карантинга олинган 600 га яқин фуқарога бригадамиз билан тиббий хизматни олиб бордик. 600 киши ҳаммаси вирусга чалинган эмас, лекин уларнинг бошқа касалликлари бўлади, асаб, ошқозон касалликлари, психоз кузатилади... Агар улар у ёки бу тиббий ёрдамга эҳтиёж сезса, дори-дармон таъминоти яхшимас, биз талаб қўйсак, таъминлаб беришолмади. Ҳимоя воситаларига келсак, бу ерда қизил ва яшил зоналар бор. Қаерда хизмат кўрсатишга қараб кийимлар кийилади. Шаҳноза айтганидек, шиппаклар етишмовчилиги принципиал масала эмас.
Менинг фикрим — бу ерга келадиган шифокорлар контингентини тўғри танлаш керак. Тасаввур қилинг, ишхонангизда ишлаяпсиз, шундоқ қўнғироқ қилишади-да, ярим соат вақт беришади, ‘нарсаларингни йиғ зонага борасан!’. Ҳеч қандай тайёргарлик босқичи йўқ, инструктаж йўқ, қоғозларда қолиб кетган. Келган шифокорлар вазиятни ўрганиб олгунча 2-3 кун шокда юради. Шахсан мен ўзим ўша якшанба (14 июнь куни) туғруқхонада навбатчиликда эдим. Мени навбатчиликдан олишяпти-да, бу ерга жўнатишяпти. Бу инсонийликданми? Ишхоналарда ходимларни контингентини адолат билан саралаш йўқ.
Бу ерга шифокорларнинг ёши, соғлиғи билан ҳисоблашиб жўнатиш керак эди. Алишер ака билан 4-5 кун бирга ётган бўлсам, у кишининг касалликлари кўп экан, келмаслиги керак эди. Мен у кишини тез ёрдамда жўнатиш ишлари билан ўзим шуғулландим, телефонда штаб билан гаплашдим, кейин ҳам алоқада бўлиб турдим. Алишер Ураловда вирусга шубҳа туғилганида ўз ишхонасига жўнатилиши юридик жиҳатдан тўғри эмасдир, лекин инсонийлик жиҳатидан ишлаб турган жойи томонидан қабул қилиниши керак эди. Назаримда, у якшанбадан жумага қадар яхши тиббий хизмат ололмаган».
Иккинчи манбам ҳам Шаҳнозанинг фикрларини қисман тасдиқлагани сабаб контрфактни ўрганиш учун Яккасарой туман тиббиёт бирлашмаси кадрлар бўлими бошлиғи билан боғланиб кўрдим. У киши босиқлик билан саволларга жавоб беришга ваколатли эмасликларини айтди, аммо бир-икки вазиятга фикрларини билдирди.
Айтишларича, Алишер Уралов карантин зонага бормаслик учун ҳеч қандай ёзма рад жавоби бермаган. Ҳеч кимни мажбурлашмаган. «Ёш болали, пенсия ёшидаги шифокорларимиз бор, уларга таклиф ҳам берилмаган. Ўрта ёшли ва соғлом шифокорларни жўнатганмиз. У киши ҳар куни соғлом ишга келиб, ишлаб юргандилар-да. ‘Болничнийъларини кўрсак, фақат 2016 йилда уч кунга чиққан эканлар», — деди у.
Кадрлар бўлими бошлиғи Алишер Уралов унга 25 июнда қўнғироқ қилгандагина ҳолат ёмонлигидан хабар топган, унгача билмаган. Алишер ака қайси шифохонада ётгани, нафаси қисаётгани, симптомлари коронавирусга ўхшаётганини айтган. Айтишича, бош шифокор ҳам Ураловнинг вирус юқтиргани ҳақда ҳаётининг охирги кунлари (25—26 июнь)гача хабари бўлмаган.
Бош шифокор: «Менга ҳеч ким чиқмади, қандай қилиб у кишини ётқизмаслигим мумкин?», деган. Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 61-сонли буйруғига кўра, муассаса навбати билан беш нафардан шифокорлар гуруҳини жўнатяпти, айтишларича, ҳамма ўз вазифасини ўтаб, раҳмат эшитиб қайтяпти. Алишер Ураловнинг карантин зонасига айлантирилган ишхонасига киритилмаслик буйруғи ким томонидан берилганини билмайди...
Яккасарой туман тиббиёт бирлашмаси кадрлар бўлими бошлиғидан бош шифокорнинг контактларини сўрагандим, у киши: «Хат билан чиқишса, жавоб бераман», дебди.
Дарвоқе, кадрлар бўлими бошлиғидан бошқа бирорта раҳбар марҳумнинг қизидан кўнгил сўраб қўймаган. Шаҳноза Ҳасанова бу ҳақда гапирмади, аммо эслатиб қўйишим керак: Президентнинг 4652-сонли қарорига кўра, беморлар билан ишлаш давомида коронавирус инфекциясини юқтириб олган тиббий персоналга 100 миллион сўм, соғлиғи тикланмаса, унинг оила аъзоларига 250 миллион сўм қўшимча тўлов берилади. Бу ҳақда раҳматли Алишер Уралов оиласига ҳали ҳеч ким оғиз очганича йўқ.
Ҳаммани эшитиб, тушунганим шу:
- Вирус билан курашиш ва карантин ўчоқларига жўнатилаётган шифокор ва медперсоналлар ёши, саломатлиги бўйича сараланиши шарт!
- Тиббий ҳимоя воситалари, тестлар таъминотида, меҳнатга ўз вақтида ҳақ тўлаш бўйича узилишлар бўлмаслиги шарт!
Тушунаман, коронавирус пандемияси бу — уруш. Қурбонлар бўлишини ҳам тушунаман. Аммо, биласизми, ҳатто урушда ҳам ярадорлар ва касаллар фронт ортига қайтарилган, 18 ёшга тўлмаган аскарларга урушда қатнашишга расман рухсат берилмаган.
Бу вирусдан ҳали-бери қутуладиганга ўхшамаймиз. Ўлим статистикаси ҳам жонланиб қолди. Кўча-куйда юқтириб олиш бир гап бўлса, хавф гуруҳида бўла туриб, ўзингни «ўтга уришга мажбур бўлиш» бошқа гап. Соғлиқни сақлаш юқори органи талабларини пала-партиш, «салла деса, калла»ни олиб келган ҳолда бажараётган қуйи тизим туфайли тиббий ходимларнинг ҳаётини, соғлиғини бой бериб қўявермайлик.
Ҳаётимда кўп танловларга дуч келганман. Ҳаммасида ҳам журналист сифатида тўғри қарор қилганман, дея олмайман. Жим қолганман. Аммо... буни ёзиш қарорини виждон иши деб қабул қилдим. Гарчи шахсий оқибатларини беш қўлимдек билсам-да. Аммо бу ёзганим келажакда коронавирус билан тўқнашиш хавфи бўлган битта шифокорнинг бўлсин фаолиятини осонлаштирса, ҳаётини сақлаб қолса — мақсадим шу.
Изоҳ (0)