2018 йил февралида Ўзбекистон футболи раҳбарияти сўнгги ярим йилда иккинчи марта ўзгарди — Умид Аҳмаджонов ўрнига бош вазир биринчи ўринбосари — «Ўзбекистон темир йўллари» раҳбари Очилбой Раматов янги ташкил этилган Ўзбекистон Футбол Ассоциацияси президентига айланди. Тўғри, шундан бери Раматов бирор жойда ЎФА президенти сифатида кўриниш бергани, чиқиш қилгани йўқ. Ташкилот ва бутун футбол (нафақат футбол, балки бутун спорт тизими) бошқаруви барибир Умид Аҳмаджонов қўлида қолди. У айнан ярим йил аввал республиканинг бош футбол ташкилоти раҳбари этиб сайланган эди.
Шундан бери ЎФА (собиқ ЎФФ)да кўп ва хўб ўзгаришлар бўлди. Энг катта ўзгаришлардан бири сифатида футбол бўйича миллий чемпионат ислоҳ қилиниб, Олий Лига ўрнини мутлақо янгича форматдаги Суперлига эгаллаганини айтиш мумкин. Футболнинг янги раҳбарияти ўзининг ҳар бир кутилган ва кутилмаган қарорларини «ўзбек футболи тарихида биринчи марта» деб кўрсатишга уринаётгани ҳам бир қизиқ янгилик. Масалан, чемпионат ғолибларига мукофот пули берилишини «футболимиз тарихида биринчи марта» деб анонс қилишди (аслида бу биринчи марта эмас). Ёки миллий чемпионатга Pepsi титул ҳомий бўлди — буниси ростдан ҳам биринчи марта, авваллари титул ҳомий деган нарса бўлган эмас (Nestle Пуре Life савдо белгисининг 2003 йилги тушунарсиз ҳам муваққат ҳомийлиги ҳисобга олинмаса).
Суперлиганинг 5-турида «ўзбек футболи тарихида биринчи марта» деб атаса арзигулик яна бир воқеа юз берди — Тошкентнинг «Локомотив» футбол клуби бразилиялик ҳужумчиси Нивалдо «Қўқон—1912» дарвозабони Ўткир Юсуповга боши билан зарба берди. Легионер футболчининг айтишича, бунга рақиб дарвозабони уни «негр», «маймун» деб атагани сабаб бўлган.
Нивалдо ўзи ким?
Тўлиқ исми Нивалдо Родригес Феррейра бўлган 29 ёшли ҳужумчи Ўзбекистондаги биринчи мавсумини ўтказмоқда ва мавсум старти у ва унинг жамоаси учун омадли кечмоқда, деб бўлмайди. Бўйдор ҳужумчи Чемпионлар Лигасида жамоаси учун иккита гол урди, бироқ Суперлигада ҳали гол уришнинг уддасидан чиқа олгани йўқ (5-турда — айнан калла қўйган ўйинида — гол уришга яқин келганди, бироқ «улоқ»ни сўнгги сонияда Марат Бикмаев илиб кетди).Умуман олганда, Нивалдо тўпурарлиги билан ажралиб турмайди. У 2011 йилдан бери МДҲ мамлакатлари клубларида тўп суради ва бирор мавсум 10 та ҳам гол урмаган. Жумладан, 2011—2012 йилги мавсумларда у Қозоғистоннинг «Атирау» жамоаси сафида 33 ўйинда майдонга тушиб, атиги битта гол урган. 2013—2014 йилларда Россиянинг «Сибир» клубида ўйнаган — Россия 1-дивизионидаги 22 учрашувда 2 та гол урган.
Сўнг кетма-кет уч мавсумни Владивостокнинг «Луч-Энергия»сида ўтказган — 1-дивизондаги 59 учрашувда 8 та гол. Владивостокдан кейинги манзил Красноярск бўлди — Нивалдо «Енисей» сафида олти учрашувда майдонга тушиб, бирорта ҳам гол урмади. 2017 йилда эса Беларуснинг икки клубида ўйнашга улгурди — «Гомел»нинг 13 ўйинида қатнашиб, 5 та гол урган бўлса, «Динамо Брест»да ҳам 13 ўйинда майдонга тушиб, 2 та гол билан кифояланди.
Футболда шунақаси ҳам бўлади — баъзи ҳужумчилар гол урмаса-да, шериклари гол уриши учун қулай вазиятлар яратади. Одатда бундай «яратувчи» футболчиларни ярим ҳимоячи деб аташади. Лекин ҳужумчи деб аталадиган қоидадан ташқари истиснолар ҳам бўлиб туради. Нивалдо, афтидан, шундай камёб бразилиялик ҳужумчилардан бири.
Айтмоқчи, Нивалдо Украина клубларида ўйнамаган бўлса-да, шу мамлакатга куёв — аёл Анна Караваева теннисчи. Жуфтликнинг икки нафар фарзанди бор.
«Локомотив»да гол уришдан бошқа нима иш қилди?
Нивалдо дастлаб «Навбаҳор»га қарши 3-тур учрашувида катта саҳнага чиққанди. У мағлубиятга учраётган жамоасининг шиддатли ҳужумини йўққа чиқарганди — «Навбаҳор» дарвозасига кириб кетаётган тўп йўлига ўзи билиб-билмай тўғаноқ бўлган эди.Иккинчи энг шов-шувли вазият — шу мақолага асос бўлган «калла қўйиш воқеаси».
Таъкидланганидек, мавсум нафақат Нивалдо, балки у тўп сураётган «Локомотив» клуби учун ҳам нисбатан оғир бошланди. Жамоа Чемпионлар Лигаси билан хайрлашиш остонасида, Суперлигада эса беш учрашувдан сўнг беш очко тўплагани ҳолда 12 жамоа орасида 9-ўринни эгаллаб турибди. Мамлакатнинг амалдаги чемпиони, боз устига, мусобақадаги энг кучли таркибга эга жамоа учун ярашмаган бир ҳолат.
Суперлиганинг сўнгги турида «Локомотив» «Қўқон—1912»ни қабул қилиб, жиддий қаршиликка учради. Биринчи бўлиб гол ўтказиб юборди. Сўнг ўйиндан ташқари ҳолатдан гол урди (гол ҳисобланди, бу голни ҳисобга олган бош ҳакам Валентин Коваленко эса номаълум муддатга четлатилди). Ўйин иккинчи таймида эса ҳаққоний пенальтидан маҳрум бўлди (бош ҳакам Коваленко ва унинг ёрдамчисининг четлатилишига сабаб бўлган вазиятлардан бири бу ҳам). Турган гапки, бундай вазиятда чемпионлар ҳам асабийлашади.Учрашувнинг 89-дақиқасида, «Локомотив» навбатдаги ҳужумни ташкил этаётган вақтда, Нивалдо рақиб ҳимоячисини «нари бор» дегандек қилиб қўполлик билан туртиб юборган. «Қўқон-1912» дарвозабони Ўткир Юсупов бу вазиятга ҳакамнинг эътиборини қаратиш учун қўлларини кўтарган, сўнг ўзи ҳам Нивалдога ташланган. Даҳанаки жанг бошланган. «Қўқон-1912» футболчилари Нивалдони ўраб олган — кимдир унга бақирган, бошқаси уни ажратишга уринган. Ҳакам вазиятни англаб етгач, Нивалдога дарҳол қизил карточка кўрсатган. Нивалдога карточка кўрсатилиши билан Ўткир Юсупов бразилияликка қараб нимадир деб бақирган (ҳар икки жамоа футболчилари қуршовида), шунда кутилмаганда Нивалдо боши билан Юсуповнинг кўкрагига зарба берган. Худди Зидан 2006 йилги жаҳон чемпионати финалида калла қўйганидек.
«Мени ‘негр’, ‘маймун’ деб ҳақорат қилди»
Ўйин якунига етиши билан Суперлига баҳслари ташкилотчиси ҳисобланган Ўзбекистон Профессионал футбол лигаси Нивалдога нисбатан қўлланилган жазо чораларини эълон қилди — энди бразилиялик Суперлига доирасидаги бешта ўйинни ўтказиб юборади, қўшимчасига 25 миллион сўм (салкам 3000 доллар) миқдорида жарима тўлайди.«Championat.asia» нашри воқеанинг ҳар икки иштирокчисидан қисқа интервью олди. Рус, инглиз ва испан тилларида эркин сўзлашувчи Нивалдо «Қўқон—1912» дарвозабонига жиддий айблов қўйди: «Рақиб дарвозабони мени ‘маймун’, ‘негр’ деб ҳақорат қилди. Мен ўзимни тутиб тура олмай, бошим билан унга зарба бердим. Ўзимни йўқотиб қўйдим, буни тан оламан. Тўғри, бу футбол қоидаларига тўғри келмайдиган иш. Мухлислар ва ‘Локомотивъдан узр сўрайман».
«Қўқон—1912» дарвозабони Ўткир Юсупов эса, турган гапки, «Локомотив» легионерининг бу айбловини рад этди ва буни «туҳмат» деб атади: «Нивалдони маймун ёки шунга ўхшаш сўзлар билан ҳақорат қилганим йўқ. Мен ирқчи эмасман. Бу вазиятда олдимда учрашув бош ҳаками Валентин Коваленко ҳам турганди. Шу боисдан Коваленко бунга бемалол гувоҳлик қилиши мумкин. Нивалдонинг бу уйдирмаси қуруқ туҳматдан бошқа нарса эмас».
«Uff.uz» нашрининг ёзишича, Нивалдо ўйиндан сўнг ЎФА номига шикоят ёзиб, ўз шикоятида «Қўқон—1912» ҳимоячиси Марко Милич ва дарвозабони Ўткир Юсупов томонидан ирқий камситишларга йўл қўйилганини баён қилган. «Шу билан бирга Нивалдо ЎФА томонидан тегишли чора кўрилмаган тақдирда ФИФАга мурожаат қилишини ҳам билдирган. Аммо учрашувни бошқариб борган бош ҳакам Валентин Коваленконинг ҳисоботида Нивалдога нисбатан бўлган ҳақоратлар қайд этмагани айтилмоқда», — деб ёзади интернет-нашр.
Жамоалар, футболчилар ва ҳакамларни ҳали ўйинлар тугаб-тугамай, «иссиқ изи совумай» жазолаб ташлаётган Ўзбекистон Профессионал футбол лигаси интернет-нашрларда пайдо бўлган бу интервьюлар, баёнотлар юзасидан ҳозирча ҳеч қандай изоҳ берганича йўқ. Қайд этиш жоиз, Ўзбекистон чемпионатида қора танли футболчилар кўп бўлмаган ва бўлганларини ҳам мухлислар нари борса эркалаш маъносида «Қоравой» деб чақирган. Қора танли легионер футболчиларнинг ўзи эса матбуот орқали бу ҳолат уларга номаъқул экани, бундан ранжишлари мумкинлиги ҳақида авваллари ҳеч баёнот бермаган.
Ўзбек клубида тўп сураётган қора танли футболчи бошқа бир ўзбек клубидаги футболчини очиқчасига ирқчиликда айблаши ўзбек футболи тарихида биринчи марта кузатилмоқда. Бу айблов асослими ёки Ўткир Юсупов айтганидек туҳматми — бунга ойдинлик киритиш, албатта, Ўзбекистон Профессионал футбол лигаси ваколатидаги масала. Мухлислари учрашув бош ҳаками ва «Пахтакор» футболчиларини ҳақорат қилгани учун «Бухоро»га 300 миллион сўм жарима ёзган ташкилот бу масала юзасидан суриштирув олиб бориши айниқса мақсадга мувофиқдир.
Стадионларда ҳақоратли сўзларнинг жаранглаши ёмон, бироқ ирқчилик кайфиятининг бўлиши ундан-да ёмон. Боз устига, агар ёлғонлиги аниқланса, ОАВ орқали берилган ёлғон баёнотларнинг ҳам тўлови бўлиши керак.
Изоҳ (0)