Ўзбекистоннинг экспортида сўнгги бир неча йилдан бери хизматлар экспортининг улуши тобора ўсиб бормоқда. Айни вақтда, теримига ҳар йил кузда минглаб бошқа касб эгалари ҳам жалб этиладиган пахта толасининг экспорти йилдан йилга қисқариб бормоқда. «Дарё» Ўзбекистоннинг 2006 йилдан 2017 йилгача бўлган экспорт кўрсаткичларини бир саҳифага жамлашга уриниб кўрди. Бунда Ўзбекистон Давлат статистика қўмитаси маълумотлари ва Массачусетс технология институтининг Медиа лабораторияси томонидан тайёрланган OEC лойиҳасида эълон қилинган рақамларга таянилди.
OEC лойиҳасида эълон қилинган рақамлар бўйича Ўзбекистоннинг экспорт кўрсаткичлари:
OEC лойиҳасида эълон қилинган рақамлар БМТнинг UN Comtrade дастуридан олинган ва унда, энг асосан, хизматлар экспортининг улуши ҳисобга олинмаган. БМТнинг ушбу шўъбаси эса мазкур статистик ахборотни Ўзбекистоннинг давлат идора ва муассасаларидан, шунингдек, Ўзбекистон аъзо ҳисобланган халқаро ташкилотлардан олган. OEC’даги базада экспорт қилинган маҳсулотлар номи конкрет кўрсатилган, шунингдек, улар нисбатан аниқроқ туркумланган. Хусусан, экспорт қилинган машина ва ускуналар таркибида автомобилларнинг, озиқ-овқат маҳсулотлари таркибида мева-сабзавотнинг улушини аниқ кўриш мумкин. Аксинча, пахта хом ашёси ва пахта толаси билан боғлиқ маҳсулотлар тури шу қадар кўпки, уларни аниқ хом ашё ва тола сифатида ажратиб олиш мушкул. Шу боис, пахта ва уни қайта ишлаш натижасида ҳосил бўладиган барча маҳсулотлар енгил саноатга алоқадор бўлганидан келиб чиқиб, бутун тўқимачилик саноати бир туркум сифатида ажратилди.
Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосидаги Ўзбекистоннинг экспорт кўрсаткичлари:
Давлат статистика қўмитаси ахборотида экспорт таркиби қуйидагича ажратиб чиқилган: пахта толаси, озиқ-овқат маҳсулотлари, кимё маҳсулотлари ва ундан тайёрланган буюмлар, энергия манбалари ва нефть маҳсулотлари, қора ва рангли металлар, машина ва асбоб-ускуналар, хизматлар, бошқалар. Шундай қилиб, пахта толаси — аниқ бир маҳсулот, бироқ экспорт қилинган бошқа маҳсулотлар таркибида пахта толаси ва калава-ипдан тайёрланган маҳсулот турлари кўп (OEC маълумотларида буларнинг бари умумлаштирилиб, тўқимачиликка киритилган). Шунингдек, OEC ҳисоботида алоҳида кўрсатилган автомобиллар, мева-сабзавот кабилар ҳақида ҳам шундай дейиш мумкин.
OEC’да келтирилган маълумотларга кўра, Ўзбекистонга 2015 йили экспортдан энг кўп (салкам 1,9 миллиард доллар) даромад келтирган маҳсулот — олтин. У «Қимматбаҳо металлар» деган туркумга киритилган. ДСҚ ҳисоботларида қимматбаҳо металлар туркуми йўқ, унда фақат қора ва рангли металларнинг кўрсаткичи бор — қарийб 822 миллион долларлик маҳсулот экспорт қилингани кўрсатилган. ДСҚнинг 2015 йил якунлари бўйича ҳисоботида 3,3 миллиард долларлик энергия манбалари ва нефть маҳсулотлари экспорт қилингани ёзилган (катта эҳтимол билан, бунда нефть ва нефть-газдан ташқари, электр энергия ҳам ҳисобга олинган). OEC’да эса фақат нефть ва нефть маҳсулотлари (хусусан, нефть-газ) улуши кўрсатилган бўлиб, бу 604 миллион долларни ташкил этган.
Мавзуга доир: Қай бири кўпроқ: муҳожирлар юборган пул ёки асосий экспорт маҳсулотидан тушган даромад?
Шундай қилиб, OEC 2015 йил якунлари бўйича Ўзбекистон энг кўп олтин экспорт қилган дейди. Салкам 1,9 миллиардга. ДСҚ эса ўша йили энг кўп энергия манбалари ва нефть маҳсулотлари экспорт қилинган, дейди. 3,3 миллиард долларликдан кўпроқ. Россия Марказий банки берган маълумотга ишонадиган бўлсак, ўша йили меҳнат муҳожирлар Ўзбекистонга 2,3 миллиард доллардан кўпроқ пул ўтказган. Бу фақат Россиядаги ўзбекистонликлар ўтказган пул миқдори. Бошқа давлатлардаги минглаб ўзбекистонликлар Ватанга қанча пул ўтказгани ҳақида ҳозирча аниқ, расмий, очиқ ахборот йўқ.
Изоҳ (0)