Бунга ишониш қийин, бироқ бундан 10 йил аввал — 2007 йилнинг 9 январь куни Стив Жобс жаҳон аҳлига биринчи iPhone’ни кўрсатган эди. 10 йил-а! Ваҳоланки, ҳаммаси худди кеча бўлгандек. Яна бир нарсага ҳам ақл бовар қилмайди — смартфонларсиз дунёни кўрмаган бутун бир авлод туғилиб, қарийб вояга етиб бўлди.
Meduza нашри iPhone’лар давригача ҳаётимиз қандай бўлганини ёдга олди. Бу ҳақда ҳали фарзандларингизга ҳам айтиб берсангиз бўлади.
Энг асосийси — одамлар экранга қарамасди. Қаҳвахонада ҳам одамлар бир-бири билан юзма-юз мулоқот қиларди. Таътилда ҳам. Ҳатто туғилган кун оқшомларида ҳам! Доимий равишда.
Концертларга борсангиз, юзлаб экранчалар саҳнани томоша қилишга халал бермасди.
Қандайдир чиройли нарсани кўриб қолсангиз, уни Instagram’да кўрсатиш учун телефонни қўлга олмасдингиз. Чунки Instagram’нинг ўзи йўқ эди, телефонда олинган суратларни эса сурат дейишга тил бормасди.
Айтмоқчи, ижтимоий тармоқлар ҳам деярли йўқ эди (Facebook бўлган, лекин у ҳақда Ўзбекистонда ҳеч ким деярли ҳеч нарса билмасди), бўлганларидан ҳам фақат компьютерлар орқали фойдаланилар эди. Одамлар асосан SMS’лар воситасида мулоқот қиларди. Ҳа, ICQ ҳам бор эди.
Такси масаласида ҳам етарлича муаммолар бор эди. Биринчидан, таксиларнинг ўзи ҳам деярли йўқ эди. Таксига мобил дастурлар орқали буюртма бера олмасдингиз, чунки мобил дастурларнинг ўзи бўлмаган. Сиз йўлга чиқиб, киракашни тўхтатардингиз ва унга йўл кўрсатиб кетардингиз. Чунки навигаторлар ҳам йўқ эди!
Мобил банклар йўқ эди. Шу сабабли ҳамма навбатда турарди. Пулни тезда кимгадир ўтказиб бериш керакми? «Нақд пулдан олинг!», — деган замонлар...
Ҳа-я, селфи ҳам йўқ эди. Унинг йўқлиги ҳатто яхшиликка бўлган, шекилли.
Лекин фотоаппаратлар бор эди. Яна, mp3-плеерлар ҳам. Ҳаётнинг ҳар бир лаҳзаси учун алоҳида бир гаджет кўзда тутилган эди.
Apple Music сингари стриминг-хизматлари умуман йўқ эди. Чунки мобил интернет деярли ишламасди.
Ҳозир биз ҳаммамиз севиб ўйнайдиган ўйинлар ҳам йўқ эди. Angry Birds, Temple Run, Fruit Ninja, «2048» — буларнинг бари iPhone’дан кейин пайдо бўлган. Уларнинг ўрнига Nokia телефонларида «Илон изи» бор эди.
Биласизми, яна нима бўлмаган? Қувватлантирувчи қурилмалар (зарядкалар). Йўқ, улар бўлган, албатта. Лекин ҳозиргидек муҳим аҳамиятга эга эмас эди — чунки телефонлар бир неча кунлаб ишлайверар ва уларнинг қуввати тугамасди. Биласизми нимага? Чунки телефонлардан фақат қўнғироқлар ва SMS’лар учун фойдаланиларди!
SMS’лар ҳақида. Агар сиз лотин ёзувида «нон» деб ёзишингиз керак бўлса, олти рақамини аввалига икки марта босишингиз, бир сония кутиб туриб яна уч марта босишингиз, яна бир сония кутиб туриб, энди яна икки марта босишингиз керак бўларди (шу сўзни кирилл ёзувида ёзмоқчи бўлсангиз, айтилган амалларни олтининг ўрнига беш рақами билан қиласиз). Чунки барча ҳарфлар 10 рақам тугмасига киритилган эди.
Айтганча, iPhone’лар давридан аввал «Дарё» ҳам бўлмаган. Лекин Стив Жобс ҳаёт эди.
Диққат, диққат! «Дарё»нинг Telegram’даги расмий канали — «Toshqin ‘Daryo’» (@toshqindaryo)га обуна бўлиб, янгиликлардан овозли кўринишда баҳраманд бўлишингиз мумкин.
Изоҳ (0)