Yo‘l bo‘yida sotilayotgan tarvuz va qovunlarni xarid qilmaslik kerakligi haqida Sanepidqo‘mita axborot xizmati “Daryo”ga ma’lum qildi.
Ta’kidlanishicha, bu kabi holatda sotilayotgan poliz mahsulotlari avtotransport chiqindilaridagi toksik moddalarni o‘ziga o‘zlashtiradi va sog‘liq uchun zararli bo‘lib qoladi.
Qo‘mita axborotida tarvuz va qovunning foydasi, qay vaqtda iste’mol qilish maqsadga muvofiqligi bo‘yicha tavsiyalar berib o‘tilgan.
Tarvuz va qovun — qovoqdoshlar oilasining (Cucurbitaceae) eng tez o‘sadigan ekinlari qatoriga kiradi, mevalari iste’mol qilinadi va tibbiyotda ham qo‘llaniladi.
O‘zbekistonda issiqxonalar rivojlanishi bilan butun hududni yil davomida tarvuz va qovun bilan ta’minlash mumkin bo‘ladi.
Tarvuz
Tarvuz ayniqsa issiq havoda foydalidir. Uning yumshoq qismi sog‘liq uchun zarur bo‘lgan foydali moddalar xazinasidir. Kam kaloriyali, suvga to‘yingan mevasi chanqoqni qondiradi, to‘ydiradi hamda kattalar va bolalar organizmini davolaydi.
100 g tarvuz sharbatida 89 g suv va erigan noorganik moddalar mavjud. 100 g tarvuz bo‘lagida:
- kaloriyasi — 27-30 kkal;
- uglevodlar — 6-10 g;
- yog‘lar — 01-0,2 g;
- oqsillar — 0,6 g.
Tarvuz tarkibida birinchi o‘rinda C vitamini (7 mg), ikkinchi o‘rinda - RR (0,2 mg), uchinchi o‘rinda - beta–karotin (0,1) mavjud. Tarvuz tarkibida kaliy va magniy, natriy, fosfor, temir, organik kislotalar, foliy kislotasi, likopen, pektin, kletchatka, oson hazm bo‘ladigan boshqa moddalar, yumshoq erimaydigan ozuqa tolalari mavjud.
C vitamini immunitet tizimini mustahkamlaydi, qarishni kechiktiradi.
Vitamin RR charchoqni bartaraf etishga, uyqu va kayfiyatni yaxshilashga yordam beradi.
Magniy asabiylikni oldini oladi, mushaklar va nervlarning ishlashiga yordam beradi.
Tarvuz tarkibidagi kaliy tufayli yurak-qon tomir tizimi normal ishlaydi. Qon tomir devorlari mustahkamlanadi, yurak mushaklari yurak xurujidan himoyalanadi va qon bosimi normallashadi.
Diuretik ta’siri tufayli ortiqcha suyuqlik chiqariladi, vazn 1-2 kg ga kamayadi va shish yo‘qoladi. Bundan tashqari, ich yumshatuvchi, o‘t haydovchi va yallig‘lanishga qarshi vositadir.
Oshqozonni suv va shirinlik bilan to‘ldirib, to‘yinganlik hissi beradi.
Tarvuzni iste’mol qilganda buyraklar va siydik yo‘llari bezovtalanmaydi, trombozning oldi olinadi.
Shifokorlar podagra, diabet (pushti tarvuz navlari), skleroz, ovqat hazm qilish muammolari bilan og‘rigan bemorlarning ratsioniga kiritishni maslahat berishadi.
Kislotasiz oq non bilan bir vaqtda iste’mol qilish dori-darmonlarni davolashdan keyin buyrak va jigarni tozalaydi. Zaharlanishda tanadan zararli moddalarni olib tashlaydi, buyrak toshlarini eritishga yordam beradi.
Tarvuz tarkibida likopen, saraton hujayralari shakllanishiga to‘sqinlik qiluvchi modda va qariyalarda ko‘rishni qo‘llab-quvvatlovchi beta karotin mavjud.
Qovun
Qovun yuqori kaloriya emas, naviga qarab 100 g uchun atigi 30-38 kkal.
Agar qovun noto‘g‘ri iste’mol qilinsa zarar yetkazishi mumkin. Diyetologlar faqat pishgan qovunni – asosiy ovqatlar orasida, boshqa ovqatlar bilan aralashmasdan iste’mol qilishni maslahat beradi. Uni och qoringa, shuningdek, kechqurun soat 19.00 dan keyin iste’mol qilish tavsiya etilmaydi. Uglevod mahsulotlarini kechqurun iste’mol qilish insulinning ko‘payishiga va yog‘larning to‘planishiga olib keladi. Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar mavjud: oshqozon yarasi yoki gastritning kuchaygan davrida qovunni iste’mol qilmaslik kerak.
Kaloriya miqdori past bo‘lishiga qaramay, qovun yuqori glikemik indeksga ega va shakar miqdori ko‘paygan (banan kabi 60-65), shuning uchun u diabet va semizlikka moyillar uchun ma’qul mahsulot emas.
Qovun asab tizimiga foydali va kayfiyatni yaxshilaydi. Homilador ayollar uchun B9 vitamini yoki foliy kislotasi tufayli homilaning asab tizimi to‘g‘ri rivojlanishi uchun qovun iste’moli tavsiya etiladi.
Qovun ich qotishi, ko‘rishni yaxshilash, yurak faoliyatini yaxshilash, osteoporoz, raxit yoki psoriaz, teri, soch va tirnoqlarning holatini yaxshilashga yordam beradi.
Qovun immunitet tizimini mustahkamlashga yordam beruvchi tarkibida antioksidantlar mavjud: beta-karotin, muhim ferment — superoksiddismutaza va foliy kislotasi.
Izoh (0)