O‘zbekiston o‘z ta’lim tizimida nega aynan Finlyandiya usulidan foydalanmoqchi?
O‘zbekistonning 14 ta hududida 2023-yildan maktablarning 1—4-sinflarida Finlyandiya ta’lim tajribasi joriy qilinishi haqida xabar berilgan edi. “O‘zbekiston 24” telekanalida 26-noyabr kuni efirga uzatilgan “Menimcha” ko‘rsatuvida nega aynan ushbu mamlakat ta’lim tizimi ustun qo‘yilayotganiga to‘xtalib o‘tildi.
Qayd etilishicha, bundan bir necha yil muqaddam Finlyandiya o‘z ta’lim tizimini isloh qilishni boshlagan. Boshqa mamalakatlar ta’lim tizmidan farqli shundaki, 6 millionga yaqin aholisi bo‘lgan mamlakat o‘zining 1 millionga yaqin bo‘lgan bolasiga maktabgacha ta’lim va maktab ta’limi imkoniyatlaridan foydalanishda teng sharoitlar yaratishni bosh maqsad bilgan.
Finlyandiya maktablarida bola 7 yoshga to‘liq to‘lib bo‘lganidan keyingina qabul qilinadi. Bola maktabda hamma o‘quv materiallari va tushlik bilan bepul ta’minlanadi. Maktabda kuniga 3 tadan fan o‘rtacha 5 soat o‘qitiladi. Uyga vazifa juda kam beriladi. Boshlang‘ich sinfda bolalar bilimlari taqqoslanmaydi, ya’ni baxo qo‘yilmaydi. Akademik imtihonlar faqat 6- va 9-sinfni bitirayotganda o‘tkaziladi.
Maktabda faqat magistr darajasiga ega bo‘lgan mutaxassislargina o‘qituvchi bo‘lib ishlay oladi. Ular huddu shifokor va huquqshunoslar kabi jamiyatda katta obro‘ va oylikka ega kasb egalaridir.
Maktab darsliklari o‘zaro mutanosib tuzilgan. Deylik, 6-sinfda geografiyadan iqlim o‘zgarishlari mavzusi o‘tilsa, shu haqda biologiyadan ham iqlim o‘zgarishlarining flora va faunaga ta’siri o‘rganiladi. Tarixdan ham iqlim o‘zgarishlarining bosqichlari o‘qitiladi. Matematikada esa shu mavzuga oid misollar beriladi.
Bolalar shuning uchun mustahkam bilim va ko‘nikmaga ega bo‘lib boradi. O‘quv dasturiga o‘zgartirish kiritish va uslubni tanlashda hududlarga va albatta o‘qituvchiga ham erkinlik berilgan. Shu va boshqa o‘nlab omillar tufayli Finlandiya ta’limi BMTning ta’lim indeksida eng yuqori o‘rinlarda turadi.
“Havasingiz keladi, albatta. O‘zbekiston bolasi ham huddi shunday izzat va imkoniyatga munosib. Bugun bizning ikki million bolamiz bog‘cha yoshida va olti million bolamiz maktab yoshida. Albatta bu katta boylik”, — degan ko‘rsatuv boshlovchisi, telejurnalist Xayrulla Nuriddinov.
Uning ta’kidlashicha, endi ana shu boylikka bilim boyligini tom manoda qo‘shish uchun davlat tomonidan ta’limga yo‘llanayotgan mablag‘ avval mutlaqo kuzatilmagan miqyosga chiqmoqda. Eng muhimi, ta’limga munosabat avval mutlaqa kuzatilmagan miqyosga yetmoqda.
Prezident administratsiyasi rahbari o‘rinbosari Komil Allamjonov ham yangi ta’limi tizimi haqida fikr bildirib, Finlyandiya ta’lim sohasidagi eng ilg‘or davlatlardan biri va reytinglarda doim eng yuqori o‘rinda bo‘lgani uchun ham prezident ushbu mamalakat tajribasini qo‘llash topshirig‘ini berganini aytib o‘tgandi.
