Deyarli butun Yevropa bo‘ylab kasallanish darajasi bahordagi avj nuqtalardan ancha oshib ketdi. Ba’zi mamlakatlarda — o‘nlab marta

Koronavirus pandemiyasining ikkinchi to‘lqini qit’ada yoz oxirida — xuddi bahordagidek, uning g‘arbiy qismida boshlandi, deb yozadi Meduza. Fransiya va Ispaniyada bir kecha-kunduzda kasallanganlar soni bo‘yicha bahorda o‘rnatilgan rekordlar avgust oxiridayoq, Buyuk Britaniyada esa sentabr boshida yangilangan edi. Hozir Fransiyada kuniga taxminan 17 mingta (bahordagi rekord ko‘rsatkich 7528 ta edi), Buyuk Britaniyada esa 14 mingta (bahordagi rekord — 7860), Ispaniyada — 7 mingdan ziyod, Niderlandiyada — 5 mingdan ortiq (bahorda eng ko‘pi bilan 1112 ta bo‘lgan edi) holat qayd etilmoqda. Yirik mamlakatlar ichida eng kam jabr ko‘rganlari Germaniya va Italiya bo‘ldi — u yerda har kuni kasallanayotganlar soni hali ham birinchi to‘lqindagi avj nuqtalarga yetgani yo‘q. Shu bilan birga, so‘nggi ikki haftada koronavirusni yuqtirganlar soni kamayayotgan Ispaniyadan tashqari, qolgan barcha mamlakatlarda doimiy o‘sish kuzatilmoqda.

Ikkinchi to‘lqin Sharqiy Yevropaning birinchi to‘lqin chog‘ida kasallanishning yuqori darajasini chetlab o‘tishga muvaffaq bo‘lgan mamlakatlariga ham ta’sir qildi. Sentabr boshida virusga chalinish keskin o‘sishni boshlagan 10 millionlik Chexiyada 9-oktabr kuni rekord darajadagi — 8617 ta koronavirus holatlari aniqlandi, bu ushbu mamlakatda bahorda kuzatilgan kasallanish ko‘rsatkichlaridan 20 marta ko‘p demakdir. Shunga o‘xshash vaziyat Slovakiyada (10-oktabr kuni 1887 ta holat, apreldagi rekord — 114 ta holat) va Polshada (10-oktabrda 5300 ta holat, maydagi rekord — 395 ta) ham kuzatilmoqda.

Bunday katta raqamlar, shu jumladan, testdan o‘tkazish bilan kengroq qamrab olish bilan ham izohlanadi — hozir bahorgiga nisbatan ko‘proq holat qayd etilayotgan mamlakatlar orasida ijobiy testlar ulushi deyarli hamma joyda bahorgi avj nuqtalarga qaraganda pastroq.

Shu bilan birga, o‘lim holatlari ko‘rsatkichi Yevropada nisbatan pastroq — ham aniqlangan holatlar soniga qaraganda, ham bahordagi ko‘rsatkichlarga qaraganda. Fransiyada oktabr boshida COVID-19’dan bir kunda o‘rtacha 60-70 kishi vafot etgan bo‘lsa, Italiyada — 20-30 kishi, Ispaniyada — taxminan 80 kishi. Birinchi to‘lqinning avj nuqtasida, mart oxiri va aprel boshida, bu mamlakatlarda har kuni 800-900 ta o‘lim holati qayd etilgan edi.

Hukumat jamoat joylarida to‘planish talablarini va niqob taqmaganlik uchun jarimalarni kuchaytiradi. Ammo lokdaunni hozircha joriy qilishmaydi

Yevropaning deyarli barcha mamlakatlari hukumatlari kasallikka qarshi kurash bo‘yicha choralarni asta-sekinlik bilan kuchaytirmoqda, shu bilan birga, to‘liq lokdaunni joriy qilmoqchi emasliklarini ta’kidlamoqda. Ko‘pchilik holatlarda birlamchi choralar niqoblarni majburiy taqishga tegishli — Italiyada endi ularni hamma joyda taqish kerak, Polshada — parklar va boshqa yashil hududdan tashqari hamma joyda, Slovakiyada — qishloq joylaridan boshqa hamma joyda taqish shart. Shu bilan bir vaqtda niqob taqmaganlik uchun jarimalar kuchaytirilmoqda — aksariyat mamlakatlarda ular endi 100 yevrodan oshadi.

Bundan tashqari, hukumat ko‘ngilochar muassasalar ishini cheklamoqda — Angliya va Shotlandiyaning ba’zi hududlarida 14-oktabrdan bar va pablar faoliyati to‘liq to‘xtatiladi, boshqa hududlarda ularning ishlash soatlari cheklanadi, xuddi shunday choralar Fransiyaning eng ko‘p jabr ko‘rgan hududlarida amal qiladi. Slovakiyada restoran va kafelar xo‘randalarni faqat yozgi ayvonlarda qabul qilishi mumkin, Chexiyada esa ular yegulikni olib ketish uchungina ishlaydi. Bu mamlakatda kasallanish darajasining keskin o‘sishi tufayli olti nafardan ortiq kishining to‘planishi taqiqlandi, maktablar yopildi, OTMlar masofaviy ta’limga o‘tkazildi.

Tobora ko‘proq mamlakatlar koronavirus tarqalishiga javob ko‘rsatishning hududiy tamoyilini joriy qilmoqda — u yoki bu shaharda yoki viloyatda qanchalik ko‘p kasallanganlar bo‘lsa, u yerda cheklovlar shunchalik ko‘p bo‘ladi. Ispaniyada sog‘liqni saqlash vazirligi oktabr boshida hatto Madridda va unga yondosh shaharlarda mahalliy karantinni joriy etish haqida farmon chiqardi, u ushbu shaharlarga kirish va chiqishni man qilishni nazarda tutadi. Bir necha kundan keyin sud bu chorani aholining huquq va erkinliklarini cheklaydi deb topib, uni bekor qildi.

Bahorda ko‘p mamlakatlar chegaralarini yopgan edi. Hozir Yevroittifoq bunga yo‘l qo‘ymaslikka erishganga o‘xshaydi

Birinchi to‘lqin chog‘ida Shengen hududidagi ko‘plab mamlakatlar o‘z hududiga boshqa Yevroittifoq mamlakatlari aholisining kirishini taqiqlagan edi. Yozga kelib, bu cheklovlarning barchasi bekor qilindi. Bundan tashqari, Yevroittifoq darajasida mamlakatlar Yevroittifoqdan tashqaridagi kasallanish darajasi past bo‘lgan ba’zi davlatlardan keladigan sayyohlar uchun chegaralarni ochishga kelishib oldi.

Sentabrda Vengriya Yevroittifoq mamlakatlari orasida birinchi bo‘lib o‘z chegaralarini boshqa yevropaliklar uchun yopdi — mamlakatga faqat Chexiya, Slovakiya va Polsha fuqarolarining, koronavirusga nisbatan salbiy test bo‘lgan taqdirda, kirishiga ruxsat berildi. Bunday qaror Yevrokomissiyaning keskin tanqidiga uchradi, u bu choralarni Shengen hududi tamoyillariga mos kelmagani tufayli bekor qilishni talab etdi. Vengriya bosh tortdi — hozircha cheklovlar kamida oktabr oxirigacha amal qilishi taxmin etilmoqda.

Boshqa davlatlar ham shunga o‘xshash qarorlar qabul qilishidan xavfsirab, Yevroittifoqda pandemiya davrida fuqarolarning Yevroittifoqqa a’zo davlatlar orasida borib-kelishini tartibga soladigan yagona hujjat ustidagi ishlarni tezlashtirib yuborishdi. 13-oktabr kuni bunday hujjat barcha Yevroittifoq mamlakatlari hukumatlari tomonidan ma’qullandi (shu jumladan, Vengriya hukumati tomonidan ham) — u barcha Yevroittifoq mamlakatlarini ulardagi kasallanish darajasiga qarab uchta hududga (yashil, sariq, qizil) ajratishni ko‘zda tutadi. Endi qizil yoki sariq hududdagi mamlakatlar fuqarolaridan salbiy test javobini taqdim etish yoki 14 kungacha muddatda karantin saqlash talab etiladi — ammo ular uchun kirishni to‘liq yopish mumkin bo‘lmaydi.