Har bir xalq va millatning kelib chiqishi, e’tiqodi va urf-odatlari bilan bog‘liq bo‘lgan milliy bayrami bo‘ladi. Hindistonda har yilning fevral oxiri, martning boshlarida bo‘lib o‘tadigan Holi bayrami ham shular jumlasidan. Ushbu bayram nafaqat Hindistonda, balki boshqa davlatlarda ham festival sifatida nishonlanib kelinmoqda. Unda kishilar bir-biriga rangli bo‘yoqlar sepadi, raqsga tushib zavqlanadi.

Qish ustidan bahorning g‘alabasi sifatida oy to‘lganidan keyin ikki yoki uch kun mobaynida nishonlanadigan ushbu bayramni hindlar ezgulikning yovuzlik ustidan g‘alabasi ekaniga ishonadi.

Holi dunyodagi eng qadimiy bayramlardan, u haqda sanskrit tilidagi manbalarda hamda hindlarning boshqa muqaddas yozuvlarida ham tilga olingan.

Ushbu bayram hind kalendariga ko‘ra yangi yilning boshlanish ramzi hisoblanadi. Rangli bo‘yoqlar bilan o‘tishi, shahar va qishloqlarning rang-barang bayramona bezatilgani nuqtayi nazaridan bayram Bo‘yoqlar festivali deb ham ataladi.

An’anaga ko‘ra, bu kunda ommaviy sayl o‘tkaziladi va tanigan-tanimagan bir-biriga bo‘yoqli suv va kukun sepadi, bu harakat bahor kelgani bilan bir-birini qutlash, baxt-omad tilash hisoblanadi.

Shuningdek, festivalda gulxan yoqish marosimi bo‘lib o‘tadi va bu bilan yovuz kuchlar quvilishiga ishoniladi. Gulxan yoqish marosimi Holika ismli iblisning Vishnu ma’budiga ishonmagani uchun yoqib yuborilgani bilan bog‘liq.

Yana bir qiziq fakt, bahor ob-havosi tez-tez o‘zgarishi tufayli shamollashning oldini olish maqsadida shifokorlar tavsiyasiga ko‘ra, sepiladigan bo‘yoqlar tarkibiga shamollashga qarshi mahalliy dorivor giyohlar qo‘shilib, bayram bahona profilaktika qilib olinadi.

Festivaldagi har bir rang ma’lum ma’noni anglatadi: qizil — jo‘shqinlik, ko‘k esa Krishna, ya’ni e’tiqod va ruhiy kamolot, yashil — erkaklar kuch-quvvati, olovrang — quyosh, bilim va yangilanish, sariq — sog‘liq va tinchlik rangi hisoblanadi.

Hududlarda bayram bilan bog‘liq afsonalarning turli versiyalari mavjud bo‘lsa-da, uning mohiyati bir narsaga asoslangan: Holi bu tabiatning uyg‘onishi demak va bu kunda barcha g‘am-tashvishlar, ginalar unutiladi, barcha bolalarcha quvonadi, el boshiga kelgan to‘y — istasa-istamasa, hamma raqsga tushadi, siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, shaxsiy, shuningdek, koronavirus singari tashvishlar ham unutiladi.

Agar siz shu vaqtda Hindistonga tashrif buyursangiz, sizning diplomat yoki mashhur shaxs ekaningizdan qat’i nazar, kiyimingiz bo‘yoqlar bilan bejaladi va siz raqsga tushishga, quvonishga mahkumsiz.

Eng yorqin Holi Vrindavana, Matxura va Jaypurda bo‘lib o‘tsa, Dehli, Kalkutta va Mumbayda ushbu festival o‘ziga xosligi bilan yodda qoladi.

Tinimsiz yangraydigan raqsbop musiqa, yorqin ranglarning qorishmasidan kishilarda eyforiya kuzatiladi. Lekin bunday vaqtda e’tiborli bo‘lish, vaziyatni nazorat qilishni unutmaslik kerak bo‘ladi. Quyida Holida nimalarga e’tiborli bo‘lish kerakligiga to‘xtalib o‘tamiz:

• ushbu kunda sizning nafaqat atrofingizdagi kishilar, balki uylar tomiga chiqib olgan bolalar ham bo‘yoqli suv sepishi mumkinligi nuqtayi nazaridan, mobil telefon, kamera hamda boshqa elektron uskunаlarni ko‘chaga olib chiqmaslik yoki sellofan bilan yaxshilab o‘rab olish kerak;
• kim nima dardda deganlaridеk, bayramdan kissavurlar o‘z maqsadlari yo‘lida foydalanishi mumkinligini yodda tutgan va qimmatli buyumlarni mehmonxona yoki uyda qoldirgan ma’qul. Sumkalarni esa old taraftga taqib, qo‘l bilan ushlab olish zarar qilmaydi;
• do‘kon va dorixona sotuvchilarining ham odam ekani, ularning ham zavqlanishga haqi borligini unutmagan holda, kerakli preparat va mahsulotlarni oldindan xarid qilib qo‘yish maqsadga muvofiq;
• yangi, qimmat va mashhur brenddan olingan kiyimlaringizni kiya ko‘rmang, keyin sizga mehribon onajoningiz ham, kiyim-kechaklarni professional kimyoviy tozalash xizmatlari ham yordam bera olmasligi mumkin;
• bo‘yoqlar ketishi qiyinligini hisobga olib, ko‘chaga chiqishdan avval teriga krem surtib olish tavsiya etiladi. Krem tarkibidagi yog‘ bo‘yoqni yuvishga oson bo‘lishini ta’minlaydi.

Mavzuga doir: