Сурхондарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармаси бошлиғи Раҳматулло Ғаффоров туман ҳокимига ҳамма фермерларни мажлисга йиғиб, биржа томонидан ташлаб берилган “бланка”га муҳр ва имзо қўйдиришни топширгани учун Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари кенгаши Бош прокуратурага мурожаат қилди.
“Кун.уз” нашри тарқатган маълумотга кўра, Раҳматулло Ғаффоров топшириғи билан фермерлар ва кластерлар ўртасида 8-9 млн сўмдан тузилган шартномаларнинг ҳаммаси ўзгартирилиб, пахта нархи туширилади.
Тошкентдан, биржа томонидан “бланка” ташлаб берилди. Эртага 100 фоиз фермер хўжаликлари йиғилишда қатнашиши шарт. Ҳамма фермер йиғилганида, шу “бланка”га печат бостириб, бир тарафига имзо қўйдириб бериши керак. Вазирлар Маҳкамасининг янги чиққан 574-сонли қарори ижроси мана шу билан бўлиб кетади. Қайтадан 6800 сўмдан бўлади, устига давлат субсидия беради, 1000 сўм қўшилганидан кейин 7800 сўм бўлади. Олдинги тузилган, 8000-9000 сўмдан сотилган ҳаммаси 100 фоиз бекор бўлади, Раҳматулло Ғаффоров деган туман ҳокимига.
Пахта-тўқимачилик кластерлари фермерларга етиштирилган пахта учун йил бошида тузилган шартномалардаги нархда тўлов қилишни истамаяпти. Бунга жаҳон бозорида пахта хом ашёси арзонлашгани важ қилиб кўрсатилмоқда. Жойларда фермерлар кластер билан тузган шартномаларни ўзгартириш бўйича “ихтиёрий-мажбурий” тарзда қўшимча шартномалар тузишга мажбурланмоқда.
Ушбу масала Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари кенгаши томонидан ўрганиб чиқилган. Унда айтилшича, Фуқаролик кодексининг 354-моддасига кўра фуқаролар ва юридик шахслар шартнома тузишда эркиндирлар.
Шартнома тузишга мажбур қилиш мумкин эмас. “Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг шартномавий-ҳуқуқий базаси тўғрисида”ги қонуннинг 23-моддасига кўра, хўжалик шартномаларини тузиш, бажариш, ўзгартириш ва бекор қилиш билан боғлиқ бўлган қонунчиликка риоя этилиши устидан назоратни қонун ҳужжатларига мувофиқ прокуратура органлари амалга оширади.
Шу боис кенгаш 25 сентябрь куни Бош прокуратурага жойларда пахта етиштирувчилар ва пахта-тўқимачилик корхоналари ўртасида тузилган фьючерс шартномаларини тузиш, бажариш, ўзгартириш ва бекор қилиш билан боғлиқ бўлган қонунчиликка риоя этилишини ўрганиб, прокурор назорати ҳужжати қўллаш масаласини кўриб чиқилишида амалий ёрдам сўраб мурожаат қилди, дейилади кенгаш ахборотида.
Масала нимада?
Раҳматулло Ғаффоров аудиода айтиб ўтган Вазирлар Маҳкамасининг 574-сонли қарори билан Ўзбекистонда фермерлар ва кластерлар ўртасида пахта хом ашёсини етиштириш бўйича йил бошида тузилган шартномаларга қўшимча келишувлар тузилмоқда.
Йил бошида 2024 йил ҳосилидан биринчи нав иккинчи синф бир тонна пахта хом ашёсининг бошланғич фьючерс нархи, жаҳон бозоридаги охирги 12 ойлик ўртача котировкалардан келиб чиқиб, 7 млн 800 минг сўм деб эълон қилинган эди. Шунга мувофиқ, фермерлар ва кластерлар ўртасида фьючерс шартномалари тузиш бўйича биржадаги савдоларга шу бошланғич нарх асос бўлганди.
Бироқ шундан кейин ўтган даврда жаҳон бозорида пахта хом ашёси нархи арзонлашди. Вазирлар Маҳкамасининг 16 сентябрь куни қабул қилинган “Пахта хом ашёси етиштирувчиларини молиявий қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорига кўра, айни пайтда жаҳон бозорида пахта хом ашёсининг бошланғич фьючерс нархлари тоннасига 6 млн 800 минг сўм атрофида шаклланмоқда.
Ҳукумат бу вазиятда пахта етиштирувчилар томонидан биржа савдолари орқали реализация қилинган (электрон ҳисоб-фактура асосида) бир тонна пахта хом ашёси (пахта-тўқимачилик корхоналари томонидан етиштирилган пахта хом ашёси ҳамда уруғлик пахта бундан мустасно) учун 1 млн сўм миқдорида субсидия ажратган ҳолда, 2024 йил учун пахта етиштирувчилар ва қайта ишловчилар ўртасида биржа савдоларида тузилган шартномалар бўйича нархни пасайтиришга, минимал 6 млн 800 минг сўм деб белгилашга қарор қилди.
Изоҳ (0)