Ҳар йили 28 июль куни бутун дунёда Халқаро гепатитга қарши курашиш куни деб белгиланган. Бу сана дунё аҳолисини вирусли гепатитлар — Б ва C турларининг хавфли оқибатлари, уларни аниқлаш, даволаш ва олдини олиш борасидаги долзарб масалаларга эътибор қаратишга ундайди. Вирусли гепатитлар ва Ўзбекистонда унга қарши кураш бўйича Вирусология илмий текшириш институти директори, тиббиёт фанлари доктори, профессор Эркин Мусабоев “Дарё”га маълумот тақдим қилди.
Гепатит ва дунё
Бу кун дунё аҳолисини соғлом турмуш тарзига риоя қилиш, гепатит хавфи, унинг олдини олиш, ташхис ва даволаш имкониятлари ҳамда бирлашган ҳолда мазкур касалликка қарши курашиш ҳақида хабардор қилиш мақсадида ташкил этилган.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) маълумотига кўра, ҳар йили дунёда 1,2 миллион нафар одам гепатит B вируси ва 1 миллион киши гепатит C вируси билан касалланмоқда.
ЖССТнинг 2022 йилги маълумотларига кўра, гепатит B ва C вируси сабабли ҳар йили 1,3 миллион одам вафот этади. Бу эса ОИВ/ОИТС ва безгакдан кўпроқ деганидир.
Дунё тажрибаси нима кўрсатмоқда?
Миср — вирусли гепатитга қарши курашда дунёда энг самарали тизимни йўлга қўйган давлатлардан бири.
Мамлакат томонидан 2018 йилда “100 миллион соғлом ҳаёт” дастури бошланиб, қисқа муддатда 60 миллион нафар аҳоли скринингдан ўтказилиб, 2 миллионга яқин бемор даволанган. Бу давлат гепатитни бутунлай йўқ қилишни мақсад қилган.
Грузия: биринчи “гепатитдан холи давлат” лойиҳаси
2015 йилда ЖССТ ва CDC (АҚШнинг Касалликларни назорат қилиш маркази) ёрдамида Грузия гепатит C’ни бартараф этиш бўйича пилот давлат сифатида танланди. 2019 йилга келиб 1,5 миллионлик аҳолининг катта қисми скринингдан ўтказилиб, 70 фоиз юқтирганлар даволанди. Бу амалиёт бошқа давлатлар учун ўрнак бўлди.
Австралия: Гепатит C ни 2030 йилгача йўқ қилиш мақсади
Австралия ҳукумати гепатитнинг C турини даволашни тўлиқ давлат томонидан молиялаштирмоқда. Даволаш курси ҳар бир беморга бир йилда 10-15 минг доллар атрофида турса-да, давлат бу харажатни тўлиқ ўз зиммасига олган. Бугунги кунда мамлакатда 2030 йилгача гепатит C тўлиқ йўқ бўлиш арафасида турибди.
Ўзбекистонда бу вирус билан курашиш борасида яна қандай жиҳатларига эътибор қаратиш лозим?
Ўзбекистонда вирусли гепатит тарқалишига қарши қандай чоралар кўрилиши керак?
Ўзбекистонда гепатит B ва C турларини барвақт аниқлаш ва даволаш бўйича давлат дастури амалга ошириб келинмоқда. Республиканинг барча оилавий поликлиникалари ва оилавий шифокор пунктларида вирусли гепатитнинг Б ва C турларига бепул скрининг текширувлари ташкил этилди. Албатта, бу ижобий тажриба. Лекин ушбу касалликни тўлиқ назоратга олиш учун яна бир нечта асосий йўналишларда ҳаракат кучайтирилиши керак:
скрининг қамровини янада кенгайтириш (айниқса, чекка ҳудудларда);
аҳоли ўртасида гепатит ҳақида маълумот тарқатиш ва профилактика ишларини кучайтириш;
ягона миллий электрон реестрни тўлиқ ишга тушириш ва таҳлилга йўналтириш.
Аҳолига эслатма:
фарзандларни ўз вақтида эмлаш;
хавф гуруҳидаги шахсларни мунтазам текшириш;
зарарли одатлардан воз кечиш (масалан, умумий инексия буюмларидан фойдаланмаслик);
тоза ичимлик суви ва санитарияга риоя қилиш.
Изоҳ (0)