Тадбиркор Ҳикмат Абдураҳмонов фикрича, Ўзбекистонда давлат университетлари фаолияти самарали эмас. Сабаби улар тепасида туриб талаб қиладиган инсон ва кенгаш йўқ.
Ҳикмат Абдураҳмонов Тошкентдаги Теаm университети таъсисчиларидан бири ва раҳбари сифатида YouTube’даги “Гаштак” лойиҳасига интервью берди. Тадбиркор суҳбат давомида Ўзбекистондаги олийгоҳларда, айниқса, давлат университетларида эскича ёндашув ҳануз сақланиб қолаётганини айтди. Унинг фикрига кўра, олий таълим муассасаси эришадиган натижалари бўйича талаб кучли бўлиши зарур.
“Бизда давлат корхоналари ва университетлари самарасиз ташкилотлар. Сабаби уларда бизнес эгаси йўқ, тепасида туриб талаб қиладиган инсон ва кенгаш мавжуд эмас. Масалан, Британиядаги энг йирик ва нуфузли университетлар эгаси жамоатчилик. Менимча, бу яхши ёндашув. Университетларни бошқарувчи кенгашлар пайдо бўлиши керак. Олийгоҳлар вазирлик ёки уни тепасидаги катта раҳбарларга эмас, маҳаллий эҳтиёжлардан келиб чиқиб, туман, шаҳарга ҳисобдор бўлиши лозим. Раҳбарлик қилаётган кенгашлар шаффоф, овоз бериш орқали ишлаши зарур. Жамоатчилик, маҳаллий кенгашлар ёки хусусийлаштириш орқали давлат активлари ва университетлари самарадорлигини ошириш муҳим”, деди мутахассис.
Ҳикмат Абдураҳмоновнинг айтишича, давлат университетларида талабалар вақтининг кўп қисми ноўрин сарфланмоқда. Таълим сифати ва инфратузилма билан боғлиқ муаммолар ҳам етарлича.
“Талаба университетда тўрт йил ўтириши керак эмас. Ўзбекистонда анъанавий университетларда ҳали ҳам дарслар ҳафтада 5-6 кун давом этади. Мен 5-6 кун у ерда нима қилиш керак билмайман. Бизнинг талабалар университетга уч кун келади, 2-3 “пара” маъруза эшитиб, кетишади. Қолган пайт лойиҳалар, ўз стартаплари устида ишлайди. Жамоа билан кўникмаларини ривожлантиришади, лойиҳаларини ҳимоя қилади. Бу уларнинг ўз вақти ва мустақил ҳаётини бошқаришга, келажакда нима қилиши кераклигига қаратилган ишларга йўналтирилган.
Дунёда топ университетлар фаолияти компаниялар билан узвий боғланган. Улар таълим маҳсулотларини ҳам ҳатто бирга чиқаришади. Яъни катта корпорациялар университетга келиб, буюртма беради. “Менга мана бундай ходимлар тайёрлаб беринглар, шунча пул бераман” дейди. Шундай ҳамкорлик кучайиб бориши керак”, дейди тадбиркор.
Ҳикмат Абдураҳмонов бугунги кунда таълим соҳасида даромад катталигини яширмади. Унинг эътироз билдиришича, аксар хусусий, ҳатто давлат университетлари ҳам таълим сифатини оширишдан кўпа кўпроқ, очиқчасига пул ишлаш пайида.
“Минглаб, 10 минглаб талабаларни ўқишга қабул қилишади, кейин улар бинога сиғмайди. Оқибатда уч сменалаб дарслар ташкил қилиняпти. Бу пул оқимини кўпайтириш кетидан қилинаётган ҳаракатлар. Аммо жуда қисқа муддатли стратегия. 3-5 йил соққа қилишар, лекин кейин саралаш бошланади. Сифатли таълим бермоқчи бўлсангиз ва шу соҳани яхши кўрсангиз, менимча, маҳсулотингизни, сифатингизни ошириш мақсадида пулингизни қайтиб ўша соҳага тикаверасиз. Бу тугамайдиган циклга ўхшайди. Шу маънода таълим жуда яхши бизнес эмас”, дея фикр билдирди у.
Тадбиркор давлат университетларида 50, 100 йиллик тарих ва шу даврда шаклланиб келган маълум бир шаблонлар борлигига урғу берди. Мутахассис фикрича, шаблонларни ўзгартириш мураккаб кечади.
“Давлат университетлари биноларига кирганмисиз? Тор коридор ва чап-ўнгга қараганингизда синфлар, синфлар, синфлар. Талабаларнинг 70-80 фоиз вақти ўша синфлар ичида ўтади. Бу нотўғри. Бу конвеер ва индустриал ёндашув. Мазкур ёндашув яхши натижага олиб келмайди. Энди замонавий университетларга қарайлик. Масалан, Буюк Британиядаги университетларга кирсангиз, жуда жозибадор. Ҳаттоки университетга келдимми ё қанақадир замонавий коворкинг марказидаманми, деб тушунмай қоласиз. Очиқ муҳит, мулоқот учун шароитлар қилинган.
Бу университетларнинг қўшимча функциялари олдинга ўтаётганини кўрсатяпти. Демак, талабалар университетга мулоқот, бир-бири билан гаплашиш учун келяпти. Кўпроқ коридорларда гаплашишяпти, кўпроқ клублар, қанақадир ҳамжамиятлар очишяпти. Замонавий таълимда талабаларнинг университетда ўтказаётган вақти жуда жиддий, кескин ўзгарган. Шунинг учун ҳалиги эскича конвейер ёндашув қилаётган университетлар ё ўлади, ё самарасиз бўлиб қолади. Сифатли университетлар, кучли университетлар ривожланишда давом этади ва барқарор, жамиятнинг жуда муҳим қисмига айланиб бораверади”, деди тадбиркор.
Аввалроқ олий таълим, фан ва инновациялар вазири Қўнғиротбой Шарипов Ўзбекистонда талабга жавоб бермайдиган, давлатга тегишли 20 та университет ёпилишини айтганди. Вазир ёпилиши кутилаётган университетлар битирувчиларининг атиги 5–10 фоизи иш билан таъминланаётганини таъкидлаган. Шу билан бирга, Қўнғиротбой Шарипов ўқув сифатини етарлича таъминлай олмаганимиз сабаб сиртқи таълим тугатилганини маълум қилганди.
Ҳозирда Ўзбекистонда жами 201 та олий таълим муассасаси фаолият юритмоқда. Улардан 100 таси давлат, 71 таси хусусий олийгоҳлар, қолган 30 таси хорижий университетлар филиаллари ҳисобланади.
Изоҳ (0)