Аҳолининг валюта курси ўзгариши ва ёқилғи-энергетика нархлари ошишидан хавотири юқори — Марказий банк

Февраль ойида аҳолининг келгуси 12 ойлик инфляцион кутилмалари 13 фоизни, тадбиркорлик субъектлариники 12,7 фоизга тенг бўлди. Бу ҳақда Марказий банк респондентлар билан ўтказилган сўровномага таяниб маълумот берди. 

Инфляция кутилмаларининг омиллар рўйхатида валюта курси ўзгариши ҳамда ёқилғи ва энергия нархларининг қимматлашуви хавотирлари энг юқори даражада ошган. Хусусан, аҳолининг 56 фоизи, корхоналарнинг 57 фоизи валюта курсининг ўзгаришидан энг кўп хавотир билдирган.

Шу билан бирга, аҳолининг 54 фоизи, бизнеснинг 49 фоизи келгусида нархлар ошиши айнан ёқилғи ва энергия нархларининг ошиши ҳисобига юз беради, деб ҳисобламоқда.

Аҳоли ва тадбиркорларда коммунал хизматлар нархи кўтарилиши билан боғлиқ кутилмалар 34–39 фоиз, транспорт қимматлашиши бўйича 33–35 фоиз атрофида шаклланган. 

Келгусида нархларга оширувчи босим кўрсатиши мумкин бўлган асосий омиллар сифатида ёқилғи ва энергия ресурслари қимматлашиши ҳамда транспорт харажатлари ошишини қайд этган респондентлар улуши ошган бўлса, нархларни сунъий кўтарилишини омил сифатида белгилаган респондентлар улуши камайган.

Аҳолининг энг юқори инфляцион кутилмалари тиббиёт соҳасида (15,5 фоиз) қайд этилган. Келгусида нархлар шаклланиши бўйича энг паст кутилмалар қишлоқ хўжалиги соҳасида (11,3 фоиз) кузатилган. Тадбиркорлик субъектларининг энг юқори инфляцион кутилмалари маданият ва транспорт соҳаларида (13,6 фоиз) бўлса, энг паст инфляцион кутилмалар ҳунармандлар томонидан (9,3 фоиз) қайд этилди.

Аҳоли ва тадбиркорлик субъектларининг энг юқори инфляцион кутилмалари Самарқанд вилояти (15,8 – 16 фоиз) ва Тошкент шаҳрида кузатилган. Энг паст кутилмалар эса Қорақалпоғистон Республикаси ҳамда Хоразм вилоятида (9,1 – 9,7 фоиз) қайд этилди.

Марказий банк сўрови натижаларига кўра, даромадлари 7 миллион сўмдан юқори бўлган аҳолининг инфляцион кутилмалари нисбатан юқори даражада шаклланган.

Февраль ойида аҳоли томонидан сезилган инфляция даражаси ўтган ойга нисбатан бир оз секинлашиб, 12,7 фоизни ташкил этган. Сезилган инфляция даражасининг энг юқори кўрсаткичи Тошкент шаҳри (16,1 фоиз) ва Сирдарё вилоятида (13,9 фоиз) қайд этилган бўлса, энг паст сезилган инфляция даражаси Қорақалпоғистон Республикасида (9,1 фоиз) кузатилган.

Марказий банк январь–февраль ойларида аҳоли томонидан билдирилган нархларда юқори ўсиш кузатилган асосий турдаги товар ва хизматлар бўйича ҳам ахборот берган. Сўровда қатнашганлар бензин ва ёқилғи нархларидаги ўсиш энг юқори бўлганини айтган. Яъни нархлар қимматлашиши январда 46 фоизни, февралда 51 фоизни ташкил этган. Кейинги ўринда йўлкира ва ташиш хизматлари нархларидаги ўсиш энг юқори экани қайд этилган бўлиб, январда бу кўрсаткич 23 фоизга, февралда 32 фоизга ўсган.

Эслатиб ўтамиз, 2024 йил февралда Ўзбекистонда йиллик инфляция даражаси сўнгги 8 йил ичидаги энг паст даражага тушиб, 8,3 фоизни ташкил этганди.