Ўзбекистон 3 ой ичида ўзлаштириши зарур бўлган хорижий инвестициялар қиймати маълум. Натижа қандай бўлади?

Жорий йилнинг 14 февралида ҳукумат томонидан Ўзбекистоннинг 2024 йил I чорагига мўлжалланган инвестиция дастурини амалга оширишга доир қарор қабул қилинган. Ҳужжатда январь–март ойларида ўзлаштирилиши керак бўлган хорижий инвестициялар ҳажми соҳалар кесимида белгиланган.

Қарорда шу йилнинг I чорагида мамлакат ҳудудлари ва тармоқлар кесимида жами 7 156,5 млрд доллар қийматидаги хорижий инвестицияларни ўзлаштириш белгиланган.

Бунда 41 та тармоқ 4 066,1 долларлик, жумладан, 3 449,1 млрд долларлик тўғридан тўғри хорижий инвестициялар ва кредитларни, 617 млн долларлик давлат кафолати остидаги хорижий кредитларни ўзлаштириши кўзда тутилган.

Қарорга мувофиқ, мамлакатнинг 14 та ҳудуди 3 ой давомида 3 090,4 млрд долларлик (шундан 3 077,1 млрд доллари тўғридан тўғри хорижий инвестициялар ва кредитлар, 13,3 млн доллари давлат кафолати остидаги хорижий кредитлар) хорижий инвестицияларни ўзлаштириши керак.

Тармоқлар кесимида Энергетика вазирлиги энг кўп — 1 685 млрд долларлик хорижий инвестицияларни ўзлаштириши прогноз қилинган. Мазкур маблағларнинг барчаси тўғридан тўғри хорижий инвестициялар ва кредитлар ҳиссасига тўғри келиши кўрсатиб ўтилган.

Кейинги ўринларда инвестицияларнинг нисбатан юқори улуши “Олмалиқ кон–металлургия комбинати” АЖ (331 млн доллар), “Ўзбекнефтгаз” АЖ (254 млн доллар), “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ (220 млн доллар) ҳиссасига тўғри келади.

Қиймати 100 млн доллардан ортиқ бўлган инвестицияларни ўзлаштириш “Ўзкимёсаноат” АЖ (195,7 млн доллар), Мудофаа вазирлиги (147,2 млн доллар), Рақамли технологиялар вазирлиги (131,1 млн доллар), “Иссиқлик электр станциялари” АЖ (120,1 млн доллар), Қишлоқ хўжалиги вазирлиги (120 млн доллар) ҳамда Тоғ-кон саноати ва геология вазирлигига (100,5 млн доллар) юклатилган.

Қарорда инвестицияларни ўзлаштириш бўйича энергетика соҳасидаги компаниялар кўпроқ ўрин эгаллаган. Яъни юқорида келтирилган энергетика ташкилотлари ва компанияларига қўшимча равишда “Ҳудудгазтаъминот” АЖ (3,1 млн доллар), “Ўзтрансгаз” АЖ (12,5 млн доллар), “Ўзбекгидроэнерго” АЖ (11,5 млн доллар), “Ўзбекистон миллий электр тармоқлари” АЖ (73 млн доллар) ҳамда “Ҳудудий электр тармоқлари” АЖ (15,3 млн доллар) хорижий инвестицияларни ўзлаштириши белгиланган.

Ҳудудлар кесимида энг кўп инвестицияларни Тошкент шаҳар ҳокимлиги ўзлаштириши прогноз қилинган — 428,3 млн доллар.

Шу билан бирга, нисбатан юқори улуш Тошкент вилояти ҳокимлиги (307,7 млн доллар), Фарғона вилояти ҳокимлиги (327 млн доллар) ва Наманган вилояти ҳокимлиги 329,4 (млн доллар) ҳиссасига тўғри келиши кутилмоқда.

Ҳужжатга кўра, январь–март ойлари давомида Андижон вилояти ҳокимлиги 253,8 млн долларлик, Самарқанд вилояти ҳокимлиги 241,8 млн долларлик, Бухоро вилояти ҳокимлиги 211 млн долларлик, Жиззах вилояти ҳокимлиги 221,3 млн долларлик хорижий инвестицияларни ўзлаштириши лозим.

Инвестиция дастури доирасида Сирдарё вилояти ҳокимлиги 160,4 млн доллар, Сурхондарё вилояти ҳокимлиги 156,7 млн доллар, Қашқадарё вилояти ҳокимлиги 149,6 млн доллар, Навоий вилояти ҳокимлиги 136,5 млн доллар, Хоразм вилояти ҳокимлиги 117,3 млн доллар қийматидаги хорижий инвестицияларни ўзлаштириши прогноз қилинган.

Ўзбекистон ҳудудлари бўйича энг кам хорижий инвестицияларни Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши (49,8 млн доллар) ўзлаштириши кутилмоқда.

Ҳукуматнинг мазкур қароридаги инвестиция дастурида барча лойиҳаларнинг умумий қиймати қарийб 104 541,6 млрд долларни ташкил этиши кўрсатилган. Шундан йилдан йилга ўтувчи лойиҳалар қиймати 72 215,3 млрд долларни, янгидан бошланувчи лойиҳалар қиймати 32 326,3 млрд доллар экани акс этган.

Қарорга кўра, мамлакат бўйича энг йирик қийматдаги лойиҳалар ёнилғи-энергетика ва кимё соҳасида амалга оширилмоқда. Ушбу соҳада жорий этилаётган лойиҳаларнинг умумий қиймати 41 507,4 млрд доллар бўлиб, шундан ўзлаштирилмаган миқдори (2024 йил 1 январь ҳолатига) 25 414,8 млрд долларни ташкил этган. Ҳужжатда соҳа бўйича 2024 йилнинг I чорагида мазкур маблағлардан 2 510,1 млрд доллари ўзлаштирилиши прогноз қилинган.

Қарорда амалга ошириладиган барча лойиҳалар қиймати келтириб ўтилган. Хусусан, Сурхондарё вилояти Бойсун туманидаги “Мустақилликнинг 25 йиллиги” конида геология-қидирув ишларини амалга ошириш ва маҳсулотни тақсимлашга оид битим асосида конни ўзлаштириш, газ-кимё комплексини барпо этиш лойиҳаси 2017–2052 йилларда амалга оширилиши белгиланган. Бунда 5 млрд куб метрли табиий газ қайта ишлаш заводи барпо этилиши кўзда тутилган. Лойиҳага йўналтириладиган хорижий инвестицияларнинг умумий қиймати 2,9 млрд долларни ташкил этади. Шундан ўзлаштирилмаган қисми 1,8 млрд доллар бўлиб (2024 йил 1 январь ҳолатига), жорий йилнинг I чорагида ушбу маблағлардан 160 млн доллари ўзлаштирилиши кўзда тутилган.

Яна бири — Бухоро вилояти Қоракўл туманида MTO (метҳанол то олефин) технологияси бўйича газ-кимё мажмуасини қуриш лойиҳаси бўлиб, у йилига 2 млрд куб метр табиий газ полимер маҳсулотлари ишлаб чиқариш қувватига эга бўлади. Лойиҳанинг умумий қиймати 2,7 млрд долларни ташкил этади, шундан 2,1 млрд доллари (2024 йил 1 январь ҳолатига) ўзлаштирилмаган. Жорий йилнинг I чорагида мазкур маблағлардан 120 млн доллари ўзлаштирилиши белгиланган.

I чорак якунланишига бир ой муддат қолди. Қарор билан белгиланган прогнозлар ўзини оқлайдими? Жараённи кузатамиз ва бу мавзуга яна қайтамиз.