Сунъий онг хавфми ёки имконият?

Бугун дунёда сунъий интеллект мавзуси жуда кўп муҳокама қилинади. У инсонларга аксарият соҳаларда яхши бир ёрдамчидек кўрила бошлаган. Масалан, таълим, тиббиёт, саноат, технологиялар, медиа ва бошқа ўнлаб соҳалар сунъий интеллект ёрдамида ривожланишнинг янги босқичларига чиқмоқда. Мутахассислар ҳам сунъий интеллект ҳақида ҳамма билиши кераклиги, ундан фойдаланиш жуда катта фойда беришини таъкидлаб келади.

Хўш, ўзбекистонликлар сунъий интеллект ҳақида нималар билишади? “Дарё” мухбири Тошкент шаҳри кўчаларида юриб, бу ҳақда одамлар фикрини сўради.

“Сунъий интеллект инсон бажариши керак бўлган айрим ишларни амалга оширади. Масалан, у дастур, робот кўринишида бўлиши мумкин, яъни турлари кўп. ChatGPT оддий мисол. Сунъий интеллект деганда хаёлга биринчи робот келади. У одамлар ҳозиргача қилиб келган ишни масофадан туриб бажаради. Сунъий интеллект одам иштирокисиз ишлай олмайди”, — деди суҳбатдошлардан бири.

“Сунъий интеллект Ўзбекистонда секин ривожланяпти деб ўйлайман. XXI асрни сунъий интеллект асри деб аташ мумкин. Ақлли уйлар, компьютерлар, роботлар ёрдамида қурилишлар, автомобиллар технологияси... сунъий интеллект ҳаммасига катта ҳисса қўшмоқда. Инсонларга ёрдамлашмоқда”, — деди яна бир суҳбатдош.

Бугун сунъий интеллект қайси соҳаларда инсонлар оғирини енгил қилмоқда? Ундан фойдаланиш оддий одамлар учун қанчалик аҳамиятли? Сунъий интеллект ва медиа бўйича мутахассис Ҳикматилла Убайдуллаев “Дарё” нашрига берган интервьюсида бир неча соҳалар мисолида сунъий интеллектнинг муҳим жиҳатлари тўғрисида маълумот берди.

Тиббиётдаги фойдалари

Тиббиётни олсак, тасавур қилинг, телефонингизда 7 500 йиллик базага эга бир ёрдамчи бор. Унга соғлиғингизга оид шикоятларни ёзиб берсангиз, у сизга ташхис қўяди. Яъни қандай даволаниш йўлларини кўрсатиб беради ва керакли шифокорларга йўналтиради. Албатта, сунъий интеллект ҳақиқий шифокорларнинг ўрнини эгалламайди ва бу ҳақда ўзи ҳам айтади. У касалингизни аниқлаб, даволаниш учун шифокорга мурожаат қилишни тавсия қилади.

Ўзбекистонда дорилар бўйича оғриқли масалалар бўлди. Сунъий интеллект базасида ишлайдиган шундай дастурлар борки, сиз дорини расмга олиб, у дастурга юкласангиз, дори Ўзбекистонда рўйхатдан ўтганми, ундан фойдаланиш мумкинми ёки йўқлигини аниқлаб беради. Бу, албатта, ёмон кейслардан сақлаб қолиши мумкин.

Медиа соҳасида

Сунъий интеллект медиа соҳасида ҳам катта ёрдам бера олади. Масалан, у мақолалар ёзишда, жуда йирик базадаги маълумотларни таҳлил қилишда қўл келади. Журналистларнинг энг асосий масаласи маълумотларни текширишдир. Бунда ҳам сунъий интеллект жуда яхши ёрдам бера олади. Сунъий интеллект матнлар, суратлар, аудио ва видеолар генерациясида ёрдамчи сифатида кўрилиши мумкин.

Таълимда

Таълимда ҳам сунъий интеллектнинг катта ўрни бўлиши мумкин. Масалан, ChatGPT’га ойига 20 доллар тўлаб, обуна бўлиш катта фойда берди. У фарзандларингизга турли фанларда маълумотларни жуда ҳам яхши биладиган ўқитувчи бўлиши мумкин. Сунъий интеллект аввал боланинг фанни билиш даражасини аниқлайди ва ҳар бир болага мос дастурни тузиб беради, фанни ўргатади.

Ёмон мақсадларда фойдаланиш 

Ҳамма нарсанинг яхши ва ёмон томони бўлганидек, сунъий интеллектда ҳам бор. Масалан, яқинда таниқли шахсларнинг, тадбиркорларнинг юзлари ва овозларини ишлатиб, уларнинг қиёфасида одамлардан алдов йўли билан пул ундириш ҳолатлари бўлди. Яъни “биз сизга кўп даромад қилиш йўлларини ўргатамиз, бунинг учун шу ҳаволага ўтинг ва мен сизга 25 минг сўм эвазига қандай бойиганимни ўргатаман”, деган видеоларни кўряпмиз. Бундай видеолар Facebook ва Instagram’да кўп тарқалди. Афсуски, кўпчилик билмагани ва маълумотларни текшириш имкони бўлмагани учун алданиб, катта пулга тушиб қолганлар ҳам бўлди. Ҳозир биз шунақа замонда яшаяпмизки, ҳар бир кўрган нарсамизни албатта теширишимиз керак.

“Сунъий интеллект ёрдамида даромад олиш мумкин”

Сунъий интеллектнинг яхши жиҳатлари кўп. Айрим инсонлар сунъий интеллектдан хавф кўришяпти. Сунъий интеллект сизга яхши ёрдамчи бўлиш билан бирга, даромад олиб келадиган инструмент ҳам бўла олади. Оддий мисол, дизайн соҳасида ишласангиз ёки у соҳада таълимингиз бўлмаса ҳам, сунъий интеллектдан фойдаланиб сўзлар орқали логотиплар чизишингиз мумкин. Кейин уларни соцангиз бўлади. Ёки контент яратиш даврида яшаяпмиз. У контент яратишда ҳам жуда катта ёрдам беради. Мавзуни танласангиз, уни қандай ёритиш кераклиги, одамларга қандай маълумотлар берсангиз “просмотр”ларингиз ортиши ҳақида маълумот беради. Контент режа қилишга кўмаклашади. Ва даромад манбаига айланади. Сунъий интеллект ишимни олиб қўядими, деб кўпчилик сўрайди. Йўқ, сиз ундан тўғри фойдалансангиз, ишингизни олиб қўймайди.