“Дунёнинг 14 та фестивалида ғолиб бўлган фильм ўзимизда эътироф ҳам этилмади” — Ҳилол Насимов муаммолар ва “отнинг калласидек” пулни олиб кетаётган хорижликлар ҳақида гапирди (видео)

“Oltin Humo” миллий кинотақдимотида режиссёр Ҳилол Насимов ҳайъат аъзолари билан унинг фикрлари кескин фарқ қилиши, дунёнинг 14 давлатида ўтказилган кинофестивалларда ғолиб бўлган фильм, Ўзбекистонда эътироф этилмагани ҳақида гапирди.

— Аввалги “Oltin Humo” миллий тақдимотида ҳам ғолиблар борасида тахминларим бўлган, аммо натижалар умуман кутилмаган бўлган. Демак, ҳайъат аъзолари билан қарашларимиз бир-бирига ўхшамайди. Тўғрисини айтаман, агар адолат тарозиси муқаррар бўлмаса, турли хил баҳсларга сабаб бўлади. Шунинг учун ҳайъат аъзолари бунга масъулият билан ёндашишлари керак. Унга берилмади, бунга берилмади дейишдан йироқман. Аммо бир нарсани айтиб ўтмасам бўлмайди. Дунёнинг 14 та давлатида ўтказилган кинофестивалларда “Энг яхши кино ва сценарий” номинацияларида ғолиб бўлган “Мерос” фильмим ўтган йили умуман эътироф этилгани йўқ. Ўтган йилги “Oltin Humo” миллий кинотақдимотида ҳам номзоди қўйилганди.

Фильм миллий руҳда, унда қадриятлар улуғланган. Шундай бўлса-да, хорижда уни эътироф этишди. Австралияда “Энг яхши исломий фильм” дея олқишланди. Россияда бўлган тақдимотда қизиқ ҳолат бўлди. Залнинг жимжитлигидан томошабинлар қолмади шекилли деб бир оз ташвишландим. Чунки ундан аввалги фильмларда шундай ҳолатлар ҳам кузатилган. Аммо чироқ ёқилганда кўрдим, ҳеч ким зални тарк этмай, олқишлади.

Абдулла Орипов бир куни йиғилишда “Менга фестивалбоп фильмлар керак эмас, халқнинг корига ярайдиганлари керак”, деди. Бу гапнинг тагида нима ётган эди?! Бир муддат аввал фильмларимизда ўзбек миллатини букиб, хор ва бошқа миллатлар билан таққослаб кўрсатишарди. Бошқа миллат вакили аристократга ўхшаб нонушта қилса, ўзбек ажриқнинг устига қуроқ дастурхонни солиб, сузмага нон ботириб ейиши, рўмолни қийшиқ ўраши-ю, қошидан оққан ўсма билан аёлларни кўрсатиши бу миллатни камситиш ҳисобланади. Чунки биз масхара бўладиган халқ эмасмиз-ку. Масалан, “Қовун таровати” деган фильм суратга олинди. Билмадим, уни бир нечта фильмлардан олинган узуқ-юлуқ кадрлардан иборат деб биламан. Бу кино эмас, ўзбек миллатига ҳам умуман мос эмас. Мен томошабин сифатида бундай фильмларни қабул қилолмайман.

Хуллас, ҳайъат аъзолари билан фикрим бир-бирига мос эмас. Тақдимотга қўйилаётган фильмлар ҳақида яна бир ўйлаб кўришса яхши бўларди, — дейди Ҳилол Насимов.

“Асосий эътиборни кинофестиваль ва тақдимотларни ўтказишга эмас, яхши фильмларни яратишга қаратиш керакдир” деган саволга режиссёр қуйидагича жавоб берди?

— Мен бу фикрга қўшилмайман. Халқаро кинофестивални ҳар йили эмас, икки йилда бир ўтказишса ҳам бўлади. Чунки унга жуда катта маблағ сарфланади. Халқаро кинофестивал туризм салоҳиятининг ошиши ва дўстлик ришталарининг янада мустаҳкамланишига катта ҳисса қўшади. Фестиваль тикланганидан кейин биринчи марта ташкиллаштирилганида хорижлик ижодкорлар “отни калласи”дек гонорар сўраган бўлса, ундан кейинги йилларда “Пулингиз керакмас, борсак майлими”, деганлари ҳам бўлди. Чунки меҳмонларнинг бари ўзбекона меҳмондўстлик билан кутиб олинган. Шу кунгача дунёнинг турли нуқталарида ўтказилган кинофестивалларда бўлдим. Ҳеч ким эътибор ҳам бермайди, қаерга боряпсан, нима еяпсан деб ҳам сўрамайди. Режага кўра битта бифштекс билан салат берилиши керак бўлса, талон беради, ўшандан ортиғини ола олмайсиз. Бизга келганда эса ярим кечаси “Менга виски керак”, деб сўрашади. Гоадаги халқаро кинофестивалга борганимизда ҳатто, самолётга юксиз чипта буюртма қилишган. Ўзбекистонда ўтказилган кинофестивалга келган ҳинд ижодкорлари оддий йўловчилар билан келишни истамаслигини айтганида чартер рейс билан олиб келишган. Нега биз хориждан келган 20 дан ортиқ гуруҳларни молиялаштиришимиз, қўшимчасига уларга мукофот ҳам беришимиз керак? — дейди режиссёр Ҳилол Насимов.

Видеорепортажни қуйида тўлиқ томоша қилишингиз мумкин: