«Дарё» репортажи: Намангандаги аёллари ҳам хомтокнинг уддасидан чиқадиган узумчилар маҳалласи (видео)

Наманган вилоятининг Тўрақўрғон туманидаги «Хўжанд» маҳалласи аҳолиси асосан узумчилик билан шуғулланади. Бу ерда ҳатто аёллар ҳам узумни парваришлаш сирларини билади. Бу ҳақда «Дарё» мухбири Азизбек Абдувалиев ҳикоя қилмоқда.

Нафақат уйлар, балки кўчалар ҳам узумзор

Туманнинг қадимги маҳаллаларидан бири бўлган Хўжандда 590 та хонадон бўлиб, аҳолиси 3 мингдан ошади. Бу ерда етиштириладиган «Келинбармоқ», «Ҳусайни», «Ризамат ота» каби узум навларининг харидори сероб.

Маҳалладаги ҳоким ёрдамчиси Фахриддин Камоловнинг ҳисоб-китобларига кўра, ҳудудда жорий йил 700 тоннадан ортиқ узум етиштирилган. Бундан 50 тоннаси хорижга, асосан, Россия ва Қирғистонга юборишга ҳам улгурилган. Ўтган йили эса маҳалланинг узум экспорти кўрсаткичи 456 тоннани ташкил этган.

«Маҳалламизнинг ‘Узумзор‘ кўчаси туманга келган меҳмонларнинг қадамжосига айланиб қолган. Нафақат ҳовлилар, балки кўчага ҳам ўрнатилган сўритоклар кўрган одамнинг ҳавасини келтиради. Ёқубжон Хидиров, Сабоҳат Назарова, Мўминжон Юсупов, Олимжон Имомалиев хонадонларида ҳар йили узумдан 60-70 миллион сўмгача даромад олинади», — дейди Фахриддин Камолов.

«Бухородан келин олинг, Бухородан»

Биз ҳоким ёрдамчиси ва туман ҳокимлиги матбуот хизмати раҳбари Зоҳида Кенжаева билан юқорида зикр этилган хонадонлардан бири — Ёқубжон Хидировнинг уйида бўлдик. Хонадон соҳиби ташқарида узум парвариши билан, у кишининг турмуш ўртоғи Жамила опа ва янги туширган келинлари Гулсара эса уй юмушлари билан банд экан.

Шу ерда ўзига хос келинсалом маросими ҳам бўлиб ўтди. Гулсара асли Бухоронинг Вобкент туманидан. Тошкентдаги Вестминстер лицейида таҳсил олган, сўнг ўқишни Жанубий Корея пойтахти Сеулдаги Ханянг университетида давом эттирган. Шу ерда тўрақўрғонлик Динмуҳаммад билан танишиб, аҳд-паймон қилишган.

«Бу ерга келин бўлиб тушганимдан сўнг маҳалламиз бошдан-оёқ узумзор эканлигини кўриб ҳайратга тушгандим. Мен ўқийдиган Сеул катта шаҳар, пойтахт бўлганлиги учун доим одам гавжум, шовқин. Бизнинг хонадонда эса сокинлик ва гўзаллик ҳукмрон. Ўзим туғилиб-ўсган Бухорода еримиз шўр бўлгани сабабли узум яхши ривожланмайди, баракали ҳосил олиш қийин. Бу ерда эса ҳовлимиз ҳам, боғимиз ҳам узумга бурканган. Шу сабабли энди ўзим ҳам узум парваришига қизиқиб қолдим. Қайнотам хомток қилаётганларида кузатяпман, ёрдам беряпман», — дейди келин.

Хомток ҳадисини олган аёл

Шу маҳаллада яшовчи Сабоҳат опа Назарова ўзи ҳам хомток билан шуғулланади дейишганида аввалига ишонмадик, чунки бу иш асосан эркакларнинг машғулоти ҳисобланади. Бизнинг таажжубимизни кўрган опа қўлига токқайчи олиб, хомток қилишга киришиб кетди. Яна чамаси 10 метр баландликдаги сўритокка қўйилган махсус нарвонга чиқиб.

«Узум парваришлашга ёшлигимдан қизиқаман. Тўғриси, хомток қилсам асабларим ҳам жойига тушади, чарчаганимни билмайман. Ишонсангиз, шу пайтгача жиддий бир касал бўлмаганман, узумзор мен учун энг яхши санаторий. Салкам 30 йил олдин тошлоқ кўчамизни кўкаламзорлаштириш учун ток кўчатлари ўтқазгандик. Астойдил парваришимиздан кейин барпо бўлган ишкомлар қўшниларимизни ғайратини қўзиди, улар ҳам кўчага узум кўчатлари экишди. Бугун кўчамизнинг чиройигина эмас, олаётган даромадимиз ҳам ҳавас қилишга арзигулик. Ўтган йили шуни ортидан Damas автомобили ҳам харид қилдик», — дейди опа.

Биринчи президент совғаси

Хўжанд маҳалласини кўпчилик бу ерда истиқомат қилган миришкор боғбон Абдужаббор ота Юсупов орқали яхши билади. Чунки отахон ўз вақтида Биринчи президент Ислом Каримов қўлидан автомобиль совғасини олган. Бу «Жигули» ҳозиргача Юсуповлар хонадонида табаррук эсдалик сифатида сақланади.

Ҳозир отанинг ишларини ўғиллари Комилжон Юсупов давом эттирмоқда. У 15 сотихли ҳовлисида серҳосил узум навларини парваришламоқда, кўчатчилик эса унинг севимли машғулоти. Бу ерга қўшни туман ва вилоятлардан ҳам харидорлар келиб, ток қаламчаларини олиб кетишади.

Юсуповлар хонадонидаги пастаккина ёғоч сўритокларда узум ғуж-ғуж бўлиб ётибди. Қўлингни узацанг бас, офтобда ярақлаб турган ва таъми бениҳоя тотли узумларга эга чиқасан.

Комилжон ака яхши узум етиштириш учун албатта баланд ва қимматбаҳо сўритоклар шарт эмаслиги, жой ва имкониятдан келиб чиқиб шундай шароитда ҳам мўл ҳосил олиш мумкинлигини бизга батафсил тушунтирди.

Тўрақўрғон туманининг «Хўжанд» маҳалласида шундай гаплар. Агар тўй-тўноқ учун меҳмонлар мақтовига сабаб бўладиган узум харид қилмоқчи ёки уйда парваришлаш учун панд бермайдиган кўчат излаётган бўлсангиз, манзилда асло адашманг. Машҳур асар қаҳрамони таъбири билан айтганда, «ҳали ҳеч ким бу даргоҳдан ноумид кетмаган».