“Daryo” reportaji: Namangandagi ayollari ham xomtokning uddasidan chiqadigan uzumchilar mahallasi (video)

Namangan viloyatining To‘raqo‘rg‘on tumanidagi “Xo‘jand” mahallasi aholisi asosan uzumchilik bilan shug‘ullanadi. Bu yerda hatto ayollar ham uzumni parvarishlash sirlarini biladi. Bu haqda “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev hikoya qilmoqda.

Nafaqat uylar, balki ko‘chalar ham uzumzor

Tumanning qadimgi mahallalaridan biri bo‘lgan Xo‘jandda 590 ta xonadon bo‘lib, aholisi 3 mingdan oshadi. Bu yerda yetishtiriladigan “Kelinbarmoq”, “Husayni”, “Rizamat ota” kabi uzum navlarining xaridori serob.

Mahalladagi hokim yordamchisi Faxriddin Kamolovning hisob-kitoblariga ko‘ra, hududda joriy yil 700 tonnadan ortiq uzum yetishtirilgan. Bundan 50 tonnasi xorijga, asosan, Rossiya va Qirg‘istonga yuborishga ham ulgurilgan. O‘tgan yili esa mahallaning uzum eksporti ko‘rsatkichi 456 tonnani tashkil etgan.

“Mahallamizning ‘Uzumzor‘ ko‘chasi tumanga kelgan mehmonlarning qadamjosiga aylanib qolgan. Nafaqat hovlilar, balki ko‘chaga ham o‘rnatilgan so‘ritoklar ko‘rgan odamning havasini keltiradi. Yoqubjon Xidirov, Sabohat Nazarova, Mo‘minjon Yusupov, Olimjon Imomaliyev xonadonlarida har yili uzumdan 60-70 million so‘mgacha daromad olinadi”, — deydi Faxriddin Kamolov.

“Buxorodan kelin oling, Buxorodan”

Biz hokim yordamchisi va tuman hokimligi matbuot xizmati rahbari Zohida Kenjayeva bilan yuqorida zikr etilgan xonadonlardan biri — Yoqubjon Xidirovning uyida bo‘ldik. Xonadon sohibi tashqarida uzum parvarishi bilan, u kishining turmush o‘rtog‘i Jamila opa va yangi tushirgan kelinlari Gulsara esa uy yumushlari bilan band ekan.

Shu yerda o‘ziga xos kelinsalom marosimi ham bo‘lib o‘tdi. Gulsara asli Buxoroning Vobkent tumanidan. Toshkentdagi Vestminster litseyida tahsil olgan, so‘ng o‘qishni Janubiy Koreya poytaxti Seuldagi Xanyang universitetida davom ettirgan. Shu yerda to‘raqo‘rg‘onlik Dinmuhammad bilan tanishib, ahd-paymon qilishgan.

“Bu yerga kelin bo‘lib tushganimdan so‘ng mahallamiz boshdan-oyoq uzumzor ekanligini ko‘rib hayratga tushgandim. Men o‘qiydigan Seul katta shahar, poytaxt bo‘lganligi uchun doim odam gavjum, shovqin. Bizning xonadonda esa sokinlik va go‘zallik hukmron. O‘zim tug‘ilib-o‘sgan Buxoroda yerimiz sho‘r bo‘lgani sababli uzum yaxshi rivojlanmaydi, barakali hosil olish qiyin. Bu yerda esa hovlimiz ham, bog‘imiz ham uzumga burkangan. Shu sababli endi o‘zim ham uzum parvarishiga qiziqib qoldim. Qaynotam xomtok qilayotganlarida kuzatyapman, yordam beryapman”, — deydi kelin.

Xomtok hadisini olgan ayol

Shu mahallada yashovchi Sabohat opa Nazarova o‘zi ham xomtok bilan shug‘ullanadi deyishganida avvaliga ishonmadik, chunki bu ish asosan erkaklarning mashg‘uloti hisoblanadi. Bizning taajjubimizni ko‘rgan opa qo‘liga tokqaychi olib, xomtok qilishga kirishib ketdi. Yana chamasi 10 metr balandlikdagi so‘ritokka qo‘yilgan maxsus narvonga chiqib.

“Uzum parvarishlashga yoshligimdan qiziqaman. To‘g‘risi, xomtok qilsam asablarim ham joyiga tushadi, charchaganimni bilmayman. Ishonsangiz, shu paytgacha jiddiy bir kasal bo‘lmaganman, uzumzor men uchun eng yaxshi sanatoriy. Salkam 30 yil oldin toshloq ko‘chamizni ko‘kalamzorlashtirish uchun tok ko‘chatlari o‘tqazgandik. Astoydil parvarishimizdan keyin barpo bo‘lgan ishkomlar qo‘shnilarimizni g‘ayratini qo‘zidi, ular ham ko‘chaga uzum ko‘chatlari ekishdi. Bugun ko‘chamizning chiroyigina emas, olayotgan daromadimiz ham havas qilishga arzigulik. O‘tgan yili shuni ortidan Damas avtomobili ham xarid qildik”, — deydi opa.

Birinchi prezident sovg‘asi

Xo‘jand mahallasini ko‘pchilik bu yerda istiqomat qilgan mirishkor bog‘bon Abdujabbor ota Yusupov orqali yaxshi biladi. Chunki otaxon o‘z vaqtida Birinchi prezident Islom Karimov qo‘lidan avtomobil sovg‘asini olgan. Bu “Jiguli” hozirgacha Yusupovlar xonadonida tabarruk esdalik sifatida saqlanadi.

Hozir otaning ishlarini o‘g‘illari Komiljon Yusupov davom ettirmoqda. U 15 sotixli hovlisida serhosil uzum navlarini parvarishlamoqda, ko‘chatchilik esa uning sevimli mashg‘uloti. Bu yerga qo‘shni tuman va viloyatlardan ham xaridorlar kelib, tok qalamchalarini olib ketishadi.

Yusupovlar xonadonidagi pastakkina yog‘och so‘ritoklarda uzum g‘uj-g‘uj bo‘lib yotibdi. Qo‘lingni uzatsang bas, oftobda yaraqlab turgan va ta’mi benihoya totli uzumlarga ega chiqasan.

Komiljon aka yaxshi uzum yetishtirish uchun albatta baland va qimmatbaho so‘ritoklar shart emasligi, joy va imkoniyatdan kelib chiqib shunday sharoitda ham mo‘l hosil olish mumkinligini bizga batafsil tushuntirdi.

To‘raqo‘rg‘on tumanining “Xo‘jand” mahallasida shunday gaplar. Agar to‘y-to‘noq uchun mehmonlar maqtoviga sabab bo‘ladigan uzum xarid qilmoqchi yoki uyda parvarishlash uchun pand bermaydigan ko‘chat izlayotgan bo‘lsangiz, manzilda aslo adashmang. Mashhur asar qahramoni ta’biri bilan aytganda, “hali hech kim bu dargohdan noumid ketmagan”.