Bloomberg нашри ёқилғи нархлари ҳақида таҳлил эълон қилди. «Дарё» мақолани қисқача эътиборингизга ҳавола қилади.
6 июль куни нефтнинг глобал кўрсаткичи апрель ойидан бери биринчи марта бир баррель учун 100 доллардан пастга тушди. Бу бутун дунё бўйлаб сиёсатчилар, бизнес эгалари ва ҳайдовчиларнинг ёқилғи нархи юқори бўлган кунлар якунланаётганига умидини оширди.
Дунё ҳали бундай ҳолатда эмас.
Аслида, нефтга бўлган талаб ва таклифнинг асосий динамикаси йиллар бўлмасада, ойлаб давом этадиган юқори нархларни кўрсатади.
Ёқилғига бўлган талаб ҳануз ортиб бормоқда, чунки дунё COVID-19 блокировкасидан олдин тўхтаган жойидан давом этди.
Нефтьни ёқилғига айлантириш учун уни қайта ишлаш заводлари етишмаяпти.
12 июль куни бўлиб ўтган форумда Халқаро энергетика агентлиги (IEA) ижрочи директори Фотиҳ Бирол шундай деди:
Дунё чуқурлиги ва мураккаблиги нуқтаи назаридан ҳеч қачон бундай йирик энергетика инқирозига гувоҳ бўлмаган. Энг ёмони — бу бутун дунёга таъсир қилади.
Нефтьга глобал талаб
Нефтьнинг жаҳон иқтисодиёти ва сиёсатига таъсири жуда катта. Бу йил бензин нархининг 42 фоизга ошгани АҚШда инфляцияни кейинги авлоддаги энг юқори даражага олиб чиқди.
Ёқилғи нархининг юқорилиги Перудан Шри-Ланкагача бўлган мамлакатларда тартибсизликларни келтириб чиқармоқда.
Энг фундаментал даражада, дунё ҳозир ўзи учун зарур бўлган барча нефтни ишлаб чиқариш учун курашмоқда.
Бу пандемия талабни сўнгги ўн йилликлардаги энг паст даражага туширган ва хом нефть нархи кескин пастга тушган 2020 йилнинг баҳоридан анча фарқ қилади.
IEA маълумотларига кўра, келаси йили глобал нефть истеъмоли пандемиядан олдинги даражадан ошиб, 2 фоиздан кўпроқ ўсади.
Таъминотни ушлаб туриш қийин бўлади. Июнь ойида JPMorgan Chase & Cо жараённинг дахшатли сценарийини келтриди.
Бунда Россия миллионлаб баррель рус нефтини бозордан ушлаб қолади ва нефть нархи бир баррель учун 380 долларгача кўтарилади.
Гарчи мамлакат Хитой ва Ҳиндистонда тайёр харидорларни топган бўлса-да, Россиянинг умумий ишлаб чиқариши санскиялар ортидан кунига бир миллион баррелдан кўпроққа камайди.
Россиядан ташқарида ишлаб чиқариш истиқболлари анчагина мавҳум. Дунёдаги хом нефтнинг қарийб 40 фоизини ишлаб чиқарадиган ОПЕК ишлаб чиқариш мақсадларига эришишда қийналмоқда.
Май ойида ОПЕК+ (Нефть экспорт қилувчи давлатлар ташкилоти ва иттифоқчилари) умумий режадан кунига 2,7 миллион баррель кам нефть қазиб олди.
Кўпроқ нефть етказиб бериш умидлари ортиқча ишлаб чиқариш қувватига эга бўлган икки аъзога боғлиқ: Саудия Арабистони ва Бирлашган Араб Амирликлари.
АҚШ президенти Жо Байден иккала давлатни ҳам кўпроқ ҳаракат қилишга ундади.
Саудия Арабистонининг давлат нефть гиганти Арамcо кунига 12 миллион баррель нефть қазиб чиқариши мумкинлигини даъво қилмоқда.
БААга келсак, мамлакат Франция президенти Эммануэль Макронга G7 йиғилишида ишлаб чиқариш максимал даражада бўлганини айтган.
Американинг сланец саноати дунёни қутқаришга тайёр ёки тайёр эмаслиги ҳақида ҳеч қандай аломат йўқ.
Тўғри, Техас ва Ню-Мексиконинг улкан Перм ҳавзасида ишлаб чиқариш кўпаймоқда. Аммо АҚШнинг қолган нефть саноати тўхтаб қолди.
Мамлакатнинг умумий ишлаб чиқариши ҳали ҳам пандемиядан олдинги чўққисидан кунига 1 миллион баррель кам.
Кўпчилик нефть ишлаб чиқаришни хоҳламаяпти ҳам. Дунёдаги энг йирик бешта нефть компанияси жорий йилда нефтга 81,7 млрд доллар сармоя киритишни режалаштирмоқда, бу 2013 йилда сарфланган маблағнинг ярмини ташкил этади.
АҚШ сланец бурғуловчилари кўп йиллар давомида нақд пул йўқ бўлиб кетганидан сўнг харажатларни жиловлашга уринмоқда.
Европанинг йирик нефть компаниялари капитални нефтдан узоқлаштириб, камроқ углеродли энергияга йўналтирмоқда.
Бундан ташқари, тозалаш муаммоси ҳам мавжуд. Пандемия бир нечта эскирган, самарасиз нефтни қайта ишлаш заводларини бутунлай ёпишга мажбур қилди.
Нархлар нега пасайди?
Охирги ойда АҚШда нефть нархи 13 фоизга тушди. Айни пайтда бензин нархи атиги 6,5 фоизга пасайди.
Нархларнинг пасайишига сабаб иқтисодий таназзул камдан кам ҳолларда ёқилғига бўлган талабни келтириб чиқарди.
Пандемиядан келиб чиққан қисқаришдан ташқари, йирик пасайишнинг ягона замонавий мисоли глобал молиявий инқироздир. Одатда, бу вазиятда истеъмол шунчаки секинроқ кўпаяди.
Дунёдаги 20 миллион электромобиль нефтга бўлган умумий талабни камайтириш учун етарли эмас.
Citigroup компанияси яқинда рецессия ҳолатида нефтнинг бир баррели 65 долларгача тушиши мумкинлиги ҳақидаги эслатмани чоп этди.
Нефтьга бўлган талаб фақат «энг ёмон глобал рецессияларда» тушиши мумкин, деди банк.
Рецессия — вақтинчалик иқтисодий пасайиш даври бўлиб, бу даврда савдо ва аноат фаолияти қисқаради, одатда икки чоракда ялпи ички маҳсулотнинг пасайиши билан белгиланади.
Изоҳ (0)