Пашинян тинчликпарварларни жойлаштириш бўйича Путин билан музокаралар тафсилотларини маълум қилди
Арманистон бош вазири Никол Пашинян 19 ва 20 октябрь кунлари Россия президенти Владимир Путин билан бўлиб ўтган суҳбатлар бўйича ўз талқинини маълум қилди, деб ёзади «Коммерсантъ». Хусусан, унинг таъкидлашича, Россия президенти Шуша шаҳрини Озарбайжонга бериш имконсиз эканлигининг сабабларини тушунган. Аввалроқ Путин Арманистон қочоқларнинг Шушага қайтишида қандай хавф кўрганини тушунмаганлиги ҳақида айтган эди.
Шушани Озарбайжонга бериш масаласи музокараларнинг иккинчи куни, Владимир Путин Озарбайжон президенти Илҳом Алиев билан боғланганидан кейин кўтарилди, деди Пашинян. Арманистон бош вазири қайд этишича, тинчликпарварларни собиқ Тоғли Қорабоғ мухтор вилояти чегараси ва Лачин йўлаги бўйлаб жойлаштиришни таклиф қилган. Владимир Путин, Пашиняннинг сўзларига кўра, кейинроқ Озарбайжон томони Гадрутда ўз позицияларидан чекиниш нияти йўқлигини ва тинчликпарварларни туташиш чизиғи бўйлаб жойлаштирмоқчи эканлигини айтган.
«Шу тариқа, ярашув амри маҳол бўлиб қолди, чунки мен Гадрут масаласида рози бўлсам ҳам, Шушани Озарбайжонга бериш мумкинлигини тасаввур қила олмаслигимни айтдим. Россия президенти Шушага озарбайжонликларнинг қайтиб боришига қарши эканлигимга ҳайрон бўлди», — деб ёзди Пашинян Facebook’да. Никол Пашиняннинг сўзларига кўра, у ҳолда Шуша аҳолисининг аксариятини озарбайжонликлар ташкил қилган бўларди ва Степанакертга олиб борадиган йўлни улар назорат қилган бўларди.
«Мен ўз далилларимни келтирганимда, Владимир Путин бу мантиқли эканлигини айтди, аммо у баъзи нозик жиҳатлар ҳақида яхши хабардор этилмаган эди», — деб ёзди Пашинян.
Россия президенти Тоғли Қорабоғдаги ҳарбий низо октябрда тугаши мумкин бўлгани, лекин ўша пайтда Арманистон томони ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги таклифни қабул қилишдан бош тортгани ҳақида гапирган эди. Путиннинг сўзларига кўра, 19—20 октябрь кунлари у Озарбайжон президенти Илҳом Алиев ва Арманистон бош вазири Никол Пашинян билан телефон орқали суҳбатлашган. У Алиевни жанговар ҳаракатларни тўхтатиш мумкинлигига кўндира олган. Аммо Боку қочоқларнинг қайтарилишини, шу жумладан, Шуша шаҳрига қайтарилишини мажбурий шарт сифатида илгари сурган. «Арманистонлик шерикларимизнинг позицияси бу улар учун номақбул эканлигидан келиб чиққанлиги мен учун кутилмаган ҳолат бўлди. Бош вазир Пашинян эса бунда Арманистон ва Қорабоғ манфаатлари учун хавфни кўраётгани ҳақида менга очиқ айтди», — деди Россия президенти. Шу билан бирга, Путин бу хавф нимадан иборат бўлганлигини ҳалигача тушунмаслигини қўшимча қилди, чунки гап Қорабоғ ҳудудининг ушбу қисми устидан Арманистон назоратини сақлаб қолган ҳолда тинч фуқароларни қайтариш ҳақида борган эди.
Кейинроқ эса Путин тан олинмаган Тоғли Қорабоғнинг ҳудуди ва унга ёндош барча туманлар «халқаро ҳуқуқ нуқтаи назаридан» Озарбайжонга тегишли, чунки Арманистон ушбу ҳудудларнинг мустақиллигини тан олмаган, деган фикрни билдирди.
Эслатиб ўтамиз, Россия иштирокидаги музокаралар натижасига кўра, низо томонлари ўт очишни тўхтатишга қарор қилди. 10 ноябрга ўтар кечаси Арманистон бош вазири Никол Пашинян Озарбайжон ва Россия президентлари Илҳом Алиев ва Владимир Путин билан Тоғли Қорабоғда ўт очишни ва жанговар ҳаракатларни тўхтатиш тўғрисида келишув имзолади. Шундан сўнг Арманистонда ушбу битим сабаб норозилик намойишлари бошланди ва у икки ҳафтадан буён давом этмоқда. Битимга кўра, Озарбайжон минтақа ҳудудининг катта қисмини олган. Мухолифат Пашинян «хоинлик» шартнома имзолангани сабабли истеъфога чиқишини талаб қилмоқда.
