Сўнгги ойларда Ўзбекистонда «темир дафтар» атамаси жуда кўп тилга олиниб, фуқаролар орасида турлича талқин қилиняпти ва тушунмовчиликларни ҳам юзага келтирмоқда. Мамлакат тажрибасида янгилик бўлган ушбу тизим билан боғлиқ кўплаб саволларга Наманган шаҳрида ОАВ вакиллари иштирокида ўтказилган матбуот анжуманида Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги Ҳудудларни комплекс ривожлантириш Департаменти директори Воҳид Раҳимов жавоб берди. Бу ҳақда «Дарё» мухбири Миролим Исажонов хабар қилмоқда.
«Темир дафтар» ўзи нима?
Оилаларни камбағалликдан чиқаришга қаратилган «saxovat.argos.uz» электрон дастури «темир дафтар» дейилади. Мазкур дастурга ижтимоий аҳволи ҳамда турмуш шароити оғир бўлган, сектор раҳбарлари (туман ҳокими, туман прокурори, туман солиқ бўлими бошлиғи ва туман ИИБ бошлиғи) томонидан алоҳида назоратга олинган оилалар киритиб борилади.
Пандемия шароитида ижтимоий аҳволи ва турмуш шароити оғирлашган оилаларнинг бандлигини таъминлаш орқали уларга даромад манбаси яратишнинг «вақтинчалик тартиби»га асосан, «темир дафтар»га киритилган эҳтиёжманд оилаларнинг бандлигини таъминлаш ҳамда даромад манбасини яратиш чоралари кўрилади.
Қандай шаклларда ёрдам кўрсатилади?
- моддий ёрдам бериш;
- иш билан таъминлаш;
- тадбиркорликка йўналтириш.
Рўйхатга эҳтиёжманд оилаларнинг қандай тоифалари киритилади?
- оиланинг меҳнатга лаёқатсиз ногиронлари ва сурункали касалликка чалинганлар;
- якка-ялғиз кексалар, бевалар ва ўзгалар қарамоғига муҳтожлар;
- 5 ва ундан ортиқ фарзанди бор оилалар;
- карантин чоралари натижасида даромад манбасини йўқотганлар;
- ҳақиқатда эҳтиёжмандлар, ночор ва моддий кўмакка муҳтожлар.
«Темир дафтар» қандай шакллантирилади?
Рўйхатни шакллантиришда сектор раҳбари, туман халқ депутатлари кенгаши вакили ва маҳалла оқсоқоли биргаликда уйма-уй юриб, оилаларнинг моддий ва турмуш шароитини ҳар томонлама ўрганади. Умумий хулоса асосида тузилган рўйхат туман халқ депутатлари кенгаши муҳокамасига қўйилади. Кенгаш тасдиғидан ўтган оилалар ҳақидаги барча маълумотлар сектор котиби томонидан «saxovat.argos.uz» электрон базасига рақамли имзо калити орқали киритилади.
Агар фуқаро юқорида санаб ўтилган мезонларга тўғри келса, лекин «темир дафтар»га киритилмаган бўлса, ўзи истиқомат қилиб турган маҳалла фуқаролар йиғини ёки сектор раҳбарига мурожаат қилиши керак бўлади. Фуқаронинг ҳолати баҳоланади ва уни рўйхатга киритиш бўйича керакли чоралар кўрилади.
Рўйхатдан қандай тартибда чиқарилади?
«Темир дафтар»ни юритиш бўйича вақтинча белгиланган тартибга кўра, фуқаронинг бу рўйхатда бўлиш муддатига аниқ чегара мавжуд эмас. Ёрдамга муҳтож бўлган фуқаролар аниқланиб, «темир дафтар»га киритилгач, улар билан индивидуал ишлаш йўлга қўйилади. Меҳнатга лаёқатли бўлган фуқаролар ишга жойлаштирилиб, бандлиги таъминланади ёки ўз-ўзини банд қилиш орқали уларнинг даромадини оширишга эришилади. Шундан сўнг фуқаронинг аризаси ва ишчи гуруҳнинг тавсияси асосида бу фуқарони рўйхатдан чиқариш халқ депутатлари туман (шаҳар) кенгаши қарори асосида ҳал қилинади.
Оила «темир дафтар»дан чиққанидан кейин ҳам бир неча йил маҳалла ва ҳокимлик назоратида бўлади. Мақсад — рўйхатдан чиқарилган оилаларни яна камбағалликка қайтмаслигининг олдини олиш.
«Темир дафтар»дан чиқариш ва уларнинг ўрнига янги оилаларни киритиш бўйича маълумотлар кунлик янгилаб борилади.
