«Колумбия инқилобий қуролли кучлари» (FARC) деб номланган исёнчи гуруҳ жангарилари томонидан олти ярим йил давомида ғайриинсоний шароитларда ушлаб турилган машҳур сиёсатчи Ингрид Бетанкур ўз биографик китобини «Ҳатто сукут ҳам қачондир тугайди» деб номлаган эди. У Колумбуия армиясининг махсус операцияси давомида озод қилинган эди. «Дарё» бу аёлнинг асир тушиши ва қутқариб олиниши билан боғлиқ ажойиб воқеалар ҳақида ҳикоя қилади.
Француз фуқаролигига эга бўлган колумбиялик аёл Ингрид Бетанкур 2008 йилда жангарилар қўлидан озод этилганидан кейинги икки йил ичида биринчи марта тилга киради. У ўзининг жангарилар билан муносабатлари, йиллар давомида бошдан кечирган психологик ва жинсий зўравонликлари, Колумбия ўрмонларидаги асирликда кечирган ҳаёти ҳақида китоб ёзади ва унда барча жараёнлар ҳақида батафсил сўзлайди.
Ингрид Бетанкур ким?
Қаҳрамонимиз 1961 йил 25 декабрда ЮНЕСКОнинг Франциядаги вакили бўлган дипломат ва Колумбия гўзали танловининг ғолиби бўлган модель оиласида туғилган.Боготадаги француз лицейини битиргач, Париждаги сиёсий фанлар институтига ўқишга киради. 1980 йилда Ингрид француз дипломати Фабрис Деллоэ билан учраша бошлайди. Тез орада улар турмуш қуради. Фабриснинг биринчи никоҳидан ўғли бор эди, Ингрид унга яна иккита фарзанд ҳадя қилади. Шунга қарамай, эр-хотин тез орада ажралади. Ажралишдан сўнг Ингрид ўз фарзандлари билан Колумбияга қайтади, аммо Франция фуқаролигини сақлаб қолади. Иккинчи марта у 1997 йилда Колумбияда турмушга чиқади.
1990 йилдан бошлаб Ингрид Бетанкур Колумбиянинг Молия вазирлигида ишлай бошлайди ва 1994 йилда Колумбия парламентининг депутати бўлади. У Либерал партиянинг фаол аъзоларидан бири эди, аммо коррупцияга ботган президент Эрнесто Сампер режимига қарши норозилик сифатида партияни тарк этади, шундан сўнг у «Яшил кислород» экологик ҳаракатини яратади ва унга раҳбарлик қила бошлайди.
1998 йил июль ойида Бетанкурнинг партияси энг кўп мустақил номзодлар билан Сенат сайловларида ғолиб чиқади. 2002 йилда у Колумбия президентлиги учун курашади.
Ўғирланиш
2002 йилдаги президентликка сайлов кампанияси доирасида Колумбия жанубига қилган сафари чоғида Ингрид Бетанкур террорчилар томонидан ўғирлаб кетилган. У билан бирга яна 14 киши асирга олинган. Бетанкур асирликдан қочиб қутулмоқчи бўлганида жангарилар уни ушлаб олади, бўйнидан дарахтга боғлаб қўйиб, кўп кунлар давомида азоб беради, шафқатсизларча калтаклайди.«Мени ўғирладилар ва даҳшатли азобларни бошимга солишди. Аммо мен омон қолишга ҳаракат қилдим», — деб ёзади Ингрид Бетанкур ўз китобида. «Бизни (гаровга олинганларни) энг ёмон жазога ҳукм қилишди, хусусан, азобларимиз қачон тугашини билмаслик энг оғир жазо эди». Бу йиллар давомида Бетанкурга ўзини йўқотиб қўймасликка нима ёрдам берди? «Луғат, китоблар ва Инжил», деб жавоб беради собиқ асира.
Озодлик ва яширин қирралар
2008 йил 2 июль куни ярим тунда Ингрид Бетанкур ҳукумат кучлари ва французларнинг «Шаҳ» деб номланган махсус операцияси натижасида тутқунликдан озод қилинди. Озод қилинганидан кейин ўтказилган матбуот анжуманларида Бетанкур FARC жангарилари уни қандай шароитда ушлаб тургани, шунингдек, яна сиёсий ҳаётда қатнашишни давом эттириш-эттирмаслиги тўғрисида гапиришдан бош тортди.
Франция ва шахсан ўша пайтдаги президент Николя Саркози Бетанкур ва у билан бирга қўлга олинган 14 кишини озод қилиш учун кўп ҳаракатларни амалга оширди. Озод бўлганидан сўнг Ингрид Бетанкурни Францияга ҳақиқий қаҳрамон ва ҳатто авлиё сифатида олиб келишди. Бетанкур республика президентидан Франциядаги энг юқори мукофот — «Фахрий легион» орденини олди. Лекин қайси хизматлари учун? — дея эҳтиёткорлик билан савол бера бошлади француз матбуоти.
Бироқ Ингрид Бетанкур билан бирга асирликда бўлган шериклари дунё матбуотига кўплаб интервьюлар беришни бошлаганидан сўнг жафокаш аёл образи йўқолиб, дунё бўйлаб Бетанкурнинг янги қиёфаси пайдо бўлди. «Мутакаббир, худбин, у ҳеч қачон илтимос қилмаган, у фақат буйруқ берган ва шу билан бирга жангариларга бошқа гаровга олинганлар ҳақида маълумотлар берган», — дейди Бетанкур билар бирга асирликда бўлган инсонлардан бири.
Компенсация можароси
2010 йилнинг июль ойида Ингрид Бетанкур ғийбатлар ва танқид оловига яна ўтин ташлади. У Колумбия ҳукуматидан жангарилар қўлида бўлган йиллар давомида унга етказилган маънавий зарарни қоплашни талаб қилган. Ингриднинг айтишича, ўғирланган куни улар тегишли ҳимоя билан таъминланмаган. Олти йиллик азоб-уқубатларнинг ҳар бир йилини Бетанкур бир миллион долларга баҳолаган.Бироқ Колумбия расмийлари собиқ гаровга олинган шахсларнинг даъволарини қондирмади, Бетанкурни хавф ҳақида огоҳлантиришларига қарамай, у ҳамма масъулиятни ўз зиммасига олиб, ўша пайтда тинч бўлмаган мамлакат жанубига боришга ўзи қарор қилган. Колумбия Мудофаа вазирлиги ўзининг расмий баёнотида, товон пули тўлаш тўғрисидаги талаб расмийлар томонидан тушунилмаганини таъкидлайди. «Қуролли Кучлар гаровга олинганларни озод қилиш учун ўз ҳаётларини хавф остига қўйишди ва ушбу операцияни Бетанкурнинг ўзи идеал деб таърифлаган эди», — дейилади баёнотда.
Ўз китобида ҳам Бетанкур Колумбия ва Франциядаги обрўсига яна бир зарба бўлган компенсация масаласини қайта кўтарган. Унинг ёзишича, қонунга биноан террорчиларнинг қурбонлари маънавий зарар учун товон пули олади ва у ҳам шунчаки ўз ҳуқуқидан фойдаланмоқчи эди.
Бугун у қаерда?
Бугунги кунда Ингрид Бетанкур катта сиёсат саҳнасидан кетган, у Оксфорд университетида теология бўйича докторлик диссертациясини ёқлаб, турли-туман анжуман ва конференцияларда мотивацион нутқлар билан қатнашиб келмоқда. Тарихан, аслида, нима бўлган тақдирда ҳам олти йил давомида жангарилар қўлида асирликда бўлиб, ўзини йўқотмаган аёлнинг бошқа шундай ҳолга тушган инсонларга ҳам ёрдам бериб яшаётгани таҳсинга сазовор.Нурбек Алимов тайёрлади.
Изоҳ (0)