Бортида икки астронавт — Дуглас Хёрли ва Роберт Бенкен бўлган Crew Dragon кемаси 30 май куни (Тошкент вақти билан 31 майга ўтар кечаси) Флоридадаги Кеннеди космик марказидаги майдончадан муваффақиятли старт олди. Парвоз иккинчи уринишда амалга оширилди — 27 май куни стартга 16 дақиқа қолганида парвоз ноқулай об-ҳаво шароити туфайли қолдирилган эди. Стартдан 12 дақиқа ўтиб Crew Dragon паст орбитага чиқди, деб ёзади Meduza. SpaceX компанияси томонидан ишлаб чиқилган кемани Falcon 9 элтувчи ракетаси фазога олиб чиқди. Унинг биринчи босқичи Атлантика океанидаги платформага қўндирилди.
Фото: Associated Press
Crew Dragon орбитада тахминан 19 соат бўлади. Бу вақт ичида у Халқаро космик станция (ХКС)га яқинлашиш учун ўз йўналишини тўғрилаб олади (дастлабки вақтда кеманинг орбитаси станция орбитасига нисбатан пастроқ бўлади). Стартдан то капсуланинг станция билан бирикувига қадар бир суткага яқин вақт ўтади. ХКС билан бирикув автоматик тартибда ўтиши кўзда тутилган. Парвоз вақтида Dragon экипажи астронавтлар қачондир учувчисиз режимдан воз кечишига тўғри келиб қолса (масалан, кўзда тутилмаган фавқулодда ҳолатлар юз берганида), қандай ҳаракат қилиши кераклигини текшириб олиш мақсадида қўл бошқарувини ҳам ишлатиб кўради.
Астронавтлар ХКСда қанча вақт бўлишини NASA кейинроқ белгилайди. Dragon орбитада тўрт ойдан ортиқ қололмайди — унинг қуёш панеллари фазода узоқ қолиш оқибатида ишдан чиқиши мумкин. Қайтиш вақтида ҳам кема ХКСдан автоматик равишда узиалди. Crew Dragon Флорида соҳиллари яқинида сувга қўнади, астронавтларни бу ерда SpaceX компанияси кемаси кутиб олиб, Кеннеди номидаги космик марказга олиб кетади.
SpaceX учун бу фазогир иштирокида космосга амалга оширилган илк парвоздир. Тарихда илк бор бундай жараён хусусий компания томонидан амалга оширилди. NASA агентлиги ва SpaceX компанияси Dragon космик юк кемасининг бошқариладиган версиясини яратиш учун 2014 йили қиймати 2,6 миллиард долларлик шартнома имзолаган эди. SpaceX бошқариладиган парвозларни 2017 йилдан бошлаши кутилган эди, бироқ Falcon элтувчи ракетасининг бир неча аварияларидан сўнг компаниянинг барча рухсатномаларни олиши бир неча бор ортга сурдирилган эди.
Dragon’нинг кейинги бошқариладиган парвози 2020 йил кузига режалаштирилган. Бу сафар экипаж тўрт кишидан иборат бўлади. ХКСга NASA астронавтлари Шеннон Уокер, Майкл Хопкинс ва Виктор Гловер, шунингдек, япониялик астронавт Соити Ногучи йўл олади.
АҚШ учун бу 2011 йили Space Shuttle дастури тугатилганидан сўнг мамлакатнинг ўз кемасида амалга оширилган илк бошқариладиган космик парвоздир. Crew Dragon капсуласи одамларни ХКСга Россиянинг «Союз» кемаларида юборишдан воз кечиш учун ҳам NASA’га керак — 2011 йили шатллар дастури ёпилганидан бери ҳозиргача ХКСга одамларни олиб чиқишнинг бошқа йўл йўқ эди. NASA бош назоратчисининг ҳисоб-китобларига кўра, 2019 йили «Союз»да ҳар парвозда астронавт учун битта жой нархи 86 миллион долларга тенг бўлган, Dragon’даги битта парвоз эса экипажнинг ҳар бир аъзоси учун 55 миллион долларга тушади.
NASA раҳбари Жим Брайденстайн парвоздан сўнг космик дастурни қўллаб-қувватлаётгани учун АҚШ президенти Дональд Трампга миннатдорчилик билдирди.
NASA тижорий ҳамкорлик доирасида SpaceX’ни Ой дастурига ҳам жалб этиш ниятида. SpaceX бунинг учун Starship кемаси устида иш олиб бормоқда — ҳозирги тахминларга кўра, бу кема 2024 йилда одамларни Ойга етказиши мумкин бўлади.
