Таҳририятимизга Андижон вилоятидан келган навбатдаги мурожаат эгалари Избоскан туман деҳқон бозорида савдо қилувчи бир гуруҳ юртдошларимиз бўлди. Уларнинг бизга йўллаган хатида ёзилишича, замонавий расталар ва супермаркет бунёд этиш мақсадида 2011–2013 йилларда тадбиркорларнинг шахсий маблағлари эвазига қурилган замонавий савдо дўконлари ва расталари бузилмоқда. Бу эса рўзғор ташвишида кунини ушбу бозорда ўтказиб, тирикчилик қилаётган юзлаб кишиларда норозилик кайфиятини уйғотган. «Дарё» мухбири мазкур ҳолат юзасидан журналистик суриштирув олиб бориш учун ушбу туманда бўлди.
«Супермаркет керак эмас»
Ушбу вазиятга аниқлик киритиш мақсадида туман деҳқон бозори дарвозасидан хатлар эканмиз, чиндан расталарнинг бузилаётганига кўзимиз тушди.
Бизга мурожаат қилган сотувчиларга қўшилиб, яна кўплаб шу ерда меҳнат қилиб, қозон тебратаётган избосканликлар ҳам кўнглидаги гапларни айтди.
— Мазкур савдо дўконларининг бирида оилавий фаолият юритамиз. Янги қурилиш жараёнига қаршилигимизнинг сабаби шуки, 2011–2013 йилларда чала қуриб битказилган мазкур дўкон ва расталар биз тадбиркорларнинг ўз маблағи эвазига бунёд этилган. Барчамиз ёнимиздан миллион–миллион пулни ўртада йиғганмиз. Давлат бюджетидан бир сўм ҳам ишлатилмаган. 2017 йили яна шахсий маблағларимиздан асфальт қилдирдик. Агар бу ерлар эски, яроқсиз ҳолатда бўлганида жон деб бунёдкорлик ишларидан қувонардик. Қурилишига ҳеч қанча вақт бўлмаган раста ва дўконларни бузишларини кўриб, меҳнатимизга ачиняпмиз. Биз ҳам пулни ердан супуриб олмаймиз. Харидор кўнглига йўл топиб, унинг пулини ҳалоллаб олишни фақатгина савдогарлар билади холос. Агар бозор қурилиши давлат дастурига киритилган бўлса, супермаркетни иккита қаровсиз ётган буюм бозорига қуришсин. Ўзи бизга супермаркет керак эмас. Туман марказидаги «Макро» дўконига жуда кам аҳоли киради. Негаки, избосканликлар шарқона бозорда савдолашишга ўрганишган. Кимдир бир қоп картошка кўтариб келади, яна биров ярим қоп пиёз сотиб кетади. Томорқаси бор инсон халқни ҳам, ўзининг ҳам ризқини шу расталардаги савдоси орқали топади. Бу ерда супермаркет қурилса, деҳқонларнинг савдоси тўхтайди. Буни наҳотки раҳбарлар тушунмаса?! — дейди Дилфуза Тошбоева.
«Ваъдаларига ишонмаяпмиз»
— Кўриб турганингиздек расталарни бузиш ишлари айни авжида. Бу бир ҳафта олдин бошланган. Бузилишдан аввал вилоят ва туман ҳокимлари келиб, биз савдогарлар билан суҳбатлашишди. Банкдан кредит олган тадбиркорлар қурилиш даврида банкка тўлолмайдиган қарзларини музлатишда ёрдам беришларини, халқни албатта, рози қилишларини таъкидлашди. Аммо бунга биз ишонмаяпмиз. «Hamkorbank»нинг вилоят филиалидан кўпчилик кредит олган. Банк ходимлари ойлик тўловларимизни музлатиб бўлмаслигини ва қарзларни вақтида узишимизни айтишди.Мен 2015 йилда 20 минг долларга озиқ-овқат дўкони сотиб олганман. Уч йил оилавий фаолият юритгач, ўтган йили ёнимиздаги тадбиркорларга ижарага бердик. Айни пайтда у ерда тўрт нафар ишчи ишлаяпти. Биз ва яна 15 нафар тадбиркорнинг дўкони жойлашган икки қаватдан иборат 2-блок янги тушаётган расталар ҳамда супермаркет олдини очиб туриш учун бузиларкан. Тадбиркорлар аста-секин бошқа блокларнинг ҳам бузилишидан хавотирда. Бизга янги раста ва супермаркетнинг орқасидан жой беришларига қаршимиз. У ерларда савдо юришмайди. Савдоларимиз энди яхшиланиб, одамлар ҳам кўникишни бошлаган бир пайтда Президент қарорини рўкач қилиб, қурилишни амалга оширишаётгани юзлаб бозорчилар дилини оғритяпти. 15 йил ичида туманимиз марказининг ўзида 3 та бозор қуриб, бузилди. Охирги икки йил давомида қурилган иккита буюм бозори ҳозир бўм-бўш, ахлатхонага айланган. Ишонмасангиз, бориб кўринг. Гувоҳи бўлганингиздек, учинчиси ҳам барбод бўляпти. Йилдан йилга тадбиркорлар сони камайиб боряпти. Савдогар хотин-қизлар ҳам бирма-бир чет элга иш излаб чиқиб кетишяпти, — Кимёхон Қозоқова.
«Сарсон юришдан чарчадик»
— Ҳозир 60 ёшдаман. Эсимни таниганимдан бери бозордан ризқимни топиб, савдогарлик билан шуғулланаман. Айни пайтда оилам билан зираворлар сотамиз. Уч йил олдин қурилган янги расталарда тинчгина савдо қилаётгандик. Бозорчилар билан келишиб, ўртада йиққан маблағимизга қурилган растлар, асфальтларга ичимиз ачишяпти. Бозор янги бўлса, уни бузиб, ўрнига яна янги қуришдан нима фойда? Давлат маблағини бошқа муаммоларга сарфлашсин. Сарсон-саргардон юришдан чарчадик, — деди Манзурахон Юсупова.
«Президент қарорини ўқидик, аммо...»
— Янги раста ва супермаркетни бизнинг савдо дўконларимизни бузмасдан ҳам қуришса бўладику. Туман аҳолиси энди деҳқон бозорига ёлчиганди. Бунёд этилганига 3–4 йил бўлган мазкур бозорга катта маблағ сарфлаганмиз. Президент қарорини ҳам қайта-қайта ўқиб чиқдик. Аммо замонавий бозорлар бузилсин деган жумлага кўзимиз тушмади. Қўлимда ўртача 8 нафар ишчи бор. Уларнинг ҳар бирига 500–600 минг сўмдан маош бераман. Банкка икки миллон атрофида кредит қарзи тўлайман. Бизни ўйлайдиганлар ҳам борми ўзи? — деди тадбиркор Маҳаммаджон Аҳмедов.
«Ҳеч кимни норози қилмаймиз»
— Бу ердаги фаолиятимни бошлаганимга икки йилча бўлди. Мен растама-раста юриб, ҳар бир сотувчи билан мазкур жараён ҳақида суҳбатлашиб, тушунтириш ишларини олиб борганман. 2-блок қисмининг 1-қаватидаги савдо дўконларининг эгалари бўлган 16 нафар тадбиркорга ҳам ҳолатни ётиғи билан тушунтирганман. Уларнинг дўконлари янги бунёд этилаётган ички томондаги дўконларга кўчиб ўтишганидан кейин бузилади. Бозор қурилиши вақтида банкка тўлолмаган кредит қарзларини музлатишда ҳам ёрдам беришга ҳаракат қиламиз. Олдин 432 та раста бўлган бўлса, унда ўртача 90–120 нафар сотувчи савдо қиларди. Қолган расталар бекор ётарди. Янги лойиҳа режасига кўра, 150 та раста ва замонавий супермаркет қурилади. Бошқа блоклар бузилмайди. Туман ва вилоят раҳбарларининг ўзлари ҳам бозорга келиб, бу гапларни айтган. Ҳеч кимни норози қилмаймиз, — деди «Избоскан деҳқон бозори» МЧЖ раиси Улуғбек Ҳусанов.
«Тадбиркорларга янги савдо дўконларини бериш назоратга олинади»
Суриштирув давомида ушбу ҳолат юзасидан Избоскан тумани ҳокимининг қурилиш ишлари бўйича ўринбосари Илҳомжон Солиевнинг ҳам фикрларига қулоқ тутдик:— Ўзбекистон Президентининг 2017 йил 27 мартдаги «2017–2019 йиллар даврида деҳқон бозорларини реконструкция қилиш ва уларнинг ҳудудида замонавий савдо мажмуалари қуриш дастурини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори, Андижон вилояти ҳокимининг 2017 йил 3 апрелдаги 173-Қ сонли ҳамда Избоскан тумани ҳокимининг 2017 йил 8 апрелдаги 550-Қ сонли қарорларига асосан Избоскан деҳқон бозори ҳудудида 3-типдаги замонавий савдо мажмуаси қурилиши белгиланган.
Избоскан деҳқон бозори ҳудудида 3-типдаги замонавий савдо мажмуаси қурилиши учун «Андижонфуқаролойиҳа» МЧЖ томонидан лойиҳа ҳужжатлари тайёрланиб чиқилди. Тайёрланган ва тасдиқланган лойиҳага асосан деҳқон бозорига қарашли савдо расталари ҳамда 2-блок қисмидаги 2 қаватли 1-қавати 16 нафар тадбиркорларга тегишли бўлган савдо дўкони ҳамда 2-қавати бозор маъмурияти жойлашган бино бузилиши кўзда тутилган.
Избоскан туман ҳокимининг 2019 йил 28 мартдаги «Избоскан» деҳқон бозорини қайта реконструкция қилиш тўғрисида»ги 708-Қ сонли қарори қабул қилинган. Лойиҳани амалга ошириш учун тумандаги салоҳиятли тадбиркорлар орасидан танлаб олинган ташаббускор «Янгиқишлоқ» МЧЖ раҳбари Тўланов Шаҳбозбек билан Ўзбекистон Ташқи иқтисодий фаолият Миллий банки ҳузуридаги бозорлар қурилиш Дирексияси «NBU BUNYODKOR INVEST» МЧЖ ўртасида шартномалар имзоланган. Лойиҳани ишга туширилиши олдидан бузилиши белгиланган савдо дўконлари Ўзбекистон Президентининг 2006 йил 29 майдаги 97-сонли қарорига асосан ташаббускор «Янгиқишлоқ» МЧЖ раҳбари Тўланов Шаҳбозбек томонидан қопланганидан сўнг, яъни ушбу деҳқон бозори ҳудудидан янги савдо дўкони қуриб тадбиркорларга топширилганидан кейин амалга оширилиши Избоскан тумани ҳокимлиги томонидан назоратга олинади.
Биз шундан сўнг юқоридаги тадбиркорларнинг айримлари ўз фикрларида таъкидлаб ўтган туман деҳқон бозори атрофидаги бўш ётган савдо мажмуаларини кўздан кечирдик. Уларнинг ачинарли ва қаровсиз ҳолати кишини таажжубга солади.
Тадбиркорлар мурожаати бўйича икки томоннинг ҳам фикрларини тинглаб, эътиборингизга ҳавола этмоқдамиз. Хулоса чиқариш эса ҳар кимнинг ихтиёрида.
Изоҳ (0)