Билимларни баҳолаш масаласига икки хил нуқтаи назардан ёндашиш керак. Бу ҳақда «Дарё» колумнисти, «Буюк Келажак» экспертлар кенгаши аъзоси, Жанубий Кореянинг Пусан чет тиллар университети профессори Азамат Акбаров ўз фикрларини айтиб ўтади.
Биринчидан, ўқитувчининг баҳоси ўқувчига у яна ниманинг устидан ишлаши лозимлиги ҳақида маълумот бериши керак. Биз ўқитувчиларни ўқувчилар билан икки томонлама мулоқотни ўрнатишга ўргатишимиз керак. Шунчаки уч ёки шунчаки қуруқ беш баҳо қўйилмаслиги керак. Ўқувчи нимага эришганини ва яна нималар устида ишлаши лозимлигини билиши керак. Баҳолаш тизими ота-оналар учун ҳам тушунарли бўлиши керак.
Иккинчидан, фақат билимларгина баҳоланиши керак эмас. Биз ўқувчи билишини, тушунишини, ўз билимларини қўллай, таҳлил қила олишини, умумлаштира олишини ва ўз хулосаларини чиқара олишини тушуниб етишимиз керак. Шу сабабдан ўқитувчилар учун вазифалар, машқлар ва саволларни тузиш энг мушкул масала ҳисобланади. Баъзи дарслик китобларда матндан кейин савол берилган, матн ичида эса жавоб аллақачон бор. Бу ўқувчиларга фақат билишни ўргатади, бизнинг вазифамиз эса улар билимларни тушунишлари ва қўллай билишларига эришишдан иборат.
Ҳар бир умумтаълим мактабида янги баҳолаш тизими бўйича координаторлар тайёрлаш лозим. Фан ўқитувчиларини вазифалар тузишга ўргатиш курсларини ташкил қилишимиз керак, мактаблар тизим-методик комплекслар яратишлари ва бу комплексларга педагоглар томонидан тузилган вазифалар жўнатилиб туриши лозим.
Асосий вазифа ўқувчида қониқарсиз баҳони тўғрилаш имкони бўлиши керак, яъни 2, 3, 4 ва 5 баҳолар олгач, чорак охирида ўртача уч баҳо билан қолмасин. Ўқувчида доимо ўз баҳосини яхшилаш имкони бўлиши керак.
Мактаб дарсликларидаги камчиликлар
Мактаб ўқувчилари учун тайёрланган дарслик китобларида камчиликлар мавжуд ва уларга тегишли ўзгартиришлар киритиб, нуқсонлар бартараф қилиниши лозим. Дарслик китоби болаларга таълим бериш воситаларининг биттаси холос. Янги стандартлар жорий қилинганда, ўқитувчи кадрларни, экспертларни ва муаллифларнии алоҳида тайёрлаш ишлари бошланади. Шу сабабдан муаллифлар бир кундаёқ ўзгариб қолишларининг имкони бўлмайди албатта. Муайян камчиликлар борлиги аён. Дарслик китобларини жамоатчилик текшируви, ўқиши ишларини амалга ошириш лозим. Барча хоҳловчилар бу лойиҳага қатнашишлари мумкин.
Фуқароларимиз мактаб дарсликларини жамоатчилик текширувида қатнашишлари лозим. Дарслик китоби тарқатиш учун оммавий нашрга топширилишидан олдин, жамоатчилик ўқиб чиқиши ўтказилиши лозим. Бу амалиётнинг асосий мақсади — таълим сифатини оширишдан иборат. Мен таълим сифати паст ёки бўш деб айтмаяпман. Муддао таълимнинг замонавий талабларга жавоб бера олишида. Ўрта мактаб таълими даражасида таълимни замонавий ҳолатгача кўтаришимиз керак. Масалан, консептуал таълим асосида тузилган Финляндия таълим тизими ҳақида ижобий маълумотлардан кўпчилик хабардор. Steam-ўқитиш деб номланган тизим, яъни математика, информатика, кимё, физика ва биологияни каби фанларнинг ҳаммасини интеграция қилиш (бирлаштириш) усули мавжуд. Шунинг ҳисобидан қайси бир йўллар билан болаларга қўйиладиган юкни камайтиришга эришиш мумкин. Фанлар бир-бирларини такрорламасдан, балки болаларни ривожлантиришига эришиш керак.
Касб-техник ва олий таълимда мутахассислар тайёрлаш меҳнат бозори талаблари асосида, яъни бугунги кунда қанақа мутахассислар кераклигини ҳисобга олган ҳолда олиб борилиши керак. Биз мутахассисларнинг кўникма-малакалари фақат когнитив бўлиши етарли эмаслигини англаб етишимиз керак. Биз юқори тартибдаги кўникмалар: таҳлил, синтез, хулосалар чиқариш қобилияти, қизиқувчанлик ҳақида фикрлашимиз керак. Ўқув дастурлари бир кунда тайёр бўлади деган саволга жавоб қониқарсиз бўлади. Биз аста-секин ўқув дастурларини қайта кўриб чиқиб ва ўқитувчи кадрлар тайёрлашимиз зарур бўлган муайян ўтиш даври бўлади.
Ўрта мактаб, лицейлар ва олий ўқув юртлари дастурларида ўзгаришлар киритилиши
Таълим замонавий талабларга жавоб бериши керак. Сенат раисининг сўнгги мурожаатномасида ўқув дастурларини замонавий даражага кўтариш масаласи таъкидлаб ўтилди. Замонавий даражага олиб келишни ўрта мактаб даражасида қарашимиз керак — масалан, консептуал таълимга асосланган Финландия таълим тизими машҳур. Steam-таълим, стрим-таълим турлари мавжуд. Яъни математика, информатика, кимё, физика ва биология каби фанларнинг ҳаммасини интеграция қилиш (бирлаштириш) усули мавжуд — шунинг ҳисобидан қайси бир йўллар билан болаларга қўйиладиган юкни камайтиришга эришиш мумкин.
Касбий-техник ва олий таълимда мавжуд анъаналар ҳақида гап кетса, бу ерда мутахассислар тайёрлаш меҳнат бозори талабларини ҳисобга олган ҳолда олиб борилишига урғу бериш лозим. Касбий-техник ва олий таълим шароитида, бугунги кунда мутахассислар тайёрлаш меҳнат бозори шароитларини ҳисобга олган ҳолда олиб борилиши лозим.
Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назарига мос келмаслиги мумкин.
Изоҳ (0)