«Халқ сўзи» Рамазон ойида пул топишга эмас, савоб олишга улгуриб қолишга чақирувчи мақолани эълон қилди. Уни тўлиғича келтириб ўтамиз.
«Шафтолини димлаб, тезроқ пиширмасам бўлмайди. Рамазон кунларидан фойдаланиб қолиш керак. Озроқ каллани ишлатса, бунақа пайтда бир туп шафтолидан бир қоп пул қилиб олса бўлади...»
Қибрайлик кекса боғбон Ғайрат бобо Сулаймонов эндигина ранг кираётган шафтолисини хом-хатала узаётган қўшнисининг бу гапидан ёқа ушлади...
Рамазон — меҳр-шафқат, саховат ва мурувват ойи. Бутун дунёда мусулмонлар моҳи Рамазон кунларида моддий эмас, маънавий фойда топишни ўйлайдилар. Бир-бирларига имкон қадар кўпроқ эҳтиром, меҳр-мурувват кўрсатишга шошадилар. Шу мақсадда йирик-йирик компаниялар махсус акциялар ташкил этиб, ўз маҳсулотларини арзон нархларда сотадилар, ҳадялар улашадилар, озиқ-овқат товарларини эҳсон сифатида бепул тарқатадилар.
Бу ишларни холис ниятда, савоб умидида, Аллоҳнинг розилиги учун қиладилар. Негаки, улар бу мукаррам ойда қилинган ҳар бир эзгу ишнинг мукофоти бир неча карра улуғ бўлишини яхши биладилар...
Бугунги ғанимат кунларда биз бозорларимизда, йирик савдо марказларида ана шундай саховатларга гувоҳмизми? Очиғи, бу саволга ҳар жойда ҳам бирдек ижобий жавоб топиш анча мушкул...
Қайтага Чирчиқ шаҳридаги деҳқон, Тошкент шаҳридаги «Ширин» бозорларида гуруч, гўшт маҳсулотлари қимматлашди. Тўғри, баҳор бошланиши билан тухум нархи бир озгина арзонлашгандек бўлди, лекин чаққон савдогарлар Рамазон кунлари тухумга эҳтиёж кўпайганини сездилар чоғи, етти хазинанинг бири бўлган беозор жонзотлар айни тухумлайдиган шу кунларда бу неъматнинг ҳам тушумини кўпайтиришга тушиб қолдилар...
Қулупнай-ку, майли, мавсуми ўтиб бораяпти, бироқ кундан-кун пишиб-етилаётганига қарамай, гилос, ўрик, олма, шафтоли нархи ошса, ошяптики, арзонлашмаяпти.
«Бобурнома»да «Қовун маҳалида полиз бошида қовун сотмоқ расм эмас...», дейилади. Негаки, полиз бошига келган одам меҳмон-да. Меҳмон эса атойи Худо. Буни эслашдан муддао шуки, бозорларимиз-ку, майли, бир ёлғонга ўн ёлғонни қўшмаса куни ўтмайдиган олибсотарлар қўлида. Лекин дала бошига борган харидорга «Олаверинг, бизники деҳқончилик», дейдиган олиҳиммат танти деҳқонлар қолганми? Қулупнай мавсумида катта йўл ёқаларидан ўтсангиз, шундоқ эгатдан териб чиқиб сотилаётган меванинг нархи бозордагидан ўтса ўтдики, асло кам бўлмади...
Дарвоқе, гап бозордаги олибсотарлар устида бораётганди. Лавҳамизнинг бу қисмига бемалол «Деҳқон бозори: тонготар соат бешда...» деб сарлавҳа қўйсак ҳам бўлаверади. Шу вақтда бозорга келмабсиз, томошанинг зўрини кўрмабсиз!
Деҳқон шўрликни ҳар тарафдан талайдиган савдогарлар у олиб келган маҳсулотни кепак нархида сотиб олиш пайида бўладилар. Бозордаги расталарни аввалдан эгаллаб олган бу «ишбилармон»лар эса кун ёришиб, бозор қайнагач, уларни истаган нархда «майдалаб» савдо қилишади. Улар савдо-сотиқ «илми»ни роса эгаллашган. Аммо шариат қоидаларини, ҳадисларни кўп ҳам билишмаса керак. Шундайлар Имом Бухорийнинг «Ал-жомеъ ас-саҳиҳ» китобида келтирилган мана бу ҳадиснинг мағзини бир чақиб кўрсалар, яхши бўларди:
«Бозорга мол олиб келаётганларнинг йўлларини тўсиб чиқиб, уларнинг молини кўтарасига сотиб олмоқ ва ул молни турган жойида қайта сотиб юбормоқ макруҳдир. Савдода бировни алдаган одамнинг топгани ҳаром бўлиб, ўзи осийдир. Чунки у билиб туриб бировни алдар, савдода эса алдов жоиз эрмас...»
Бозорлардаги олибсотарлар нарх-навони белгилашаётган экан, майли, эҳтимол эркин бозор талабидир. Қолаверса, бунинг тўғри ёки ножоизлигига мутасаддилар муносабат билдиришар. Бироқ имон, инсоф талаби-чи?
Мамлакатимизда ўзига тўқ, иқтисодий бақувват тадбиркорлар, фермерлар, томорқа эгалари жуда кўп. Уларнинг бозор ҳудудларидан дўкон ёки раста сотиб олишга қурблари етади. Шундай экан, бозорларимизда йирик тадбиркорларнинг, фермерларнинг шахсий дўконларини ташкил этишни рағбатлантириш вақти етиб келди. Шояд, истеъмолчилар қилган харидларидан шод бўлиб, «Фалончи фермернинг ёки тадбиркорнинг дўконида саодатли кунлар муносабати билан нарх-наво арзонлашибди, барака топсин», дея дуо қилишса.
Муборак Рамазоннинг ўн икки куни ўтди, қолгани ҳам меҳмон. Пул топишга эмас, савоб олишга шошилинг, улгуриб қолинг...
Раҳматилла Шералиев,«Халқ сўзи» мухбири.
Изоҳ (0)