YTTB O‘zbekiston va boshqa Markaziy Osiyo davlatlari uchun iqtisodiy o‘sish prognozlarini o‘zgartirdi
Yevropa tiklanish va taraqqiyot bankining (YTTB) navbatdagi “Mintaqaviy iqtisodiy istiqbollar” hisoboti e’lon qilindi. Bu haqda “Daryo”ga bank matbuot xizmati xabar berdi.
Hisobotda Markaziy Osiyoning aksariyat davlatlari Rossiyaning Ukrainada olib borayotgan urushi oqibatida yuzaga kelgan geosiyosiy keskinlikka sezilarli chidamlilik ko‘rsatayotgani qayd etilgan.
YTTB mintaqa yalpi ichki mahsuloti 2022-yilda 4,3 foizga, 2023-yilda esa 4,8 foizga o‘sishini kutmoqda. Shu tariqa bankning bahorgi prognozi yaxshilandi.
Qozog‘iston va Turkmaniston kabi Markaziy Osiyo davlatlari narxlarning oshishi va eksport hajmining ko‘payishi tufayli neft va gazdan rekord darajada daromad olishmoqda.
O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston mehnat muhojirlari xizmatlariga talab keskin oshib borayotgan Rossiyadan katta miqdorda pul o‘tkazmalarini olishda davom etmoqda.
Mintaqada real ish haqi va davlat daromadlarining ham juda tez o‘sishi kuzatilmoqda.
Ko‘pgina Markaziy Osiyo davlatlari rossiyalik uy xo‘jaliklari ushbu mamlakatlarda xalqaro to‘lov kartalarini olishga intilayotgani va o‘z valyuta jamg‘armalarini u yerga joylashtirishidan foyda ko‘radi.
Minglab rus tilida so‘zlashuvchi (Belarus, Rossiya va Ukrainadan) raqamli ko‘chmanchilar IT-xizmatlarni eksport qiluvchilarni jalb qilish uchun mo‘ljallangan O‘zbekistonning IT-parki kabi maxsus iqtisodiy zonalardan foydalanib, o‘z bizneslarini Markaziy Osiyoga ko‘chirmoqda.
Natijada, mintaqaning metropoliten shaharlari ko‘chmas mulk portlashini boshdan kechirmoqda; mehmonxona biznesi va umumiy ovqatlanish sohasi faol rivojlanmoqda.
Qozog‘iston va Qirg‘iziston kabi mintaqaviy iqtisodlar ham Rossiyaga kompyuterlar, maishiy texnika va elektronika, avtomobil ehtiyot qismlari, elektr va elektron butlovchi qismlarni reeksport qilishdan foyda ko‘rmoqda.
Bu esa asosan kichik miqyosdagi transport vositalari orqali amalga oshiriladi.
Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ortidan qulagan mintaqaviy valyuta kurslari deyarli urushdan oldingi qiymatlariga qaytdi.
Moliyaviy regulyatorlar ikkilamchi sanksiyalar xavfini kamaytirish uchun nazoratni kuchaytirdi.
Bugungi kunda barcha Markaziy Osiyo iqtisodlari oldida turgan eng dolzarb muammo bu inflyatsiya va biroz uzoqroq muddatda qarzga xizmat ko‘rsatish xarajatlaridir.
Mintaqada iste’mol narxlari inflyatsiyasi 10 foizdan 16 foizgacha bo‘lib, maqsadli chegaralardan ancha tashqarida qolmoqda.
Bu esa ko‘plab uy xo‘jaliklarining farovonligiga tahdid soladi va tarkibiy islohotlar hamda fiskal konsolidatsiyani xavf ostiga qo‘yadi.
O‘zbekiston haqida prognozlar
O‘zbekiston 2021-yilda 7,4 foizlik ajoyib o‘sish sur’atiga erishdi va nihoyatda kuchli ko‘rsatkichlarni namoyish etishda davom etmoqda. Iqtisodiyotning o‘sishiga Rossiyadan pul o‘tkazmalarining keskin o‘sishi ta’minlanmoqda.
Bu 2022-yilning birinchi yarmida o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 96 foizga o‘sdi. Salbiy omillarga kelsak, 2022-yil iyul oyida oziq-ovqat va tovar narxlarining oshishi fonida iste’mol inflyatsiyasi 12,3 foizga yetdi.
Umuman olganda, O‘zbekiston katta va jadal ishchi kuchi, ichki bozor sig‘imi, ishlab chiqarish tarmoqlarini diversifikatsiya qilish va bozor islohotlarida erishilgan yutuqlar tufayli iqtisodiy rivojlanishning juda tez sur’atlarini saqlab kelmoqda.
YTTB mamlakat iqtisodiyoti o‘sishini avvalgi prognozga nisbatan 2022-yilda 4 foizdan 5,5 foiz va 2023-yilda 5 foizdan 6,5 foiz darajasida yuqorilashini prognoz qilmoqda.
Qozog‘istonning iqtisodiyoti esa 2022-yilda 3 foizga, 2023-yilda 3,5 foizga o‘sishi kutilmoqda. Qirg‘izistonda bu ko‘rsatkich ikkala yilda ham 7 foiz bo‘lsa, Tojikistonda 2022-yilda 7 foiz va 2023-yilda 8 foiz, Turkmanistonda esa 2022-yilda 7 foiz va 2023-yilda 6 foiz bo‘lishi prognoz qilinmoqda.
