• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +30°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Xivadagi tarixiy obidalarda nega termitlar ko‘paymoqda? Mutaxassis bilan suhbat (video)

    O‘zbekiston Fanlar akademiyasining Zoologiya instituti direktori Baxtiyor Xolmatov Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligida o‘tkazilgan brifingda termitlar tomonidan kuchli zararlangan hududlar va tarixiy obidalar haqida ma’lumot bergan edi.

    Uning qayd etishicha, butunjahon madaniy merosi ro‘yxatiga kiritilgan, YUNESKO muhofazasidagi Ichan-qal’a tarixiy yodgorlik majmuidagi 33 ta tarixiy obidaning yog‘och o‘ymakorligi ishlanmalariga termitlar jiddiy darajada zarar yetkazmoqda. Jumladan, Juma masjid muzeyi, Pahlavon Mahmud maqbarasi, Muhammad Inoq va tarixiy obidalar termitlardan kuchli zararlangan.

    Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi, termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi kurashish laboratoriyasi mudiri Zafarbek Matyoqubov Xivadagi tarixiy majmualarda termitlarning ko‘payish sabablari va unga qarshi kurashish borasidagi ishlar haqida “Daryo” muxbiri Mirolim Isajonovga intervyu berdi.

    Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi, termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi kurashish laboratoriyasi mudiri Zafarbek Matyoqubov

    Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi, termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi kurashish laboratoriyasi mudiri Zafarbek Matyoqubov
    Foto: “Daryo”

    Zafarbek Matyoqubovning ta’kidlashicha, hozirgi kunda Ichan qal’ada 57 ta tarixiy obida bo‘lib, shundan 33 tasiga termitlar zarar yetkazmoqda.

    “Biz turgan mazkur Juma masjidida ham termitlar bor. Bu yerda termitlarning paydo bo‘lishi va ko‘payishining asosiy sababi shuki, ushbu binoga havo kirmaydi. Avallari masjidning tepa qismidan ikkita joy ochiq bo‘lgan. Keyinchalik ta’mirlash natijasida bu ochiq joylar yopib qo‘yilgan va hozirgi kunda faqat yorug‘lik tushib turadi xolos. Bino atrofidagi darchalar ham oyna bilan berkitilgan. Natijada shamollatish tizimi deyarli yo‘q bo‘lgan, faqat bitta eshik kunduzi ochiq turadi xolos. Ammo havo aylanmaydi.

    Masjid ichida ikkita joyga gullar ekilgan. Ularga suv quyilishi oqibatida namlik yana-da yuqori bo‘ladi va bu orqali termitlarning ko‘payishiga qulay sharoit yaratiladi”, — deydi u.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Biologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktorining aytishicha, bu zararkunanda hasharotlar asosan bahor va kuzda ko‘payadi.

    “Termitlar ko‘payishining oldini olish maqsadida bu masjiddagi 213 ta ustunni har hafta monitoring qilib boramiz. Kimyoviy, biologik va fizikaviy usullar orqali kurashyapmiz. Bu usullar yaxshi samara beryapti.

    Ichan qal’adagi termitlar mavjud bo‘lgan 33 ta tarixiy obidalarda ham shamollatish tizimi yo‘q, havo kirmaydi. Qisqasi, ularda termitlarning ko‘payishi uchun qulay sharoitlar tug‘ilgan. Shunga qaramay, biz bir qancha usullar orqali bularga qarshi kurashyapmiz, oldini olyapmiz.

    YUNESKO va Innovatsion rivojlanish vazirligiga termitlar ko‘paymasligi, namlik miqdorini kamaytirish bo‘yicha bir qancha takliflar bilan chiqqanmiz. Misol uchun, Juma masjidning yorug‘lik tushib turuvchi tepa qismlariga shamollatish tizimlarini joriy qilish, atrofdagi darchalarga ham ventilyatorlarni o‘rnatish takliflarini bildirganmiz”, — deydi Zafarbek Matyoqubov.

    Juma masjidining ichki ko‘rinishidan kadr

    Juma masjidining ichki ko‘rinishidan kadr
    Foto: “Daryo”

    U intervyu davomida termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi ko‘rilayotgan chora-tadbirlar xususida ham gapirdi.

    “Bugungi kunda binolarda termitlarni masofadan aniqlash detektori va sonini boshqaruvchi qurilma yaratilmoqda. Shuningdek, laboratoriya sharoitida termitlarda kasallik chaqiruvchi zamburug‘larning yangi shtammlarini ajratib olish bo‘yicha tajribalar olib borilyapti.

    “Kalta minor”, “Yangi turmush”, “Ichan qal’a” kabi mahallalarda termitlar tarqalishini aniqlash bo‘yicha mahalla raislari bilan monitoring olib borish rejalari ishlab chiqildi. Xiva shahridagi “Lokomativ” istirohat bog‘ida daraxtlarni zararkunanda va kasalliklardan himoya qilish yuzasidan ilmiy izlanishlar ham qilinmoqda.

    Termitlar

    Termitlar
    Foto: Yandex.uz

    Shuni alohida aytish kerakki, termitlar tarqalishining oldini olish uchun hozirda 20 ta chumoli turini aniqladik. Bu chumolilarning ikkita turi termitlar bilan oziqlanib, ularga qirg‘in keltirishini va tanasida zamburug‘ saqlashini o‘rgandik. Termitlarda noqulay sharoit yuzaga kelganda bu zamburug‘lar o‘zlarini patogenlik xususiyatini namoyon qilib, termitlarda kasallik chaqiradi. Ayni paytda Juma masjidda termitlarga qarshi kurashish uchun chumolilardan foydalanganimiz natijasida yaxshi samaradorlikka erishilmoqda”, — deydi Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi.

    Mavzuga doir:

    • Madaniy meros agentligi Ichan-qal’adagi 33 ta tarixiy obidaga termitlar jiddiy zarar yetkazayotganiga munosabat bildirdi
    • Nukusda uyining tomini termit yeb bitirayotgan ayolga ombudsman aralashuvi bilan vaqtinchalik uy ajratildi

    06.05.2022, 07:09   Izoh (0)   60231
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Toshkentda 8 oylik chaqalog‘ini 4 ming dollarga sotgan ayolga sud hukmi o‘qildi

    06.05.2022, 00:58

    O‘zbekistonda 2022-yilning birinchi choragida nikohdan ajralish holatlari eng ko‘p qayd etilgan hudud ma’lum qilindi

    06.05.2022, 00:24

    Qibrayda qishloq xo‘jaligi yerlarida qurilish ishlarini amalga oshirib, 1,8 mlrd so‘m zarar yetkazgan shaxslar aniqlandi

    06.05.2022, 00:12

    Toshkentdagi ulkan choynak, Kreml tomon ketayotgan “katyusha”, Yevropadagi samuraylar. 5-may suratlari

    06.05.2022, 00:05

    O‘zbekistonda 2023-yildan bojxona organi xodimlarining daromadlari va mol-mulki deklaratsiya qilinadi

    05.05.2022, 23:59

    Toshkentda fuqarolar yashovchi hovli MIB tomonidan 2,6 mlrd so‘mga auksionga qo‘yildi

    05.05.2022, 23:47
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Hududiy elektr tarmoqlari” AJ Fitch Ratings agentligining xalqaro kredit reytingini “BB, barqaror” darajasiga oshirdi


    NRG Uzbekistan 60 gektar maydonda "shahar ichida shahar" keng ko‘lamli turar-joy loyihasini ishga tushirmoqda


    Inflyatsiya va jamg‘armalar: Nega pul o‘z qiymatini yo‘qotadi?


    “AloqaBank” yoshlar bilan ishlashga oid dasturlarni kengaytirmoqda


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi


    Fitch Kapitalbankning reytingini "Ijobiy" prognoz bilan tasdiqladi


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    NRG Uzbekistan zamonaviy va keng majmua — Maftun Makon turar joy mavzesini qurish bo‘yicha ulkan loyihani amalga oshirmoqda


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    Smart Business va UZCARD Farg‘ona tadbirkorlari uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochmoqda 


    HONOR ilhomlantiruvchi AI texnologiyalarga ega HONOR 400 seriyasini taqdim etdi


    “O‘zbekgidroenergo” AJning xalqaro kredit reytingi BB (barqaror) darajasiga ko‘tarildi


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    Fitch Ratings “Biznesni rivojlantirish banki” ATB kredit reytingini oshirdi 


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz

     

    Tavsiya etamiz

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55

    Isroil AQSHga hujum qilgan kun: o‘nlab amerikaliklarni o‘ldirish bu anglashilmovchilik edimi yoki fitna?

    2 iyul, 19:45
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Madagaskar yaqinida 300 yil oldin cho‘kib ketgan va dengiz qaroqchilari o‘ljasiga aylangan kema topildi

    Dunyo | 5 iyul, 23:55

    Buxoro va Qoraqalpog‘istonda “valyutchik”lar ushlandi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 23:30

    “Yevropa o‘tmishda Afrikani talagan” — JAR prezidenti

    Dunyo | 5 iyul, 23:15

    Klublar o‘rtasidagi JCH. “PSJ” 9 kishi bo‘lib “Bavariya”ni mag‘lub etdi

    Sport | 5 iyul, 23:06

    USAID faoliyati to‘xtatilishi tufayli nigeriyaliklarga ochlik xavfi tahdid solmoqda — OAV

    Dunyo | 5 iyul, 22:47

    Sirdaryoda 892 mln so‘mlik noqonuniy zargarlik savdosi fosh etildi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 22:22

    Superliga. “OKMK” Muborakda “Mashʼal”ni mag‘lub etdi

    Sport | 5 iyul, 22:20

    Isroil Eronning beshta harbiy obyektga zarba berganini yashirgani aniqlandi

    Dunyo | 5 iyul, 22:05
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.