• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +20°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Xivadagi tarixiy obidalarda nega termitlar ko‘paymoqda? Mutaxassis bilan suhbat (video)

    O‘zbekiston Fanlar akademiyasining Zoologiya instituti direktori Baxtiyor Xolmatov Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligida o‘tkazilgan brifingda termitlar tomonidan kuchli zararlangan hududlar va tarixiy obidalar haqida ma’lumot bergan edi.

    Uning qayd etishicha, butunjahon madaniy merosi ro‘yxatiga kiritilgan, YUNESKO muhofazasidagi Ichan-qal’a tarixiy yodgorlik majmuidagi 33 ta tarixiy obidaning yog‘och o‘ymakorligi ishlanmalariga termitlar jiddiy darajada zarar yetkazmoqda. Jumladan, Juma masjid muzeyi, Pahlavon Mahmud maqbarasi, Muhammad Inoq va tarixiy obidalar termitlardan kuchli zararlangan.

    Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi, termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi kurashish laboratoriyasi mudiri Zafarbek Matyoqubov Xivadagi tarixiy majmualarda termitlarning ko‘payish sabablari va unga qarshi kurashish borasidagi ishlar haqida “Daryo” muxbiri Mirolim Isajonovga intervyu berdi.

    Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi, termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi kurashish laboratoriyasi mudiri Zafarbek Matyoqubov

    Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi, termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi kurashish laboratoriyasi mudiri Zafarbek Matyoqubov
    Foto: “Daryo”

    Zafarbek Matyoqubovning ta’kidlashicha, hozirgi kunda Ichan qal’ada 57 ta tarixiy obida bo‘lib, shundan 33 tasiga termitlar zarar yetkazmoqda.

    “Biz turgan mazkur Juma masjidida ham termitlar bor. Bu yerda termitlarning paydo bo‘lishi va ko‘payishining asosiy sababi shuki, ushbu binoga havo kirmaydi. Avallari masjidning tepa qismidan ikkita joy ochiq bo‘lgan. Keyinchalik ta’mirlash natijasida bu ochiq joylar yopib qo‘yilgan va hozirgi kunda faqat yorug‘lik tushib turadi xolos. Bino atrofidagi darchalar ham oyna bilan berkitilgan. Natijada shamollatish tizimi deyarli yo‘q bo‘lgan, faqat bitta eshik kunduzi ochiq turadi xolos. Ammo havo aylanmaydi.

    Masjid ichida ikkita joyga gullar ekilgan. Ularga suv quyilishi oqibatida namlik yana-da yuqori bo‘ladi va bu orqali termitlarning ko‘payishiga qulay sharoit yaratiladi”, — deydi u.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Biologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktorining aytishicha, bu zararkunanda hasharotlar asosan bahor va kuzda ko‘payadi.

    “Termitlar ko‘payishining oldini olish maqsadida bu masjiddagi 213 ta ustunni har hafta monitoring qilib boramiz. Kimyoviy, biologik va fizikaviy usullar orqali kurashyapmiz. Bu usullar yaxshi samara beryapti.

    Ichan qal’adagi termitlar mavjud bo‘lgan 33 ta tarixiy obidalarda ham shamollatish tizimi yo‘q, havo kirmaydi. Qisqasi, ularda termitlarning ko‘payishi uchun qulay sharoitlar tug‘ilgan. Shunga qaramay, biz bir qancha usullar orqali bularga qarshi kurashyapmiz, oldini olyapmiz.

    YUNESKO va Innovatsion rivojlanish vazirligiga termitlar ko‘paymasligi, namlik miqdorini kamaytirish bo‘yicha bir qancha takliflar bilan chiqqanmiz. Misol uchun, Juma masjidning yorug‘lik tushib turuvchi tepa qismlariga shamollatish tizimlarini joriy qilish, atrofdagi darchalarga ham ventilyatorlarni o‘rnatish takliflarini bildirganmiz”, — deydi Zafarbek Matyoqubov.

    Juma masjidining ichki ko‘rinishidan kadr

    Juma masjidining ichki ko‘rinishidan kadr
    Foto: “Daryo”

    U intervyu davomida termitlar tarqalishini oldini olish va ularga qarshi ko‘rilayotgan chora-tadbirlar xususida ham gapirdi.

    “Bugungi kunda binolarda termitlarni masofadan aniqlash detektori va sonini boshqaruvchi qurilma yaratilmoqda. Shuningdek, laboratoriya sharoitida termitlarda kasallik chaqiruvchi zamburug‘larning yangi shtammlarini ajratib olish bo‘yicha tajribalar olib borilyapti.

    “Kalta minor”, “Yangi turmush”, “Ichan qal’a” kabi mahallalarda termitlar tarqalishini aniqlash bo‘yicha mahalla raislari bilan monitoring olib borish rejalari ishlab chiqildi. Xiva shahridagi “Lokomativ” istirohat bog‘ida daraxtlarni zararkunanda va kasalliklardan himoya qilish yuzasidan ilmiy izlanishlar ham qilinmoqda.

    Termitlar

    Termitlar
    Foto: Yandex.uz

    Shuni alohida aytish kerakki, termitlar tarqalishining oldini olish uchun hozirda 20 ta chumoli turini aniqladik. Bu chumolilarning ikkita turi termitlar bilan oziqlanib, ularga qirg‘in keltirishini va tanasida zamburug‘ saqlashini o‘rgandik. Termitlarda noqulay sharoit yuzaga kelganda bu zamburug‘lar o‘zlarini patogenlik xususiyatini namoyon qilib, termitlarda kasallik chaqiradi. Ayni paytda Juma masjidda termitlarga qarshi kurashish uchun chumolilardan foydalanganimiz natijasida yaxshi samaradorlikka erishilmoqda”, — deydi Xorazm Ma’mun akademiyasi katta ilmiy xodimi.

    Mavzuga doir:

    • Madaniy meros agentligi Ichan-qal’adagi 33 ta tarixiy obidaga termitlar jiddiy zarar yetkazayotganiga munosabat bildirdi
    • Nukusda uyining tomini termit yeb bitirayotgan ayolga ombudsman aralashuvi bilan vaqtinchalik uy ajratildi

    06.05.2022, 07:09   Izoh (0)   59973
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Toshkentda 8 oylik chaqalog‘ini 4 ming dollarga sotgan ayolga sud hukmi o‘qildi

    06.05.2022, 00:58

    O‘zbekistonda 2022-yilning birinchi choragida nikohdan ajralish holatlari eng ko‘p qayd etilgan hudud ma’lum qilindi

    06.05.2022, 00:24

    Qibrayda qishloq xo‘jaligi yerlarida qurilish ishlarini amalga oshirib, 1,8 mlrd so‘m zarar yetkazgan shaxslar aniqlandi

    06.05.2022, 00:12

    Toshkentdagi ulkan choynak, Kreml tomon ketayotgan “katyusha”, Yevropadagi samuraylar. 5-may suratlari

    06.05.2022, 00:05

    O‘zbekistonda 2023-yildan bojxona organi xodimlarining daromadlari va mol-mulki deklaratsiya qilinadi

    05.05.2022, 23:59

    Toshkentda fuqarolar yashovchi hovli MIB tomonidan 2,6 mlrd so‘mga auksionga qo‘yildi

    05.05.2022, 23:47
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    Sistit — bu uyat emas!

     

    Tavsiya etamiz

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Toshkent viloyatida svetoforning taqiqlovchi ishorasiga amal qilmagan haydovchining mashinasidan giyohvand modda topildi

    O‘zbekiston | 30 may, 22:40

    Surxondaryodagi 5 ta “dom”da 1,5 mlrd so‘mlik gazdan o‘g‘rincha foydalanilgani aniqlandi

    O‘zbekiston | 30 may, 22:30

    Fransiya prezidenti Isroilga qarshi siyosat yuritishda ayblandi

    Dunyo | 30 may, 22:20

    “Bobom bag‘rimizga qaytganlaridan xursandmiz!”

    O‘zbekiston | 30 may, 22:10

    Shavkat Mirziyoyevning Qozog‘istonga amaliy tashrifi yakunlandi

    O‘zbekiston | 30 may, 21:58

    “Real” klublar o‘rtasidagi JCH g‘olib bo‘lsa, futbolchilar 1 mln yevrodan bonus oladi

    Sport | 30 may, 21:58

    Turkiyada kurortdagi yong‘in ishi bo‘yicha ayblanuvchilar 22 yildan 1998 yilgacha qamalishi mumkin

    Dunyo | 30 may, 21:55

    Xorijda vafot etgan o‘zbekistonliklar jasadini olib kelish uchun soxta pul yig‘ish aksiyalari o‘tkazilmoqda

    O‘zbekiston | 30 may, 21:40
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.