Ombudsman: Mahkumlar ish vaqtida belgilangan normani bajarolmaganligi uchun javobgarlikka tortilmaydi

Toshkent viloyatidagi 13-sonli jazoni ijro etish muassasasidagi sexda mahkumga kunlik norma to‘liq bajarilgan taqdirda kuniga 29 ming so‘m ish haqi hisoblanadi. Bu haqda Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman) matbuot xizmati rahbari Fotima Madrahimova “Daryo”ga ma’lum qildi.

Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili (Ombudsman) huzuridagi Milliy preventiv mexanizm doirasida faoliyat olib boruvchi qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda jazo turlarini qo‘llashning oldini olish bo‘yicha jamoatchilik vakillaridan iborat ekspert guruhi 29-yanvar kuni Toshkent viloyatida joylashgan 13 va 7-sonli jazoni ijro etish muassasalariga monitoring tashrif buyurgan.

“Toshkent viloyatidagi 13-sonli jazoni ijro etish muassasasida hozirda 1100 ga yaqin mahkum jazo muddatlarini o‘tamoqda. Muassasa hududida tikuvchilik, duradgorlik, yumshoq mebel yasash va boshqa kasb-hunarga ixtisoslashgan jami 14 ta sex mavjud. Mahkumlarga ishbay asosda haq to‘lanib, kunlik norma to‘liq bajarilgan taqdirda ularga kuniga 29 ming so‘m ish haqi hisoblanadi. Normani oshirib bajarganlarga ko‘proq va aksincha, kam ishlaganlarga kamroq kunlik maosh hisoblanadi. Muhimi belgilangan normani to‘liq bajara olmaganlik uchun javobgarlik belgilanmagan”, — deyiladi Ombudsman axborotida.

Muassasada 8 yildan buyon jazosini o‘tayotgan mahkum bilan yakkama-yakka suhbatlashilganda, haftada 6 kun ishlashi va yakshanba dam olish kuni ortiqcha majburiy mehnatga jalb etilmasligini, mehnat sharoiti va ish haqi bo‘yicha hech qanday e’tirozi yo‘qligini bildirgan. Ish haqlari haqida so‘ralganida esa “Buyurtmaga qarab 900 mingdan 1 million so‘mgacha” deb javob berdi mahkum.

Ta’kidlanishicha, mahkumlarning uzoq muddatli oilaviy uchrashuvlari uchun qulayliklarga ega 16 ta xona ajratilgan. Koloniyada 5 ta telefon o‘rnatilgan bo‘lib, grafik asosida mahkumlar 10 daqiqagacha yaqinlari bilan pullik asosda gaplashishlari mumkin.

Mas’ullarning so‘zlariga ko‘ra, yaqin kunlarda mahkumlar uchun onlayn videomuloqot qila olishlari uchun ham imkoniyat yaratiladi.

“Qiynoqlarning oldini olish, inson huquqlarini ta’minlash maqsadida muassasaga 80 ta kuzatuv kamerasi o‘rnatilgan bo‘lib, yaqin kunlarda yana 640 dan ortiq nuqtaga videokuzatuv moslamalari o‘rnatilishi rejalashtirilgan”, — dedi 13-sonli jazoni ijro etish muassasasi xodimi.

Monitoring davomida mahkumlar bilan yakkama-yakka o‘tkazilgan suhbatlarda ham mazkur muassasalarda ularga nisbatan qiynoq, ruhiy kamsitilish kabi holatlar bo‘yicha murojaatlar kelib tushmagan. Mahkumlar, asosan, afv etilish, ozodlikdan mahrum qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazo turlari bilan almashtirish kabi iltimoslar bilan murojaat etgan.

Ma’lumot uchun, Jinoyat-ijroiya kodeksida belgilangan tartibga ko‘ra, har bir mahkumga:

• jazoni ijro etuvchi muassasa yoki organ ma’muriyatiga, boshqa davlat organlari va jamoat birlashmalariga o‘z ona tilida yoki boshqa tilda murojaat etishlari;
• sog‘lig‘ini saqlash, shu jumladan, tibbiy xulosaga ko‘ra ambulatoriya-poliklinika va statsionar sharoitda tibbiy yordam olishlari;
• jazoni ijro etish muassasasining psixologik xizmat ko‘rsatish xodimlari tomonidan ko‘rsatiladigan psixologik yordam olishlari;
• mehnat to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq xavfsiz mehnat sharoitlari yaratilishi kerak.