Shvetsiyaning Chalmers texnologiya universiteti olimlari qizil o‘ta gigant DFK 52 atrofida galaktikamizda ma’lum bo‘lgan eng yirik gaz va chang pufagini aniqladilar. Otilib chiqqan moddaning massasi Quyosh massasiga teng bo‘lib, pufakning o‘zi 1,4 yorug‘lik yili masofasiga cho‘zilgan. Tadqiqot natijalari Astronomy and Astrophysics (A&A) jurnalida e’lon qilindi.
“ALMA ma’lumotlarini ko‘rganimizda hayratda qoldik. Bu yulduz Betelgeyzega deyarli o‘xshash, ammo u ulkan tartibsiz modda buluti bilan o‘ralgan”, deydi tadqiqot rahbari Mark Zibert.
Taxminlarga ko‘ra, modda taxminan 4 ming yil avval kuchli chaqnash natijasida otilib chiqqan bo‘lib, bunda yulduz o‘zining tashqi qatlamlarining bir qismini yo‘qotgan. Odatda bunday hodisalar o‘ta yangi yulduz portlashidan oldin sodir bo‘ladi. Ammo DFK 52 hali ham mavjudligi tadqiqotchilar uchun jumboqligicha qolmoqda.
Bulutdagi molekulalar harakatini tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, pufak kengayishda davom etmoqda. Gipotezalardan biri shundan iboratki, massa yo‘qotilishi o‘ta gigantning evolyutsiyasiga ta’sir ko‘rsatgan “yashirin” hamrohning mavjudligi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
DFK 52 kabi qizil o‘ta gigantlar o‘z hayot siklini yakunlayotgan noyob va yorqin yulduzlar hisoblanadi. Kelajakda ular o‘ta yangi yulduz sifatida portlashi kutilmoqda. Olimlar aynan shu yulduz Galaktikamizdagi navbatdagi “kosmik chaqnash” bo‘lishi mumkinligini istisno qilishmayapti.
“Nima bo‘layotganini yaxshiroq tushunish va DFK 52 Somon yo‘lining navbatdagi o‘ta yangi yulduzi bo‘lishi mumkinligini aniqlash uchun yangi kuzatuvlar o‘tkazishni rejalashtirmoqdamiz. Agar bu yulduz odatiy bo‘lsa, uning halokati keyingi million yil ichida sodir bo‘lishi mumkin”, deydi astronom Elvir De Bek.
Bundan avval Quyoshda yirik toj teshigi paydo bo‘lib, kattalasha boshlagani xabar qilingandi. Xalqaro astronomlar jamoasi birinchi marta Quyoshga o‘xshash yosh yulduz atrofida toshli sayyoralar shakllanishining eng dastlabki bosqichini kuzatdi. Bu olimlar uchun bizning sayyoralar tizimimiz tarixi 4,5 milliard yil oldin qanday boshlangani haqida tasavvur hosil qilish imkoniyatini bergan.
Shuningdek, kelajakda Somon yo‘li Andromeda galaktikasi bilan to‘qnashishi mumkinligi ma`lum qilingandi.
Izoh (0)