22-may kuni Kinopoisk’da "Uch qahramon" nomli yangi o‘zbek jangari filmi namoyish etildi. Filmda huquq-tartibot idoralari xodimlarining qahramonona uchligi: qat’iyatli Uchqun, halol Ozod va g‘ayratli Alisher ko‘rsatiladi. Uch qahramonga ekstremist Zafar timsolida arxetipik yovuzlikka qarshi turish vazifasi yuklatilgan. Dinamik jang, ta’qib va otishmalar, qahramonlar qarama-qarshiligi va yuksak ideallar uchun kurash - bularning barchasi "Uch qahramon" filmi tomoshabinlarini kutmoqda.
To‘siqlarni yengib o‘tadigan, yovuzlikka qarshi kurashadigan, bir tanu bir jon bo‘lib harakat qiladigan uch qahramondan iborat bunday tuzilma qanday paydo bo‘lgan? Axir, bunday misollar jahon adabiyoti va kinosida juda ko‘p: Uch bahodir; Qo‘rqoq, Tentak, Tajribali; Frodo, Sem, Gollum; Garri, Ron va Germiona, Kapitan Jek Chittak, Elizabet va Uill. Qahramonlik uchliklarining o‘ziga xos xususiyatlari nimada, jahon va o‘zbek madaniyatidagi eng yorqin namunalari qaysilar va uch qahramonning kuchi nimada yashiringan?
"Uchlik" qiymati
Uchlik ko‘plab madaniyatlarda ramziy jihatdan juda muhim raqam hisoblanadi. Kino paydo bo‘lgunga qadar turli xalqlar folklori, adabiyoti va teatr san’atida uch takror va uchlikdan iborat jamoalar uchragan.
Uch qahramonli hikoyalarning afzalligi nimada? Ko‘pincha uchlikda bosh qahramon bo‘ladi va uni yorqinroq ochib berish uchun qolgan ikki qahramon kerak bo‘ladi. Ular hamroh, yordamchi, ba’zan dushman, ba’zan murabbiy sifatida talqin etiladi. Ikki qahramon hikoyani bo‘yaydi, to‘ldiradi, ziddiyat qo‘shadi va uni oldinga siljitishga yordam beradi. Shu bilan birga, har bir qahramon, umumiy maqsadga qaramay, o‘z arkasiga ega bo‘lishi va rollarni almashtirishi mumkin. Uchlik hikoyani murakkabroq va ko‘p qirrali qilishga yordam beradi.
Kino va adabiyotdagi miflar va arxetiplar
Arxetiplar nazariyasini - turli xalqlar madaniyatida mavjud bo‘lgan namunaviy qahramonlar va xulq-atvor modellarini XX asr boshlarida Yung rivojlantirdi va uning g‘oyalarini 1949-yilda Jozef Kempbell "Ming yuzli qahramon" kitobida davom ettirilgan. Arxetiplar va qahramonning yo‘li haqidagi g‘oyalar Gollivud kinosidan tortib video o‘yinlar sanoatigacha bo‘lgan ommaviy madaniyatga juda katta ta’sir ko‘rsatdi.
Jorj Lukas Kempbell yondashuvi asosida Yulduzlar jangi olamini yaratganini aytdi. Eslatib o‘tamiz, bu asarda uchlik harakat qiladi - Lyuk Skayuoker - otasini izlash va yovuzlik bilan kurashish yo‘lidan boradigan bosh qahramon, uning ittifoqchilari Xan Solo (tricker yoki firibgarning arxetipi) va malika Leya.
Uzuklar hukmdori filmida uchlik bir nechta, masalan, "Frodo - qahramon, Sem - ittifoqchi yoki vasiy va Gollum - soya" yoki "Aragorn - qahramon, Legolas - vasiy, Gimli - firibgar/ayyor."
O‘zbek kinosida qahramonlar uchligi
Milliy adabiyot va kinematografiyada qahramonlardan iborat jamoalar unchalik ko‘p uchramaydi - odatda birinchi o‘ringa Xo‘ja Nasriddin, "Sen yetim emassan" filmidagi qahramon onani himoya qiluvchi Alpomish jangchi kabi yorqin shaxslar chiqadi.
Uchlikning o‘zaro ta’siri ko‘pincha sevgi uchburchagi motivi orqali ochib berilgan: Navoiyning "Farhod va Shirin" dostoni, "Oshiqlar," "Oq, oq laylaklar" filmlari.
Qahramonlik uchligiga misol qilib, "Qirq birinchi yil olmalari" filmini keltirish mumkin, unda o‘zbekistonlik uch keksa kolxozchi askar sifatida frontga olma olib ketayotgani haqida hikoya qilinadi: hikoya qiluvchi bosh qahramon Choyxonachi, uning o‘rtoqlari Odil va Mansur. Filmning o‘zida ular o‘zlarini "ko‘r, cho‘loq va keksa" deb atashadi - shu tariqa film mualliflari qahramonlar eng oddiy odamlar - sodda, ammo mehribon va olijanob bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatishga harakat qilishadi.
Shu tariqa, "uch qahramon" mavzusi uzoq yillar davomida xorijiy va mahalliy kino va adabiyotda uchrab kelganini ko‘rishimiz mumkin. Yangi mahalliy "Uch qahramon" filmi mualliflari qahramonlar uchligining tarixini qanday ochib berganini ko‘rish yanada qiziqarli bo‘ladi. Eslatib o‘tamiz, filmni Yandex Plus obunasi bilan Kinopoisk’da tomosha qilish mumkin.
Izoh (0)