Эронда 2025 йилнинг биринчи ярмида давлат томонидан амалга оширилган қатллар сони 2024 йилга нисбатан 2 бараварга ошди. Бу маълумот БМТ Инсон ҳуқуқлари бошқармаси томонидан тасдиқланди.
Расмий маълумотларга кўра, йил бошидан буён камида 612 нафар одам қатл қилинган. Бу 2024 йилнинг шу даврига нисбатан 297 нафарга кўп. Айниқса, озчилик бўлган этник ва диний гуруҳлар ҳануз Эрон ҳукумати томонидан ўлим жазосига энг кўп дучор бўлаётган қатлам бўлиб қолмоқда.
БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссари Фолкер Тюркнинг таъкидлашича, айни пайтда камида 48 киши ўлим жазосини кутаётган бўлса, уларнинг 12 нафари яқин орада қатл қилиниши хавфи остида. Ушбу рақамлар эълон қилиниши арафасида — 27 июль куни Эрон ҳукумати мухолиф “Эрон халқ мужоҳидлари ташкилоти” билан алоқадорликда айбланган Беҳруз Эҳсани ва Меҳди Ҳассанийни қатл этганини эълон қилганди.
Парижда жойлашган Эрон Миллий қаршилик кенгаши етакчиси Марям Ражавий бу қатлни кескин қоралаб, Беҳруз Эҳсанининг сўнгги сўзларини маълум қилди:
“Биз ҳеч қачон — ҳеч қандай шароитда — бу қонхўр ва жиноятчи режимга бўйин эгмаймиз. Ҳеч қачон камситишга рози бўлмаймиз”.
Аmnesty International ташкилоти бу қатлларни Эрондаги даҳшатли қатл инқирози фонида ноқонуний равишда амалга оширилган, дея баҳолади. БМТнинг ҳисоб-китобларига кўра, қатл этилганларнинг 40 фоизидан ортиғи гиёҳванд моддалар билан боғлиқ айбловлар асосида судланган. Суд жараёнлари эса кўпинча ёпиқ эшиклар ортида ўтган. Айбловлар эса “Аллоҳга душманлик қилиш” ёки “Ер юзида бузуқлик тарқатиш” каби умумий ва мавҳум иборалар билан ифодаланган.
Фолкер Тюрк кўплаб суд ишларида адолатли судлов кафолатлари бузилганини ҳамда суд мажлислари эса очиқ ва шаффоф бўлмаганини билдирган. 2024 йилнинг июлида президент лавозимига Масъуд Пезешкиён келганидан сўнг Эрон қатл жазоларини кескин кўпайтирган — 2024 йил давомида камида 975 киши қатл этилган. Бу 2015 йилдан бери энг юқори кўрсаткич ҳисобланади.
БМТ, шунингдек, Теҳрон ўлим жазосини қўллашни кенгайтиришга уринаётганидан огоҳлантирмоқда. Айни пайтда парламентда “жосуслик” тушунчасини қайта таърифловчи янги қонун лойиҳаси кўриб чиқилмоқда. Унга кўра, чет эл оммавий ахборот воситалари билан алоқа қилиш ёки интернет орқали ахборот алмашиш ҳам “душман давлатлар билан ҳамкорлик” деб талқин қилиниши, ва бу учун ҳам ўлим жазоси қўлланиши мумкин. Тюрк ушбу қонунни танқид қилиб, шундай деди:
“Бу қонун жосуслик бўйича ўлим жазосини қўллаш доирасини кескин кенгайтиради. Ўлим жазоси яшаш ҳуқуқига зид ва инсон шаънига мутлақо мос келмайди”.
БМТ вакили Эронга мурожаат қилиб, қатл жазосига мораторий жорий этиш ва уни бутунлай бекор қилиш бўйича глобал ҳаракатларга қўшилишга чақирмоқда.
Изоҳ (0)