АҚШнинг Ҳаво сифати индекс платформаси рейтинги Тошкент шаҳрининг 17 октябрь соат 15:27 ҳолатига кўра, дунёдаги ҳавоси энг ифлос (166 бирлик) шаҳар дея хабар берди. Соат 20:00 ҳолатига кўра эса пойтахтдаги ҳавонинг сифат даражаси 166 бирликдан 262 бирликка ортди. Мутахассисларнинг маълум қилишларича, ҳаво сифатининг ифлосланиш индексида 201 дан 300 гача бўлган бирлик жуда носоғлом ва кўпчиликнинг саломатлиги учун жуда хавфли ҳисобланади. Агар кўрсаткичлар 300 дан ортса, бу умуман энг юқори хавфли даража бўлади.
«Дарё» мухбири пойтахт ҳавосининг бу қадар ифлосланишига нималар сабаб бўлгани тўғрисида иқлимшунос Эркин Абдулаҳатовдан интервью олди.
Тадқиқотчининг айтишича, Тошкент ҳавосининг юқори даражада ифлосланишига бир неча омиллар таъсир қилган.
Табиатда нам ҳаво оқимлари келишидан олдин пастдан юқорига ҳаракатланувчи куч вужудга келади. Ҳозир шаҳарда чанг пастдан юқорига кўтариляпти. Қолаверса, шаҳар кўчаларида ўта зич транспортлар ҳаракати ҳам очиқ сирт юзаларидаги чанг заррачаларининг ҳавога кўтарилишини тезлаштирган. Энг муҳим нуқта эса пойтахтда 4 ойдан бери деярли ёмғир ёғмайотганида. Охирги марта пойтахтда ерни етарлича ҳўл қиладиган даражадаги ёмғир июнь ойининг 20- саналарида кузатилган. Ҳозир ҳаво жуда ҳам қуруқлашган.Шаҳарда ҳаддан ташқари кўп қурилиш ва қурилиш объектларида экология ҳамда санитария қоидаларига амал қилинмаслиги оқибатида пойтахтда чанг ва бошқа турдаги заррачалар ҳаддан ташқари кўпайиб кетишига олиб келган бўлиши мумкин. Яшил масканларни еб битирганимиз ҳақида-ку, гапириб ўтирмайман. Бу ҳақида гапирмаган одамнинг ўзи қолмади. Тошкентдаги чанг локал хусусиятга эга. Ёмғирдан умидимиз бор ва уни кутяпмиз. Бугун кундузи об-ҳаво прогнозларида кутилган ёмғир ёғмай ўтиб кетди. Энди ғарбий нам ҳаво оқимларининг кейинги босқичларидан эрта ва индинга ёмғир ёғиши кутилмоқда. Фақатгина ёмғир орқали вазият барқарорлашиши мумкин.
Эркин Абдулаҳатовнинг қўшимча қилишича, ҳар бир давлатда ҳаво сифат даражаси ҳаво таркибида ифлос моддаларнинг рухсат этилган меъёрий кўрсаткичларидан ортиб кетиш фонида хавфли даражага етади.
Ҳаводаги ифлос моддаларнинг рухсат этилган меъёрдан ортиш қиймати жойнинг иқлимий шароити ва ҳаво таркибидаги ифлос моддаларнинг минераллашувидан келиб чиқиб, ҳудуд учун санитар меъёрий қийматлар белгиланади. Хусусан, инсон саломатлигига бевосита таъсир кўрсатадиган ПМ-2,5 ва ПМ-10 майда заррачаларнинг ҳам миллий РЕМ қийматлари белгиланиши лозим.Аввалроқ «Ўзгидромет» 17-октябрда Ўзбекистоннинг барча ҳудудларига совуқ ва нам ҳаво массалари кириб келиши ҳақида хабар берганди. Марказ маълумотига кўра, узоқ вақт давомида ёғингарчиликнинг бўлмагани ва ҳаво ҳароратининг инверсияси натижасида 17-октябр куни 18:00 дан 23:00 гача Тошкент шаҳри атмосфера ҳавоси майда чанг заррачалари билан ифлосланиши кучайиши кутилмоқда.Бугун (17 октябрь) соат 18.00 ва 19.00 орасида шаҳар ПМ-2,5 майда дисперс заррачалари жаҳон стандарт қийматлари бўйича рухсат этилган меъёрий (РЕМ) кўрсаткичдан 1,5 баробар ортиб кетган. Жаҳон стандартлари бўйича ушбу заррачанинг РЕМ қиймати 50 мкг/м кубга тенг. Ўзбекистон шароитида РМ-2,5 майда дисперс заррачасининг РЕМ қиймати ишлаб чиқилмаган. Шунинг учун жаҳон стандарт қийматларидан келиб чиқиб, ҳаво сифатининг хавфлилик даражалари таҳлил қилинмоқда.
ПМ-2,5 майда дисперс заррачалари соч толасидан қарийб 40 баробар кичик бўлиб, мазкур кўзга кўринмас заррача нафас олиш органлари орқали ўпкага, ўпка тўқимаси орқали юрак, қон томирларига ўтиб кетиш эҳтимоли жуда юқори.
ПМ-2,5 нинг РЕМ қийматларидан ортишида мутахассислар аҳолига «кўчада тиббий ниқобда юриш керак», деган тавсияни беради. Ҳозирда шаҳар ҳавоси сифат даражаси ўта ифлос. Ҳатто Деҳли ҳавосидан ҳам олдиндамиз», – деди илмий изланувчи ходим.
Эркин Абдулаҳатов, иқлимшунос.
Шу муносабати билан пойтахт аҳолиси ва меҳмонларига имкони борича уйдан чиқмасликка ҳаракат қилиш тавсия этилади. Кўчада бўлганда тиббий ниқоб тақиш ва уни ҳар бир соатда алмаштириш лозим. Нафас қайтиши, бурун битиши, акса уриш, тумов, кўзлар қизариши ва қичишиши, томоқда қаттиқ қичишиш, йўтал пайдо бўлганда зудлик билан аллерголог шифокорга мурожаат қилиш керак. Тузли эритмада бурун ва томоқни чайиш, ойналарни ёпиқ ҳолатда сақлаш, ойналарнинг олдида ҳўл сочиқларни ёйиб қўйиш тавсия этилади.
Изоҳ (0)