Коронавирус пандемияси фонида 2020 йилда дунё бўйлаб глобал эркинлик даражаси пасайди. Ҳозирда дунё аҳолисининг 20 фоизидан камроғи «эркин» мамлакатларда, 38 фоизи «эркин бўлмаган» давлатларда яшайди. Freedom House ташкилотининг ҳисобот маълумотлари шундан далолат беради, деб ёзмоқда «Korrespondent.net».
Фото: EPA
Ҳисоботга кўра, сўнгги 15 йил ичида дунёда глобал эркинлик даражаси пасаймоқда. COVID-19 пандемияси эса демократиянинг пасайишини кучайтирди. Ҳозирда 54 та мамлакат «эркин эмас», бу дунё аҳолисининг 38 фоизига тўғри келади, шунингдек, мазкур кўрсаткич глобал эркинлик пасайишни бошлаган 2006 йилдан бери кузатилган энг юқори кўрсаткичдир.
Таъкидланишича, дунёдаги антидемократик раҳбарлар сиёсий мухолифатни заифлаштириш ва ҳокимиятни мустаҳкамлашда пандемиядан ниқоб сифатида фойдаланган. Пандемия билан боғлиқ масалаларда ҳукумат ҳаракатларига эътироз билдирганларнинг аксарияти тазйиқ ёки жиноий таъқибга учраган.
Таъкидланишича, айрим ҳолларда карантин ҳаддан ортиш ва шафқатсизликни етаклаб келган. Ҳозирда дунё аҳолисининг 20 фоиздан камроғи «эркин» мамлакатларда яшайди. Шундай қилиб, ҳисоботда таҳлил қилинган 195 та мустақил мамлакатдан 73 тасида эркинлик даражасининг пасайиши ва атиги 28 тасида унинг яхшиланиши кузатилди, бу эса 15 йиллик даврда илк маротаба энг катта тафовутни юзага келтирди.
Хабарга кўра, Украинада ҳам эркинлик даражаси пасайган. Президент Владимир Зеленскийнинг ислоҳот кампанияси пандемия ва сиёсий коррупция шароитида тўхтаб қолди, натижада конституциявий инқироз юзага келди. Хусусан, ҳисоботда Конституциявий суд раҳбари Александр Тупицкийнинг исми тилга олинган.
Айни пайтда вақтинча Киев назорати остида бўлган ҳудудлар — Қрим ва Донбассда сиёсий ҳуқуқлар ва фуқаролар эркинлиги пасайишда давом этмоқда.
Аввалроқ олимлар коронавирус пандемияси туфайли 81 та давлатда 20,5 миллион йилдан ортиқ умр бевақт тугаганини маълум қилган эди. Умрнинг бевақт тугаши — бу одамнинг вафот этган пайтидаги ёши ва мамлакатда тахмин қилинган умр кўриш давомийлиги ўртасидаги фарққа нисбатан олинади. Эркакларда аёлларга қараганда йўқотилган умр йиллари 44 фоизга юқорироқ.
Шунингдек, пандемия оқибатида дунё бўйлаб 250 миллион киши ишсиз қолган. Мазкур кўрсаткич 2008—2009 йиллардаги молиявий инқирозга қараганда тўрт баравар кўп.
