• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12935.27
    • RUB160.47
    • EUR14367.2
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +23°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    Ўзбекистонда янги ҳисоблагичлар электр истеъмолини нотўғри ҳисоблаяптими? Биз мутахассисга мурожаат этдик

    Ўзбекистонда электр таъминоти билан боғлиқ муаммолар, баҳслар тез-тез кўтарилиб туради. Айниқса ёзда ва қишда бундай баҳслар авжига чиқади: қишда иситувчи, ёзда эса, аксинча, совутувчи ускуналар ишлатилиши натижасида электр истеъмоли ортади, ўз навбатида, тармоқлар ортиб кетган юкламани кўтаришга қийналади, электр таъминотида узилишлар кузатилади.

    Охирги пайтлар ўзбекистонлик фойдаланувчилар электр ҳисоблагичлар энергия сарфини нотўғри ҳисоблаётгани борасида шикоят қилмоқда. Хусусан, Facebook ижтимоий тармоғида шу мавзудаги муҳокамаларга бир неча бор дуч келдик. Бу масалада Энергетика вазири ўринбосари Шерзод Хўжаев фикр билдиришга ҳам улгурди. Биз бу масалага аниқлик киритиш мақсадида энергетика бўйича илмий тадқиқотчи Сарвар Қурбоновга мурожаат этдик.

    Фото: «Meter.uz»

    Фото: «Meter.uz»

    Ҳозир ўрнатилаётган янги ҳисоблагичлар — EX18 «Электрон ҳисоблагич» МЧЖ ва Holley Technology Ltd. биргаликдаги ишланма маҳсулоти ҳисобланиб, бу ҳисоблагичлар бир фазали тармоқларда турли тарифлар бўйича ҳисоблай олиши ва PLC алоқа модули орқали маълумотларни масофадан сўров орқали аниқлаши мумкин. Ушбу ҳисоблагич ГОСТ 30207 (MEK1036) давлат стандарти бўйича тайёрланади.

    Техник тавсиф:

    Аниқлик синфи: 1,0

    Номинал кучланиш: 220 V

    Нормал ишчи кучланиш: 176–242 V

    Хатарли кучланиш: 154–264 V

    Номинал токи: 10 А

    Максимал токи: 60 А

    Частота: 50 Hz

    Сезгирлик даражаси: 0,004I ном

    Тармоқдан истеъмол қуввати: 2 Вт ва 2,5 ВА

    Ишчи ҳарорати: -25 С – +55 С

    Ҳисоблагичнинг техник тавсифига қарасак, унинг таъсирланиш токи 0,004I, яъни бу турдаги ҳисоблагич кабеллардаги кичик исрофларни ва жуда кичкина ток тортувчи истеъмолчиларни ҳам сезиб, ҳисоблайди.

    Ҳисоблагич ишида хатолик бор-йўқлигини аниқлаш учун истеъмолчилар йўқлигида тармоққа уланган ҳолда бир соат ҳисоблагич қўйилиб ҳисоблашини, сифатсиз электр энергияси вақтидаги хатоликни ҳамда аниқлик синфига кўра хатоликни ўлчаш керак.

    Ҳисоблагич нормал, хатосиз ишлаши учун кучланиш 176 V дан паст бўлмаслиги керак. Бундан келиб чиқяптики, бу ёз кўп ҳолатларда истеъмолчилар совутиш тизимини ёқиши, қувватлар тўғри тақсимланмагани учун кучланиш 110 V га тушиб кетди. Электр таъминотида электрик бўлганим учун ўртача кучланиши 156—165 V бўлганини аниқладим. Бундан кўриниб турибдики, деярли барча ҳисоблагичлар давлат томонига ёки истеъмолчи томонига аниқ, яна таъкидлаб айтаман, аниқ хатолик билан ўлчаган. Буни интернетдаги баҳслардан ҳам кўришингиз мумкин. Ҳисоблагич техник таснифида нормал ишлаши учун кучланиш 176 V дан паст бўлмаслиги керак.

    Яна бир нарса. Замонавий электр ҳисоблагичларни тўғри ўрнатиш жуда муҳим. Уларда электрон платалар борлиги учун уларнинг нормал ишлаши учун ерлаш керак (электр ускуналарини ерлаш деганда ускуна корпуси ерлагич билан боғланиши тушунилади; бундан мақсад фойдаланувчини ток уришидан сақлаш ҳамда ускунада ортиқча ток тўпланмасдан қаршилиги кичик бўлган ерлагичга ўтиб кетишини таъминлашдир — «Дарё»). Бизда монтаж жараёнида ерлашга катта аҳамият берилмайди. Кўп қаватли уйларда умуман ерлатилмайди. Ҳозирда янги қурилаётган уйларга ерлаштириш ишлари олиб бориляпти.

    Лекин ҳисоблагич фаза ва ноль бегона жойга уланса, унда «ўғрилик» деган индикатор чироғи ёниб, аварияга тушиб қолиши керак. Демак, қандайдир маънода ўғриликларнинг ҳам олдини олса бўлади.

    Бундан ташқари, актив ва реактив қувватлар баланси бузилганда тангенс бурчаклари ўзгаришида ҳам ҳисоблагич хато ўлчайди. Қувват бузилиши кузатилган, чунки барча совутиш тизимлари реактив истеъмолчилардир.

    Яна юқоридаги техник тавсифга қайтамиз. Техник тавсиф бўйича ҳар бир ҳисоблагич аниқ текширувдан ўтгани ва хатоликлари қанча бўлгани кўрсатилиб, сертификат берилади. Текширув сертификат сифатли токда текширилгандаги характеристика натижаларини беради, сифатсиз токдаги эмас. Шундай экан, ҳисоблагичлар сифатсиз электр энергиямиз туфайли хато ўлчаётган бўлиши ҳам мумкин.

    Электр энергиясини етказиб бериш ва истеъмол қилиш бўйича қонун-қоидаларимизда бундай ҳолатларда нима қилиш керакли кўрсатилган. Хусусан, Вазирлар Маҳкамасининг «Электр энергияси ва табиий газдан фойдаланиш тартибини такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарорида юқоридаги муаммолар юзага келса, қандай йўл тутиш кўрсатиб берилган. Менга энг ёққани — EX18 ҳисоблагичини дастурласа бўлади, яъни сифатсиз электр энергияси юзага келганда бошқа тарифда ҳисоблашга ёки умуман ҳисобламасликка дастурлаб қўйиш мумкин. Бунга асос — юқоридаги қарорнинг 12-боби 143–144-бўлимлари:

    Электр энергиясининг сифати учун электр энергияси тарифига чегирмалар (устамалар)

    143. Агар истеъмолчининг электр энергияси сифати ёмонлашувидаги улуши электр таъминоти шартномасида белгиланган, йўл қўйилиши мумкин бўлган даражадан ошса, белгиланган қиймат тарифга устама ёки акс ҳолда — тарифга чегирма ҳисобланади.

    144. Ҳар бир ЭСК бўйича чегирмалар (устамалар) миқдори кўриб чиқилаётган ЭСКнинг ҳисоб-китоб давридаги жами нисбий давомийлиги кўрсаткичларига (Т1 ва Т2) кўра, йўл қўйилиши мумкин бўлган нормал ва максимал қийматлар сифатида ҳисобланади. Т1 ва Т2 қийматлари ўлчаш вақти давомида аниқланади, ўлчаш вақтининг давомийлиги ҳар бир ЭСК бўйича шартномада белгиланади, лекин у бир иш суткасидан кам бўлмаслиги керак. Автоматлаштирилган ўлчаш воситалари мавжуд бўлганда Т1 ва Т2 қийматлари узлуксиз равишда ўлчаниши лозим. Ҳисоб-китоб қилинадиган вақт оралиғини мунтазам ўлчаш электр таъминоти шартномасида (лекин бир чоракда бир мартадан кам эмас) белгиланади.

    Яъни 143–144-бўлимлар бўйича, бизга сифатсиз электр энергияси етказиб берувчи ташкилот сотаётган электр энергиясига чегирма бериши ёки уни ҳисобламаслиги керак.

    Биз Европа давлатларидек яшашни хоҳлаб, электр энергияси нархларини кўтарар эканмиз, демак, чиқарган қарорларимиз бўйича иш кўриб, сифатли ва узлуксиз электр энергияси етказиб беришимиз, истеъмолчи қоидаларни бузса, жаримага тортишимиз керак, лекин айни пайтда етказиб берувчи ҳам етказилган зарар учун бадал тўлаши керак. Чунки сифатсиз электр энергияси туфайли ҳисоблагич нотўғри ҳисоблаши ускуналаримиз ишдан чиқиб, ўз характеристикасида ишламай, вазифасини бажара олмаслиги мумкин.

    Ҳисоблагичлар мавзусига қайтсак. Ҳозирда аниқланган хато ўлчашига гумон бўлган ҳисоблагичлар давлатга қарашли бўлмаган ташкилотлар ёрдамида калибровка қилинишини (техник кўрсаткичлар мослиги ўлчаниб солиштирилиши — «Дарё») юзага келаётган саволларга жавоб деб биламан. Бунга ёрдам бера оладиган ташкилотлар – SKB МЧЖ ва «НП Эсан» МЧЖ. Бу корхоналарда ҳисоблагичларни эталон кўрсаткичлар билан калибровка қилиш имконини беради.

    Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.

    10.08.2019, 09:39   Изоҳ (0)   100088
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Ўзбекистон Миллий банки “Олтин омонат”ни ишга туширмоқда


    Coca-Cola 139 йиллик илҳом, ажойиб кашфиётлар, машҳур кампаниялар ва бутун дунё севиб қолган таъмни тақдим этмоқда 


    ОСТИМ Глобал: 100 гектарлик замонавий саноат ҳудуди


    Тошкент минерал суви: Искандар Зулқарнайндан ҳозирги кунгача


    Silk Avia Шаҳрисабзга кўпроқ парвоз қилади


    Mobiuz "МаззаФест"да янги "Мазза" ва "Мазза 2.0" тариф режаларини тақдим этади


    Digital Uzbekistan Тошкентда 28 май куни ўз ишини бошлайди! Бозорни ўзгартириб юборувчи PLAS-Форум 


    “Отанг бозор, онанг бозор”, қурилиш дўкони очмоқчи бўлсанг, Ташкент INDEX’га бор


    GWM Аuto Shanghai 2025 да ўзининг глобал стратегиясини тақдим этди: Ўзбекистон асосий ҳамкорлар қаторида 


    Kapitalbank 2024 йилги Brand Awards International мукофотига сазовор бўлди


    MAGIC SAFARI — Марказий Осиёдаги биринчи тематик сафари-парк 15 май куни ўз эшикларини очади!


    Молиявий фирибгарлик: мураккаб схемалар бўйича содда тушунчалар 


    BI Group Тошкент БИ Ботаника Саройи турар-жой мажмуасини белгиланган муддатдан олдин фойдаланишга топширди ва сифат ҳамда муддатга содиқлигини тасдиқлади


    Ўзбекистонда токен чиқариш бўйича пилот лойиҳани амалга ошириш режалаштирилган


    UZCARD SHERDOR премиум картаси энди МКБАНКда мавжуд

     

    Тавсия этамиз

    “Ёвузлик империяси заминимизга ҳеч қачон қайтмаслиги учун” — жамоатчилик ўроқ-болғали қизил байроқ ва қора-оловранг лентани тақиқлашни сўрамоқда

    13 май, 22:22

    Улар доим дунёда энг яхшиларидан бўлган — покистонлик ҳарбий учувчилар ҳақида

    12 май, 21:30

    Си ва Путин тандеми: Россия ва Хитойнинг “чегарасиз дўстлиги” Марказий Осиёдаги мувозанатга қандай таъсир қилади?

    12 май, 19:00

    “АҚШ ёрдам бермаганида, ғалабага эриша олмасдик” — Иккинчи жаҳон урушида СССР ютуғини таъминлаган яширин ҳақиқатлар

    10 май, 15:00
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Германияда ўзини қирол деб эълон қилган шахс қамоққа олинди

    Дунё | 13 май, 23:40

    “Путин музокараларга келса, Трамп ҳам Истанбулга боради” — АҚШ махсус вакили

    Дунё | 13 май, 23:25

    “Дарё” дайжести: 13 майнинг энг муҳим хабарлари

    Ўзбекистон | 13 май, 23:10

    Фаластиннинг нормал ҳаётга қайтиши учун 15 йил кераклиги маълум қилинди

    Дунё | 13 май, 22:55

    Маъмурий судлар томонидан уч ойда ҳоким қарорини ҳақиқий эмас деб топиш билан боғлиқ қанча иш кўрилгани очиқланди

    Ўзбекистон | 13 май, 22:45

    Машҳурлик рецепти: қўшиқлари эмас, балки рекламалар орқали танилган хонандалар

    Мусиқа | 13 май, 22:35

    Ўзбекистон Кубоги. “ОКМК” 12 та гол урди, “Сурхон” Биринчи лига клубига мағлуб бўлиб, гуруҳда қолиб кетди

    Спорт | 13 май, 22:23

    “Ёвузлик империяси заминимизга ҳеч қачон қайтмаслиги учун” — жамоатчилик ўроқ-болғали қизил байроқ ва қора-оловранг лентани тақиқлашни сўрамоқда

    Ўзбекистон | 13 май, 22:22
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.