• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12904.51
    • RUB161.99
    • EUR14575.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +21°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Poytaxtda 24 soatlik jamoat transporti: tizimga va byudjetga yuklama beradigan loyiha nega kerak?

    Zamonaviy shaharlarda jamoat transporti hayotning ajralmas qismiga aylangan. Tizim odamlarni bir nuqtadan boshqasiga yetkazish bilan birga, ularning ijtimoiy va iqtisodiy faolligini ta’minlaydi. Ayni paytda, dunyoning ko‘plab yirik shaharlarida metro va avtobuslarning 24 soat davomida ishlashi aholining kechki va tungi soatlarda transportga bo‘lgan ehtiyojini qondirish uchun yo‘lga qo‘yilgan. Toshkentda ham shu kabi rejimni joriy qilish taklifi muhokama qilinmoqda.

    Mazkur g‘oya, ayniqsa, kechki va tungi vaqtlarda ishlovchilar, sayyohlar va boshqa qatlam uchun qulaylik yaratishi kutilmoqda. Bu amaliyot poytaxt jozibadorligini oshirish va iqtisodiy jihatdan ham yangi imkoniyatlar ochishi mumkin. Shu bilan birga, transport tizimini kecha-yu kunduz ishlatish amaliyotida xarajatlarning oshishi, xavfsizlikni ta’minlash masalasini ham o‘rtaga chiqaradi.

    Nyu Yorkdagi metro
    Foto: Bloomberg

    Xalqaro tajriba

    Dunyoning bir nechta yirik shaharlari metro va avtobus xizmatlarini 24 soat davomida taqdim etadi. Ushbu xizmatlar ko‘pincha shaharning strategik hududlarini qamrab oladi.

    • Nyu York: New York City Subway to‘liq 24 soat ishlaydi. Kechasi poyezdlar uzoqroq interval bilan harakatlanadi.
    • London: Night Tube deb nomlanuvchi xizmat ba’zi liniyalarda juma va shanba kunlari tun-u kun ishlaydi. Shuningdek, London avtobuslari ham 24 soatlik yo‘nalishlarga ega.
    • Tokio: Tokio metrosi kech soatlarda yopilsa-da (tungi 00:00 dan tongi 5 gacha), avtobuslar va ba’zi jamoat transportlari kun-u tun harakatlanadi.
    • Dubay: Dubayda metro va avtobuslar asosan shahar va aeroportlarni qamrab oladi. Ba’zi liniyalar 24 soat ishlaydi.
    • Seul: Owl bus deb nomlangan kechki avtobus xizmati soat 23:30 dan ertalab 3:45 gacha faoliyat yuritadi. Metro 00:00 dan 5:30 gacha ishlamaydi.
    Seuldagi Owl bus xizmati
    Foto: Development.asia

    Yuqorida keltirilgan shaharlarda aholi soni Toshkentdagidan anchagina ko‘p. Ushbu shaharlarda tun bo‘yi jamoat transportidan foydalanadigan asosiy yo‘lovchilarni tungi paytda ishlovchi xodimlar (sog‘liqni saqlash, ovqatlanish xizmatlari, xavfsizlik sohasi va hokazo), talabalar va tungi hayot bilan bog‘liq xizmatlar foydalanuvchilari (klublar, restoranlar) tashkil qiladi.

    Masalan, Vashingtonda 2023-yilda ishga tushirilgan 24/7 avtobus xizmati asosan shahar markazi va yirik transport tarmoqlarini bog‘laydi. Ular har 20 daqiqada harakat qilib, ovqatlanish, sog‘liqni saqlash va ko‘ngilochar sohalarda ishlovchilarga xizmat ko‘rsatadi.

    Foto: Planetizen

    Xo‘sh, O‘zbekistonda bunga ehtiyoj bo‘ladimi? Masalan, kechki payt nechta talaba tungi 12 dan keyin dars qilish uchun shaharning boshqa qismidagi kutubxonaga qarab harakatlanadi? 10 soatlik faol mehnatdan charchab kelgan ishchi xodimlarni 12 dan keyin ko‘chaga chiqishiga nima majbur qila oladi?

    Masalan, Nyu Yorkda 12:00 dan 5:00 gacha bo‘lgan paytda har kuni taxminan 250 ming kishi metrodan foydalanadi. Bu transportdan kunlik foydalanish hajmining 10 foizigacha bo‘lishi mumkin.

    Londonda tungi avtobuslar va metro xizmatlari bir haftada 2 milliondan ortiq yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatadi.

    Londondagi mintaqaviy hukumatning rasmiy veb-sayti bergan ma’lumotga qaraganda, aholining 65 foizi, ya’ni har 3 kishining 2 tasi tungi vaqtda ham faol turmush tarzini o‘tkazadi. Bundan tashqari, London aholisining 1,5 yarim milliondan ortig‘i tunda ishlaydi. Xo‘sh, Toshkentda tunda ham uyg‘oq bo‘lib, faol hayot tarzini amalga oshiruvchilar soni jamoat transportini ishlatib qo‘yish kerakligiga sabab bo‘luvchi hisobdami?

    Jamoat transportning ishlab turishi turistlar va aholining tunda faol qatlami uchun kerak ekani haqida taklif berilganda, bunga bo‘lgan ehtiyoj bilan bir qatorda uning iqtisodiy oqibatlari, kutilmalar atroflicha o‘rganilishi zarur hisoblanadi.

    Foto: Emirates News Agency

    Masalan, Dubay metrosi 12:00 dan tungi 1 gacha uzaytirilishi uchun unga bo‘lgan talab alohida o‘rganilgan. Sababi tungi paytda foydalanuvchilarning keskin kamayishi transport xizmatini ko‘rsatuvchilar uchun qo‘shimcha xarajat hisoblanadi.

    Yana AQSH misolida buni tahlil qilishga harakat qilamiz. Nyu York metrosi xarajatlarining 55 foizi chiptalar savdosidan keladi, qolgan qismi esa davlat va mahalliy hukumat tomonidan ajratiladigan subsidiyalar orqali qoplanadi. Transport xizmatini taqdim etuvchi korxonaning xarajatlari aynan tungi harakatlar sabab oshgan.

    Toshkent shahar transport boshqarmasiga berilgan yillik xarajatlarning necha foizi chiptalar savdosidan qoplanishi haqidagi savollarimizga javob olishning iloji bo‘lmadi.

    Londonda tungi vaqtda ham jamoat transporti ishlab turishi hukumatga yiliga qariyb 25 million funt sterlingga tushadi.

    Janubiy Koreya ham Owl bus tungi avtobus xizmati uchun mahalliy byudjetdan pul ajratadi. Lekin yuqorida aytilganidek, ushbu xizmatlar va mablag‘lar mahalliy aholining talabi va iqtisodiy daromad kelishini inobatga olgan holda ajratiladi.

    Demak, Toshkent metrosi va avtobuslarini tun-u kun ishlatib qo‘yish poytaxtga anchagina qimmatga tushadi. Shundog‘am davlat uchun katta zarar keltirayotgan sohaning yuklamasi ortib, davlatni “parazit” kabi ko‘proq so‘rishda davom etishiga yo‘l qo‘yishi uchun yetarlicha sabablar bormi?

    Yuqorida keltirilgan davlatlar subsidiya evaziga tunda ko‘rsatilgan boshqa sohalardagi daromadlar orqali ajratilgan subsidiyalarni qoplaydi.

    World Economic Forum sayti bergan ma’lumotlarga ko‘ra, Londondagi mehmonxona sanoati tungi mehmonxonalar faoliyatidan yiliga  taxminan 26 milliard funt sterling (33 milliard dollar) daromad oladi. AQSHning yirik shaharlaridagi tungi ko‘ngilochar sanoati yiliga taxminan 25-35 milliard dollardan ortiq daromad keltiradi. O‘zbekiston poytaxti tunda arzon transport berishdan qanday foyda ko‘radi?

    Bundan tashqari, kechki vaqtda transportda xavfsizlikni ta’minlash qo‘shimcha patrullar va nazorat tizimlarini talab qiladi.

    To‘g‘ri, jamoat transport tizimining tungi vaqtda ham ishlashi aholi o‘rtasida tungi hayotda ham faolroq bo‘lish xohishini oshiradi. Aholining tungi vaqtda ham harakatlanishi turli sohalarning ish vaqtlarini oshirish hisobiga daromadini ham yaxshilashiga xizmat qilishi mumkin.

    Ammo aynan tungi faollikni oshirish uchun qilinadigan turli ishlar: kutubxona, muzeylar, restoranlar sonini oshirish bilan bir qatorda aholining to‘lov qobiliyatini oshirish ham alohida o‘rin tutadi.

    Yuqorida biz andaza qilib olayotgan shaharlarda aholining daromadi yetarlicha yuqori. Masalan, hukumatga tegishli Milliy statistika markazi taqdim etgan ma’lumotga ko‘ra, London aholisi 2700 funt sterlingdan kam topmaydi. Janubiy Koreya va BAAda ham mahalliy aholi 3000 dollarga yaqin daromad qiladi. Toshkentda esa o‘rtacha oylik 8 million atrofida.

    Demak, aholining kechki paytda ko‘chaga chiqmayotgani sababi ko‘ngilochar joylarning 24 soat ishlamayotgani yoki jamoat transportining tun-u kun ishlamayotgani emas.

    Xulosa o‘rnida, Toshkentda 24 soatlik rejimga o‘tish uchun, avvalo, jamoat transportining texnik imkoniyatlarini tahlil qilib chiqish muhim. Shuningdek, ilgari surilgan takliflar va jamoat transporti ehtiyojlarini hisobga olib, maxsus subsidiyalar yoki boshqa qo‘llab-quvvatlash mexanizmlari ishlab chiqilishi kerak.

    O‘zbekiston Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan taqdim etilgan 2025—2027-yilga mo‘ljallangan byudjetnomada 2025-yilgi jamoat transporti xarajatlarini qoplash uchun byudjetdan 2,7 trillion so‘m ajratilishi belgilangan. Bu ko‘rsatkich 2024-yilda 1,8 trillionni tashkil qilgan. 1 yil avval esa jamoat transporti bilan ta’minlash davlatga 900 milliard so‘mga tushgan.

    Shunday ekan, birinchi navbatda, jamiyatda ehtiyojni o‘rganish zarur. Tungi vaqtda hatto taksi xizmatlarini ko‘rsatuvchi korxonalar foydalanuvchilari kamchilikni tashkil qilgan bir paytda  butun tizim va davlat byudjetiga yuklama berish qanchalik to‘g‘ri?

    Shu savolning javobi topilmas ekan, tajribani kechiktirgan ma’qul.

    02.12.2024, 17:53   Izoh (0)   10012
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    Erkin G‘aybullayev

     

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Buxorodagi fermer xo‘jaligida 943 mln so‘mlik “svet”dan noqonuniy foydalanildi

    02.12.2024, 17:18

    O‘zbekistonda dollar rasmiy kursi tushdi

    02.12.2024, 16:15

    “OIV bilan yashaydiganlar ham oddiy inson” — Respublikadagi OITSga qarshi kurashish markazi mas’uli bilan suhbat (foto, video)

    02.12.2024, 15:36

    Yoshlar o‘rtasidagi Osiyo O‘yinlari Toshkentda o‘tkazilmaydigan bo‘ldi

    02.12.2024, 15:32

    O‘zbekiston JSTga a’zo bo‘lish bo‘yicha Filippin bilan muzokaralarni yakunladi

    02.12.2024, 15:02

    O‘zbekistonda ish haftasi yog‘ingarchiliksiz o‘tadi

    02.12.2024, 14:20
    ×Lightbox Image
     

    Tavsiya etamiz

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10

    “Lend-Liz” yordami sovg‘a bo‘lmagan — Britaniya ikkinchi jahon urushida berilgan yordamni qanday qaytargan edi?

    19 may, 15:00

    “Yovuzlik imperiyasi zaminimizga hech qachon qaytmasligi uchun” — jamoatchilik o‘roq-bolg‘ali qizil bayroq va qora-olovrang lentani taqiqlashni so‘ramoqda

    13 may, 22:22

    Ular doim dunyoda eng yaxshilaridan bo‘lgan — pokistonlik harbiy uchuvchilar haqida

    12 may, 21:30
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Toshkentda daraxt bosib qolgan fuqaro vafot etdi

    O‘zbekiston | 24 may, 23:21

    Superliga. “Buxoro” mehmonda “So‘g‘diyona” bilan durang o‘ynadi

    Sport | 24 may, 23:08

    Toshkent va Andijondagi oshxona hamda xonadonda yong‘in sodir bo‘ldi (video)

    O‘zbekiston | 24 may, 22:40

    Namangan hokimi 100 yilligi nishonlanayotgan maktabdagi “So‘nggi qo‘ng‘iroq” tadbirida ishtirok etdi

    O‘zbekiston | 24 may, 22:00

    Quyoshdan himoyalovchi kremlardan foydalanishda tez-tez uchraydigan xatolik aniqlandi

    Layfstayl | 24 may, 21:40

    Samarqand 2025-yili Islom dunyosining madaniyat poytaxtiga aylanadi

    O‘zbekiston | 24 may, 21:25

    Superliga. “Neftchi” o‘z maydonida bir kishi kam bo‘lib qolgan “Sho‘rtan”ni tor-mor etdi

    Sport | 24 may, 21:21
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.