Toshkent viloyatining Bo‘stonliq tumani hududidan oqib o‘tuvchi Pskem daryosida Pskem GES qurilishi loyihasi — gidroenergetika sohasida mamlakatimizda qurilayotgan yirik mega loyiha.
“O‘zbekgidroenergo” AJ rahbariyati tashabbusi bilan yangicha yondashuv va yangi konsepsiya asosida ilg‘or, zamonaviy texnologiyalar va metodlar joriy etilib, murakkab loyiha ishlari “Gidroproyekt” AJ tomonidan ishlab chiqilgan texnik topshiriqqa asosan, mahalliy va xorijiy korxonalar mutaxassislari tomonidan belgilangan me’yorlar asosida qurilish ishlari olib borilmoqda.
Alohida aytib o‘tish lozimki, “Pskem daryosida Pskem GESni qurish” investitsiya loyihasi doirasida qabul qilingan texnik yechimlar bo‘yicha Tractebel Engineering GmbH (Germaniya) xalqaro injiniring kompaniyasi tomonidan olingan ijobiy xulosalar asosida ish olib borilmoqda.
Birinchi bosqichda amalga oshirilishi belgilangan gidrotexnika inshootlari, yerosti suv o‘tkazuvchi tunnellar, GES binosi va 222 kilometr uzunlikdagi elektr energiyasini uzatish tarmoqlari hamda infratuzilma obyektlarini qurish ishlari, jumladan, birinchi yarus suv qabul qilish inshooti, 1288 metr uzunlikdagi suv o‘tkazuvchi yerosti tunneli, 1—2-agregatlarga suv olib keluvchi 285 metr yerosti tunneli va 2 dona suv o‘tkazuvchi zatvorlarni boshqarish inshooti, daryoga suv tashlash inshootlari hamda ishchi mutaxassislar uchun 80 o‘rinli, 2 qavatli yotoqxona, 10 dona kottej qurib bitkazildi.
Shu bilan birga, 2021-yil 25-noyabr kuni Pskem daryosida to‘g‘onning yuqori suv to‘sish inshooti qurilishini boshlash uchun daryo oqimi berkitilib, kelayotgan suvlar birinchi yarus suv qabul qilish inshooti orqali yana daryoga yo‘naltirildi. Loyiha doirasida to‘g‘on uzunligi 200 metr va pastki belgisi 983,00 metr, yuqori belgisi 1044,5 metr, ya’ni 61,5 metr balandlikka ega bo‘lgan to‘g‘onning yuqori suv to‘sish inshooti qurilishi natijasida, Pskem daryosida Pskem suv omborining birlamchi bosqichiga (1-navbatiga) suv yig‘ish imkoniyati yaratiladi.
To‘g‘onning yuqori suv to‘sish inshooti 998,0 metr belgiga qadar 10 metr chuqurlikdan temir-beton tayanch to‘siq bilan ko‘tarilib, temir-beton va tosh oralig‘idagi bo‘shliqlar maxsus sementli qorishma yordamida yuqori bosim ostida to‘ldirilib chiqildi.
Respublikamizdagi gidrotexnika inshootlari qurilishi tarixida birinchi marotaba sohada xavfsizlik nuqtayi nazaridan yuqori chidamlilikka ega, rivojlangan davlatlarda keng qo‘llanib kelinayotgan filtratsiya suvlariga qarshi sintetik mahsulot hisoblanuvchi yuqori sifat darajasiga ega bo‘lgan, Italiya davlatida ishlab chiqarilgan Karpi (Carpi) kompaniyasining Sibelon® CNT 5900 UV geokompozit gidroizolyatsiya mahsuloti keng qo‘llanilmoqda. Mazkur geokompozit gidroizolyatsiya mahsuloti to‘g‘onining yuqori suv to‘sish inshootidagi filtratsiya jarayonlarining oldini olish maqsadida foydalaniladi.
To‘g‘onning yuqori suv to‘sish inshootining 998,1 metrdan 1026,5 metrgacha bo‘lgan oraliqda butun to‘g‘on ekrani bo‘ylab t=4 millimetr qalinlikdagi Sibelon® CNT 5900 UV geokompozit gidroizolyatsiya materialini 11 129,0 kvadrat metr yuzada qoplash ishlari joriy yilning aprel oyida to‘liq yakunlandi.
Shuningdek, birinchi yarus suv qabul qilish inshooti oldida suv sathlarini doimiy ravishda kuzatib borish, sel va toshqin suvlari ta’sirida suv sathining keskin ko‘tarilishini oldini olib, 1-darvozalarni boshqarish inshooti (KRZ-1) orqali toshqin suvlarini boshqarish maqsadida, suv qabul qilish inshootiga maxsus elektron datchiklar o‘rnatilib, onlayn rejimda monitoring va kuzatuvlar olib borilmoqda. Darvozalarni boshqarish inshooti binosidagi barcha qurilmalar avtomatlashtirilib, avtomatik tizim asosida boshqarib borilmoqda.
E’tiborli jihati shundaki, Pskem daryosida to‘g‘onning yuqori suv to‘sish inshootida olib borilgan qurilish ishlari natijasida bugungi kunda suv sathi 1010 belgiga (otmet) ko‘tarildi. Buning natijasida to‘g‘onning Karpi (Carpi) kompaniyasining Sibelon® CNT 5900 UV geokompozit gidroizolyatsiya mahsulotlari bilan qoplangan maxsus qismi hozirgi kunda 9 metr suv ostida. Bu esa o‘z navbatida murakkab muhandislik loyihasida o‘z vaqtida qabul qilingan konstruktiv yechim va xulosalarning ijobiy natijasidir. Shuningdek, yirik qurilish obyektida mavjud gidrotexnik inshootlarni xavfsiz ishlatilishini ta’minlash bo‘yicha sel-toshqin suvlarini betalofat o‘tkazish choralarini ko‘rish, suv omborlaridagi suv hisob-kitobini zamonaviy texnologiyalar asosida suv omboriga suvning kirishi, chiqishi va kunlik monitoringini olib borish, nazorat o‘lchov qurilmalari kuzatuv natijalarini tahlil etib borish maqsadida ekspluatatsiya guruhi tuzilgan.
Mazkur loyihalarning amaldagi ijrosi mamlakatimizdagi mavjud suv omborlarini qurish va modernizatsiya qilishda katta tajriba bo‘ladi. Bu yangi texnologiyalar va innovatsiyalaridan samarali foydalanishda mustahkam zamin bo‘lishi shubhasiz.
Reklama huquqi asosida.
