Jo Bayden AQShni Ikkinchi Jahon urushidan keyingi eng yirik modernizatsiya rejasini e’lon qildi. Transport, kommunikatsiyalarni yangilash va innovatsiyalar uchun 2 trln dollar sarflanadi
AQSh prezidenti Jo Bayden mamlakatni modernizatsiyalash rejasini e’lon qildi. Unga ko‘ra, Amerika infratuzilmasini modernizatsiyalash so‘nggi o‘n yilliklardagi eng katta loyiha bo‘ladi. Bayden shu orqali AQShning doimiy global yetakchiligini saqlab qolishni rejalashtirmoqda, deb yozadi Meduza.
Bayden modernizatsiyalash rejasini Pensilvaniya shtatida — o‘zining 2019-yilgi saylovoldi kampaniyasi boshlangan Pittsburg shahrida e’lon qildi. Associated Press’ning yozishicha, prezident o‘z rejasini “Amerikaga bir avlodda bir marta kiritiladigan sarmoya” deb atadi va uni Ikkinchi Jahon Urushidan beri ish o‘rinlariga ilk eng katta sarmoya sifatida baholadi.
“Ushbu reja yuqoriga ko‘tarilishga bo‘lgan urinish emas. Bu bir avlodda bir marta kiritiladigan yirik hajmdagi sarmoyadir. AQShning kosmik musobaqadagi ishtirokidan beri bunday ish amalga oshirilmagan. Hozir ayni harakatni boshlaydigan vaqt. Ishonchim komilki, buni hozir qilsak, 50 yildan keyin odamlar orqaga qarab: ‘O‘shanda Amerika kelajakni yaratgan edi’, deyishadi”, — dedi Bayden.
Bayden nazarda tutganidek, ushbu sarmoyalar AQShga biotexnologiya va toza energiya manbalari bilan bog‘liq eng istiqbolli sohalarda yetakchi bo‘lish imkonini beradi. Uning fikricha, vaqti kelib bularning barchasi AQShga Xitoy bilan global raqobatda g‘alaba qozonishda yordam beradi.
Baydenning 2 trillion dollarlik rejasidagi barcha xarajatlar to‘rtta toifaga bo‘linadi — transport infratuzilmasini rivojlantirish, turmush darajasini yaxshilash, biznes samaradorligini oshirish hamda kasallar va qariyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun ijtimoiy dastur.
- Transport infratuzilmasiga 621 milliard dollar sarflanadi. Shulardan 174 milliardi elektr transportini rivojlantirishga, 115 milliardi magistrallar, yo‘llar va ko‘priklarni modernizatsiya qilishga, 80 milliardi temir yo‘llarga, 42 milliard dollari aeroport va dengiz portlarini modernizatsiyalashga yo‘naltiriladi.
- Rejaga ko‘ra maishiy infratuzilmani yaxshilash uchun 650 milliard dollar ajratiladi. Xususan, suv ta’minoti tizimlarini yangilash uchun 111 milliard, yuqori tezlikdagi internet va elektr tarmoqlarini rivojlantirish uchun 100 milliard, maktablarni ta’mirlash va qurish uchun 137 milliard dollar sarflanadi.
- Biznes samaradorligini oshirishga 580 milliard dollar ajratish rejalashtirilgan. Shulardan 180 milliard dollari ilmiy-tadqiqot ishlanmalariga, 100 milliard dollari mutaxassislarni qayta tayyorlash dasturlariga, yana 300 milliard dollari kichik biznesni rivojlantirishga sarflanadi.
- Keksalar va nogironlar uchun yordam va ko‘nikma dasturlariga 400 milliard dollar sarflash rejalashtirilgan.
Modernizatsiyalash rejasi yuqori korporativ soliqlar yordamida moliyalashtiriladi. Respublikachilar esa bunga qarshi
Baydenning ta’kidlashicha, AQSh rejani amalga oshirish uchun katta miqdorda tashqi qarz olib, davlat qarzlarini ko‘paytirish usulini qo‘llamaydi.
Soliqlarni, birinchi navbatda, korporativ daromad solig‘ini oshirish orqali zarur mablag‘ni yig‘ish rejalashtirilmoqda. Soliqning mazkur turi 2017-yilda Donald Tramp ma’muriyati davrida 35 foizdan 21 foizgacha kamaytirilgan edi. Bayden uni yana 28 foizga ko‘tarishni rejalashtirmoqda. AQSh prezidenti korporatsiyalarni “bundan shikoyat qilmaslikka” chaqirdi, chunki soliq hajmi baribir avvalgi o‘n yilliklardagiga qiyoslaganda pastroq bo‘ladi.
Bundan tashqari, prezident ma’muriyati xorijiy korporativ daromad solig‘ini oshirishni taklif qilmoqda. Rejani e’lon qilishda Bayden soliqlarni ko‘paytirish bilan bir qatorda, qonunchilikda yirik korporatsiyalarning chiqib ketishi bilan yuzaga keladigan bo‘shliqlar bo‘lmasligini ta’minlashini aytib o‘tdi.
Shu bilan birga, yaqin kelajakda rejaga sezilarli o‘zgarishlar kiritilishi mumkin. Rejaning amaldagi variantini hatto Kongressdagi Demokratik partiya a’zolarining ham hammasi qo‘llab-quvvatlayotgani yo‘q. Ularning ba’zilari ko‘zda tutilgan harakatlar xususan, global iqlim o‘zgarishi tahdidi fonida zararli sanoat tarmoqlaridan saqlanish uchun yetarli emas, deb hisoblamoqda. Boshqalari soliq qonunchiligidagi rejaga ko‘proq o‘zgartirish kiritishni xohlasa, ba’zilari umuman olganda bu reja yetarlicha global emas va xarajatlarni ko‘paytirish kerak, degan fikrda.
Biroq, modernizatsiyalash rejasi Kongress tomonidan qabul qilinishi va qonunga aylanishi uchun Baydenga deyarli barcha demokratlarning ovozi kerak bo‘ladi, ayni paytda reja ikkala palatadan unchalik ko‘p bo‘lmagan ovozga ega.
The Washington Post xabariga ko‘ra, prezidentning soliqlarni oshirish rejasini respublikachilardan birortasining qo‘llab-quvvatlashi ehtimoli deyarli yo‘q. Senatdagi ozchilik respublikachilar yetakchisi Mitch Makkonnel Baydenning va’dalarini “troya oti” deb atadi va uning maqsadi soliqlarni oshirish, deya da’vo qildi. Vayoming shtati senatori Jon Barasso rejani “mablag‘larning nazoratsiz sotsialistik isrofgarchiligi” deb atadi. Sobiq prezident Donald Tramp esa Baydenning taklifini “o‘ziga o‘zi yetkazilgan tarixdagi eng katta iqtisodiy jarohatlardan biri” deb ta’riflagan.
Baydenning o‘zi respublikachilarni qonun loyihasini qo‘llab-quvvatlashga ishontirish uchun “halol muzokaralar” olib borishini va’da qildi, ammo baribir rejaning qabul qilinishi zarurligini va demokratlar buning uchun yetarli ovozga ega bo‘lishini qat’iy ta’kidladi.
Avvalroq The Washington Post gazetasi AQShda 10 yillardan buyon moliyalashtirilmagan infratuzilma achinarli ahvolga kelgani haqida xabar bergandi.
Ma’lum qilinishicha, so‘nggi yillarda na respublikachilar, na demokratlar Oq uy va Kongressni boshqarish paytida, xususan, aeroportlar, keng polosali tarmoqlar, transport tizimlari, elektr uzatish liniyalari, portlar va kanalizatsiya kanallarini ta’mirlash va obodonlashtirish uchun zarur miqdorda mablag‘ sarflamagan.
Mavzuga doir:
