O‘zbekistonda mustaqillikning dastlabki yillarida yopilib ketgan minglab masjidlar taqdiri nima bo‘ladi? Diniy qo‘mita vakili javob berdi

O‘zbekistonda mustaqillikka erishish arafasida va mustaqillikdan keyingi 5—10 yil davomida hozirgidan ko‘ra ko‘proq masjidlar bo‘lgan. Ularning aksariyati keyinchalik yopilib ketgan. Masalan, hozir ko‘chmas mulklar auksionga qo‘yilgan saytlarga kirib ko‘rilsa, ikki yuzdan ortiq masjid maydonlari sotuvga qo‘yilganini ko‘rish mumkin.

Ushbu masjidlar taqdiri nima bo‘ladi? Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining birinchi o‘rinbosari Muzaffar Komilov 10-dekabr, payshanba kuni AOKA huzurida o‘tkazilgan matbuot anjumanida ushbu savolga javob berdi.

“Bu juda katta mavzu, haqiqatan ham juda ko‘p murojaatlar bor. Bir narsani to‘g‘ri tushunishni xohlardik, hech kim masjidni ochish yoki yopish bilan obro‘ topaman yoki shu orqali nimagadir erishaman degan xayolda emas.

Mustaqillikning ilk yillarida 5,5 mingdan 7 mingtagacha masjid deb foydalanilgan binolar bo‘lgan. Ularning aniq hisobi yo‘q edi, 90 foizi talabga javob bermasdi: qo‘lbola qilib qurilgan, hech qanday hujjati yo‘q va kimning hisobida turishi ham noma’lum. Lekin shunday bo‘lsa ham 1996-yildan boshlab (ro‘yxatga olish uchun) harakat boshlandi, 2001-yilda sarhisob qilindi. Shundan so‘ng ham 2011-yilgacha hech qanday hujjatga ega bo‘lmagan, masjid sifatida faoliyat ko‘rsatib kelgan binolarimiz bo‘lgan. ‘Marhamat ro‘yxatdan o‘tkazinglar, endi diniy tashkilotlarni ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘yicha tartib bo‘lyapti’, deyilgan. Juda ko‘p shaharlar, tuman va qishloqlarda masjid hujjatlarini tayyorlab olib kelishgan, hech qanday to‘siq bo‘lmagan. Muayyan vaqtgacha imkon berildi, yana cho‘zib berildi”, — dedi u.

Din ishlari bo‘yicha qo‘mita rasmiysining so‘zlariga ko‘ra, hozirda, eng avvalo, xavfsizlik nuqtayi nazaridan, ya’ni binoning xavfsizligi, joylashuvi, talabga javob berishi, zilzilaga bardoshliligi o‘rganiladi.

“Ularning ko‘pchiligi juda yomon ahvolda qolgan, ayrimlariga esa ehtiyoj yo‘q, ya’ni keyingi ko‘chada masjid bor. Masalan, ba’zilari muhtasham qilib qurilgan va katta mablag‘ sarflangan, lekin unga hech kim ruxsat ham bermagan, o‘zlari ham ruxsat olishmagan. Mayli, ular ham ochib berilar, lekin tahlillarga ko‘ra, uning yonidagi masjid hali to‘lgani yo‘q. O‘zi 5 mahal namozda 1—2 saf odam bo‘lmasdan endi bu masjidni ham ochish masalasida o‘rganib chiqilgandan keyin savollar paydo bo‘ladi: ‘masjidning moliyaviy ta’minoti qanday? O‘sha diniy tashkilot xodimlari maosh bilan ta’minlanadimi? Masjidning kommunal xizmatlariga to‘lovlar ta’minlanadimi?’ Oxiri masjid ‘Vaqf’ga yuk bo‘ladi. Bugungi kunda 550 dan ortiq masjid ‘Vaqf’ning zimmasida yotibdi, ularda tushum yo‘q. Hech kimning masjidni berkitib, ruxsat bermaysan degan joyi yo‘q, talabga qarab hammasini o‘rganib chiqib, ochib beriladi”, — deb ta’kidlagan Muzaffar Komilov.

Din ishlari bo‘yicha qo‘mita ma’lumotlariga ko‘ra, 2020-yilning 2-dekabr holati bo‘yicha O‘zbekistondagi masjidlar soni 2079 taga yetdi.