Koronavirusning yangi turi sabab qo‘zg‘agan pnevmoniya oqibatida 81 kishi vafot etdi. Virus Xitoyda paydo bo‘lgan, hozir ham aksariyat hollarda aynan Xitoyda tarqalmoqda, qurbonlarning hammasi xitoylik. Xitoy rahbari Si Szinpin 25-yanvar, shanba kuni virusning tarqalish tezligi oshganini ma’lum qilib, vaziyatni og‘ir deb atadi. Hozirgi vaqtda jahonning 10 mamlakatida 2800 dan ortiq odamda yangi turdagi pnevmoniya xastaligi borligi tasdiqlangan, yana 5794 kishida virusning borligi taxmin qilinmoqda. 51 kishi esa tuzalishga muvaffaq bo‘ldi.
Virus tarqalishi munosabati bilan Xitoyda jami 57 million aholi istiqomat qiladigan 15 ta shahar to‘liq yoki qisman yopildi. Shuningdek, mamlakatda yovvoyi hayvonlar savdosi vaqtincha to‘xtatildi (taxminlarga ko‘ra, Uxandagi dengiz mahsulotlari bozori virusning boshlang‘ich manbasi bo‘lgan); maktab va universitetlarda Xitoy Yangi yil bayrami munosabati bilan boshlangan ta’til noma’lum muddatga uzaytirildi; Buyuk Xitoy devorining bir qismi tashrifchilar uchun yopildi. Mamlakatda yuz uchun tibbiy niqoblar, “Men 2020-yilgi koronavirusdan omon chiqdim” yozuvli futbolkalar va 2012-yilda chiqqan Plague Inc pandemiya simulyatori (kompyuter o‘yini) savdosi bir necha barobarga oshdi.
Xitoyning Chjendin nohiyasi ma’muriyati shaharga kelib, aynan “Uxandan kelganman” deb ro‘yxatdan o‘tmagan uxanliklarni izlab topishda yordam berganlarga mukofot va’da qildi. Mukofot puli miqdori 145 dollarga teng. Reuters’ning yozishicha, ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari ushbu qarorni qo‘llab-quvvatlagan. “Agar siz o‘zingiz haqingizda ma’lum qilmasangiz, boshqalar siz haqingizda xabar bergani uchun ulardan o‘pkalab yurmang. Biz ham yashashni istaymiz”, — deb yozgan ulardan biri. Ayni vaqtda Ispaniya, Fransiya, AQSh va Yaponiya o‘z fuqarolarini Uxandan olib chiqib ketishga qaror qilgan (O‘zbekiston rasmiylari esa Xitoy Uxandan o‘zbekistonliklarni olib chiqishga rad javobini berayotganini ma’lum qilgan edi).
O‘zbekistonda hozircha koronavirus bilan xastalangan birorta ham bemor aniqlanmadi. Rasmiylar chegara punktlarida nazorat har qachongidan ham kuchaytirilganini ta’kidlamoqda. Sog‘liqni saqlash vaziri Alisher Shodmonov esa vatandoshlarni hatto Xitoyga bormay turishga chaqirdi. Ayni vaqtda Jizzaxda koronavirus tarqalgani haqidagi xabarlar rasman rad etildi (bunday mish-mishlar tarqalishiga Qozog‘istondagi o‘quv mashg‘ulotlari suratlari sabab bo‘lgan).
O‘zbekiston Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasiga Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan koronavirus bo‘yicha epidemik vaziyat barqarorlashgunga qadar Xitoyga o‘zbekistonlik sayyohlarni yubormaslik to‘g‘risida ham tavsiya berilgan. Xitoyga muntazam parvozlarni amalga oshiruvchi “O‘zbekiston havo yo‘llari” reyslarni to‘xtatib turish rejalari haqida hozircha ma’lum qilgani yo‘q.
Virus bozorga ta’sir qilmoqda. Aynan virusning tarqalishi kuchayayotgani munosabati bilan 27-yanvar, dushanba kuni neft narxi 2 foizga pastladi. Avvalroq epidemiya qimmatbaho mahsulotlar ishlab chiqaruvchilarning aksiyalariga salbiy ta’sir ko‘rsatgan, oqibatda LVMH konserni egasi Bernar Arno jahonning eng boy odamlari ro‘yxatidagi peshqadamlikni boy bergan edi.
Twitter’da Xitoyning Douban kinoservisidan “Chernobil” seriali haqidagi axborot o‘chirib tashlangani haqida mish-mishlar paydo bo‘ldi; bunga foydalanuvchilar Xitoy rahbariyatining epidemiyaga munosabatini Chernobildagi avariyaga rasmiylarning kechikkan munosabatiga o‘xshatgani sabab bo‘lgan. Bu haqda Gonkongdagi South China Morning Post nashri jurnalisti Josh Ye yozdi; “Chernobil”ning ssenariy muallifi va prodyuseri Kreyg Meyzin esa “kimdir buni tasdiqlay oladimi?” deb so‘radi. Foydalanuvchilarning ayrimlari serial hali ham Douban’da borligini ta’kidlagan bo‘lsa, boshqalari buning aksini ma’lum qildi. Har nima bo‘lganda ham, epidemiya boshlangan Uxan shahrining meri virusning xavfi haqida odamlar juda kech ogohlantirilganini tan olib, iste’foga chiqishga tayyorligini bildirdi.
Bill va Melinda Geytslar fondi yangi virusga qarshi kurashish uchun 10 million dollar xayriya qiladi. Ushbu mablag‘ning yarmi infeksiya yuqishi holatlarini aniqlash va Xitoydagi bemorlarni davolashga, qolgan yarmi esa virusning Afrikada tarqalishining oldini olishga sarflanadi.