Қироллик тўй торти шунчаки ширинлик эмас, балки глазур билан қопланган меъморий мўжиза. У 130 килограммдан 230 килограммгача оғирликда бўлиб, бир неча қаватдан иборат ва мураккаб нақшлар, монограммалар ҳамда рамзлар билан безатилади.
Улкан тўй торти анъанасини қиролича Виктория жорий қилган. 1840 йилда унинг шаҳзода Алберт билан тўйида меҳмонларга деярли 140 килограмм оғирликдаги уч қаватли торт тақдим этилган. Бу торт гуллар, глазурдан ясалган новдалар ва тепасида келин-куёвнинг бюстлари билан безатилган. Ўшандан бери бирорта қироллик тўйи бундай ажойиб тортсиз ўтмайди.
1863 йилда Эдуард VII ва Дания маликаси Александра никоҳида торт гуллар билан безатилганди. 1923 йилда турмуш қурган Жорж VI ва леди Элизавета Боуз-Лаён тортининг баландлиги эса деярли 3 метрга етиб, гўё саройга ўхшарди. Биринчи қаватида сирли Виндзор қалъаси ва Авлиё Жорж ибодатхонасининг нусхалари, иккинчисида эса келин вояга етган Глемис қалъаси тасвирланганди.
Кўпинча тортни сарой ошпазлари тайёрлайди, бироқ ҳозирги кунда монарх оиласига мансуб ёш келин-куёвлар ўз дидларига мос қандолатчиларни ҳам танлаш имкониятига эга. Масалан, 1981 йилда Диана ва шаҳзода Чарльзнинг ҳашаматли тўйида 3,5 минг меҳмонга мўлжалланган 23 та торт бўлган. Улар орасида энг асосийсини Қироллик ҳарбий-денгиз ошпазлик мактабининг новвойи Девид Эвери томонидан тайёрланган мевали торт ташкил этган.
Шаҳзода Гарри ва Меган Марклнинг тўй тортини Лондонда истиқомат қилувчи америкалик Клер Птак тайёрлаган. Анъанавий мевали торт ўрнига у лимонли ва бузинали торт таклиф қилди, уни ипакдек майин крем билан қоплади ҳамда баҳор ва жуфтлик гўзаллигига ишора қилган ҳолда уни жонли гуллар билан безади. Анъаналарнинг бундай оёқ ости қилиниши инглиз аристократияси вакилларини анчагина ғазаблантирди. Бироқ замон ўзгармоқда.
Шаҳзода Уилям ва Кейт Миддлтон эса анъанавий услубни танлади — сарой бош ошпази Фиона Кернс томонидан тайёрланган қўлбола мевали торт. У беш ҳафта давомида баландлиги деярли бир метрли саккиз қаватли торт устида меҳнат қилди. Ҳар бир қаватда Кетриннинг тўй либосидаги нақшларни такрорловчи бўртма марваридгуллар бор эди. Бундан ташқари, тортни тайёрлашда Англия, Шотландия, Уэлс ва Ирландия рангларини ифодаловчи 17 хил шакар пастасидан фойдаланилди. Юқори қават оилавий гербдагидек жуфтликнинг монограммаси билан безатилган эди.
Лорддан лордга почта орқали
Тўйдан кейин торт бўлаклари қиролликнинг қариндош-уруғларига, садоқатли фуқароларига ва хайрия ташкилотларига жўнатилади. Бу анъанани қиролича Елизавета II ва Эдинбург герцоги Филипп бошлаб берган. 1947 йилда уларнинг тўй торти деярли 3 метр баландликда бўлиб, 220 килограмм оғирликка эга эди. Икки минг бўлак маросим меҳмонларига тарқатилади, яна юзлаб бўлаклар чиройли қутиларга жойланиб, бутун мамлакат бўйлаб юборилади.
Бахт учун сақлаб қўйиб, бир йилдан сўнг истеъмол қилиш
Бундан ташқари, ХIX асрдан бошлаб Британия аристократиясида тортнинг бир қисмини сақлаш ва уни тўнғич фарзанднинг чўқинтирилиши маросимида истеъмол қилиш анъанаси мавжуд эди. Ўша даврда машҳур бўлган қуруқ мевали ва зич хамирли тортларга ром, бренди, шеррй каби спиртли ичимликлар қўшиларди. Бу тортлар спирт ва шакар туфайли яхши сақланиб, мато ёки мум қоғозга зич ўралиб, салқин омборхоналарда сақланарди. Замонавий тушунчада бу торт эмас, балки кекс ҳисобланади.
Бу анъанани айниқса Қиролича Елизавета II ва шаҳзода Филипп машҳур қилди. Улар тортларининг юқори қисмини тўйларидан бир йил ўтгач, тўнғич ўғиллари шаҳзода Чарльзнинг чўқинтирилиш маросимигача сақлаб қўйишади.
Бугунги кунда тортни, ҳатто кремли бўлса ҳам кучли музлаткичларда сақлаш мумкин. Аммо ҳозирда фарзанд кўриш кўпинча бир неча йилга кечиктирилгани сабабли уни тўйнинг навбатдаги йиллигида истеъмол қилиш одат тусига кирди. Бу никоҳнинг мустаҳкамлиги ва муваффақиятини рамзий ифодалайди. Британия қирол оиласи аъзолари ҳам бу анъанани давом эттирмоқда.
Ейиш эмас, коллекция қилиш
Қироллик тўйидан совға қилинган торт бўлагини истеъмол қилиш одобдан эмас. Бундай ширинликни одатда асл ўрамида - музлатгичларда, сейфларда, ойнали витриналарда эҳтиёткорлик билан сақлашади. Баъзи коллексионерлар ҳатто бу бўлакларни оилавий қимматбаҳо буюмлар сингари суғурталайди. Уларнинг меросхўрлари эса бу ноёб нарсаларни кимошди савдосида сотади. Бундай ёдгорликлар учун энг машҳур “бозор” Жулиэнъс аукцион уйи бўлиб қолди. Масалан, 2021 йилда шаҳзода Чарльз ва Диананинг тўйидан қолган, 40 йил қутида сақланган торт бўлаги 2500 фунт стерлингга сотилди. Харидор уни нима қилгани номаълум.
Саройда ишлаган мебел таъмирчиси Найжел Риккец ёш келин-куёв Чарльз ва Дианага антиқа стол совға қилади, ўзи учун эса “Букингем саройи” деб ёзилган эсдалик қутисида уларнинг тортидан бир бўлак олиб қолади. Унинг вафотидан сўнг, 2022 йилда бу ёдгорлик кимошди савдосида рамзий нархга — атиги 170 фунтга сотилади.
2024 йилда ҳам кимошди савдога ноёб нусха — 1947 йилда Елизавета II ва шаҳзода Филиппнинг тўйидан қолган торт бўлаги қўйилади. Уни Холирудхаус саройининг уй бошқарувчиси Мерион Полсонга шахсан совға қилинганди. Бўлак хитойлик аноним харидорга 2800 долларга сотилгунга қадар унинг оиласида 77 йил сақланган.
Сақланиб қолган энг оғир ва қимматбаҳо торт бўлакларидан бири қироличанинг хизматида бўлган Мойра Смитга совға қилинганди. Герб, безакли барглар ва сирланган тақа билан безатилган тахминан 700 грамм оғирликдаги бўлак узоқ вақт давомида унинг оиласида сақланган ва деярли янгидай кўринарди. Мойра вафот этгач, у 2565 долларга сотилди. Янги эгаси, коллекционер Жерри Лейтон торт ўзининг қироллик ёдгорликлари тўпламида фахрий ўрин эгаллашини маълум қилди.
Бироқ бугунги кунда нарх бўйича рекордчи — Уилям ва Кейтнинг мевали тўй тортининг бир бўлагидир. 2014 йилда у 7500 долларга сотилган. Уч йил сақланган торт жуфтликнинг шахсий тилаклари битилган тунука қутига жойлаштирилган эди. Қизиғи шундаки, лотни эр-хотиннинг ўзлари — ё ҳазиллашиб, ё пухта ўйлаб қўйишган.
Изоҳ (0)